Σε μια περίοδο που η Ελλάδα αναζητά το δικό της σταθερό μοντέλο ανάπτυξης και προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα «πώς επιτυγχάνει τελικά μια χώρα;», το νέο βιβλίο του Οδυσσέα Αθανασίου «Γιατί αυτοί πέτυχαν» παρουσιάστηκε χθες στην Εθνική Πινακοθήκη, ανοίγοντας μια συζήτηση που χωρίς να το επιδιώκει αγγίζει άμεσα και την ελληνική πραγματικότητα. Ο διευθύνων σύμβουλος της Lamda Development, μέσα από την ιστορική πορεία έξι πολύ διαφορετικών κρατών, επιχειρεί να εντοπίσει τις κοινές συνιστώσες της επιτυχίας, όχι για να κατασκευάσει μια ενιαία «συνταγή», αλλά για να δείξει ότι η πρόοδος είναι προϊόν θεσμών, επιλογών και ανθρώπινης βούλησης.
Στην εκδήλωση παρουσιάστηκαν οι κεντρικές ιδέες του βιβλίου, το οποίο ταξιδεύει τον αναγνώστη σε δύο διαφορετικές περιόδους. Στο πρώτο μέρος, ο κ. Αθανασίου στρέφει το βλέμμα στη Βενετία, την Πορτογαλία και την Ολλανδία, τρεις εμπορικές δυνάμεις που από τον 11ο έως τον 17ο αιώνα άφησαν βαθύ αποτύπωμα στην παγκόσμια ιστορία. Η Βενετία με τα ναυπηγεία και την αστείρευτη επιμονή της, η Πορτογαλία με το βλέμμα της μονίμως στραμμένο στον ορίζοντα, η Ολλανδία με την ιδιαίτερη ισορροπία ανάμεσα στη θάλασσα και το εμπόριο, συνθέτουν τρία παραδείγματα χωρών που ποτέ δεν αποδέχθηκαν τη στασιμότητα ως επιλογή.
Στο δεύτερο μέρος, ο συγγραφέας μεταφέρει την αφήγηση στον σύγχρονο κόσμο, εξετάζοντας τη Σιγκαπούρη, τη Νότια Κορέα και την Εσθονία. Παρά το μικρό τους μέγεθος, οι χώρες αυτές πέτυχαν μέσα σε λίγες δεκαετίες όσα άλλα κράτη δεν κατάφεραν σε αιώνες, αξιοποιώντας τη στρατηγική τους θέση, επενδύοντας συστηματικά στο ανθρώπινο κεφάλαιο και αγκαλιάζοντας την τεχνολογία και την καινοτομία. Όπως εξηγεί ο Αθανασίου, η επιτυχία τους δεν προέκυψε από κάποια ενιαία συνταγή, αλλά από έναν συνδυασμό προσαρμοστικότητας, θεσμικής