Νέα δεδομένα στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), που θα τεθεί σε ισχύ την περίοδο 2028 – 2034 στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δημιουργεί το πακέτο προτάσεων της Κομισιόν, το οποίο φέρνει μεγαλύτερες επιδοτήσεις στους μικρούς αγρότες, περιορίζει σημαντικά τη γραφειοκρατία (σ.σ. αιτήσεις και έλεγχοι πριν από τις πληρωμές) και αμβλύνει σημαντικά εμπόδια, τα οποία συνδέονται με συγκεκριμένες περιβαλλοντικές υποχρεώσεις. Απώτερος στόχος να ενισχυθεί το αγροτικό εισόδημα και να δοθούν περισσότερο κίνητρα για να ασχοληθούν οι νέοι με τον πρωτογενή τομέα. Οι προωθούμενες αλλαγές που επηρεάζουν την τελική ΚΑΠ, επηρεάζουν και τους αγρότες στην Ελλάδα, την ώρα που συνεχίζονται οι καθυστερήσεις στις πληρωμές ΟΠΕΚΕΠΕ ως απόρροια των συνεχιζόμενων ελέγχων μετά τις αποκαλύψεις για τις παράνομες επιδοτήσεις σε βοσκοτόπια
Όπως γράφει η γερμανική FAZ, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έκανε ένα συμβιβαστικό βήμα προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τους αγρότες, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό της περιόδου 2028 – 2034. Ειδικότερα, μετά τη συνάντησή της με την πρόεδρο του Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα και την πρωθυπουργό της Δανίας Μέτε Φρεντέρικσεν, η φον ντερ Λάιεν δεσμεύτηκε ότι οι αγρότες θα ληφθούν περισσότερο υπ’ όψιν στις μελλοντικές αποφάσεις. Η Δανία, η οποία ασκεί αυτήν την περίοδο την προεδρία του Συμβουλίου, έχει προτείνει τα κράτη – μέλη να κατευθύνουν τουλάχιστον το 10% των εθνικών τους αγροτικών προγραμμάτων σε δράσεις που ενισχύουν τον αγροτικό τομέα.
Σημειώνεται ότι οι σχετικές διαπραγματεύσεις για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της νέας ΚΑΠ, αναμένεται να διαρκέσουν ακόμη αρκετούς μήνες, ωστόσο οι προτάσεις της Κομισιόν αποτελούν ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, ώστε να στηριχτούν έμπρακτα οι αγρότες, ανοίγοντας τον δρόμο για μεγαλύτερες επιδοτήσεις και περισσότερες πληρωμές μέσα από απλούστερες διαδικασίες.
Οι Ευρωπαίοι αγρότες αφιερώνουν κατά μέσο όρο περίπου 7 ολόκληρες εργάσιμες ημέρες τον χρόνο σε γραφειοκρατικές διαδικασίες και διοικητικές υποχρεώσεις, σύμφωνα με τα όσα είχε αναφέρει ο Επίτροπος Γεωργίας, Κριστόφ Χάνσεν, όταν παρουσίασε τις προτάσεις του για την επίλυση προβλήματος τον περασμένο Μάιο. Οι νέες ρυθμίσεις που εγκρίθηκαν τώρα, στοχεύουν στη δραστική απλούστευση των διαδικασιών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι, αν εφαρμοστούν επιτυχώς, οι αλλαγές αυτές μπορούν να οδηγήσουν σε εξοικονόμηση έως και 1,6 δισ. ευρώ ετησίως για τους ίδιους τους αγρότες, ενώ τα κράτη – μέλη θα μπορούσαν να μειώσουν τις δικές τους διοικητικές δαπάνες κατά περίπου 200 εκατ. ευρώ. Παρότι οι περισσότερες αλλαγές αφορούν το επίπεδο της διοίκησης και των κρατικών υπηρεσιών, αναμένεται να έχουν θετικό αντίκτυπο και στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων της υπαίθρου.
Αυξάνονται οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις στους αγρότες με τη νέα ΚΑΠ (2028-2034)
Στο δημοσίευμά της η γερμανική FAZ επισημαίνει ότι ιδιαίτερη σημασία δίνεται στις μικρότερες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, οι οποίες αναμένεται να ωφεληθούν περισσότερο απ’ όλους, καθώς ο «βραχνάς» της γραφειοκρατίας θα αντιμετωπιστεί. Οι μικροί αγρότες θα έχουν τη δυνατότητα να λαμβάνουν ετήσια κατ’ αποκοπή ενίσχυση ύψους έως 3.000 ευρώ, χωρίς να χρειάζεται να καταθέτουν εκτενείς αιτήσεις και να συμπληρώνουν περίπλοκα έντυπα, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Το ποσό αυτό είναι αυξημένο κατά 500 ευρώ σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις. Παράλληλα, οι αγρότες θα μπορούν να διεκδικούν εφάπαξ ενίσχυση που θα φτάνει μέχρι και τα 75.000 ευρώ για την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεών τους -σημαντικά υψηλότερη από τις προτάσεις που είχαν κατατεθεί προηγουμένως.
Οι παραγωγοί που ασχολούνται με τη βιολογική γεωργία θα δουν επίσης τη διαδικασία επιδότησής τους να γίνεται πιο ευέλικτη. Πολλές από τις μέχρι σήμερα υποχρεώσεις που συνδέονταν με τους κανόνες της «Καλής Γεωργικής και Περιβαλλοντικής Κατάστασης» (ΚΓΠΚ) θα αρθούν. Αυτό αφορά, για παράδειγμα, στην υποχρέωση εναλλαγής καλλιεργειών (αμειψισποράς) ή στις πρακτικές κατεργασίας του εδάφους. Έτσι, οι βιοκαλλιεργητές θα θεωρούνται αυτόματα «πράσινοι», χωρίς να χρειάζεται να αποδεικνύουν συνεχώς τη συμμόρφωσή τους. Επιπλέον, οι εκμεταλλεύσεις, με έκταση μικρότερη των 30 εκταρίων, θα διαθέτουν μεγαλύτερη ευελιξία ως προς την εφαρμογή των περιβαλλοντικών προτύπων.
Περισσότερη ευελιξία στη νέα ΚΑΠ, τι αλλάζει στα λιβάδια
Στο ίδιο πνεύμα απλοποίησης, θεσπίζονται και αλλαγές στους ελέγχους. Ενώ μέχρι τώρα πολλές γεωργικές επιχειρήσεις υφίσταντο έως και έξι επιτόπιους ελέγχους μέσα σ’ ένα έτος, πλέον τα κράτη – μέλη θα πρέπει να περιορίζονται, όπου είναι εφικτό, σ’ έναν μόνο έλεγχο ετησίως. Το μέτρο αυτό αναμένεται να μειώσει τη διοικητική πίεση που συχνά καθιστούσε δύσκολη την ομαλή λειτουργία των εκμεταλλεύσεων.
Αλλά και σε άλλα σημεία, η νέα πολιτική φέρνει ευκολίες, συνεχίζει η γερμανική FAZ. Ένας κανονισμός που προκαλούσε ιδιαίτερη δυσαρέσκεια στους αγρότες αφορά τους μόνιμους λειμώνες, δηλαδή τα λιβάδια και τις χορτολιβαδικές εκτάσεις. Μέχρι πρότινος, οι αγρότες υποχρεώνονταν να οργώνουν αυτές τις εκτάσεις κάθε 5 έως 7 χρόνια για να μη χάσουν τον χαρακτηρισμό της «αρόσιμης γης». Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, οι εκτάσεις αυτές θα μπορούν πλέον να διατηρούν αυτό το καθεστώς χωρίς να απαιτείται κατεργασία του εδάφους. Τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν αν θα εφαρμόσουν αυτή την ευελιξία από την 1η Ιανουαρίου 2026 ή αν θα συνεχίσουν με το προηγούμενο σύστημα. Η ρύθμιση αυτή δίνει στις χώρες τη δυνατότητα να προσαρμόσουν τους κανόνες στις ιδιαιτερότητες της δικής τους αγροτικής παραγωγής, όπως τόνισε ο Γερμανός ευρωβουλευτής Νόρμπερτ Λινς (CDU).
Επιπρόσθετα, τα κράτη – μέλη θα έχουν πλέον τη δυνατότητα να παρέχουν στοχευμένη οικονομική στήριξη σε αγρότες που πλήττονται από φυσικές καταστροφές, ώστε να μετριάζονται οι οικονομικές επιπτώσεις στις εκμεταλλεύσεις τους. Σύμφωνα με τον ευρωβουλευτή των Σοσιαλδημοκρατών Αντρέ Ροντρίγκες, η νέα συμφωνία «προσφέρει περισσότερη βοήθεια στους αγρότες, πιο αποτελεσματικούς κανόνες για τις εθνικές αρχές και ξεκάθαρες περιβαλλοντικές κατευθύνσεις, που ενθαρρύνουν τις καλές πρακτικές αντί να τις τιμωρούν μέσω υπερβολικής γραφειοκρατίας».
Οι πρώτες αντιδράσεις από τους αγρότες
Σημειώνεται ότι οι προτεινόμενες αλλαγές από την Κομισιόν έχουν γίνει δεκτές θετικά από τον αγροτικό κόσμο. Ο πρόεδρος της Γερμανικής Ένωσης Αγροτών, Γιοάχιμ Ρούκβιντ, αν και αναγνώρισε τα θετικά στοιχεία, επεσήμανε ότι «πολλές γεωργικές εκμεταλλεύσεις εξακολουθούν να μένουν εκτός των νέων ρυθμίσεων».
Από την άλλη, η Καρολίν Πάγκελ, πολιτική διευθύντρια της Ένωσης Βιολογικών Καλλιεργητών Bioland, χαρακτήρισε το νέο πακέτο προτάσεων της Κομισιόν που απλουστεύει την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) «επιτυχημένο παράδειγμα μείωσης της γραφειοκρατίας». Διευκρινίζεται ότι πριν τεθούν σε εφαρμογή οι αλλαγές για τις πληρωμές, τις επιδοτήσεις και τους ελέγχους στους αγρότες, η συμφωνία θα πρέπει να λάβει την τελική έγκριση από το Συμβούλιο Υπουργών και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο -διαδικασία που αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το τέλος του έτους χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες.
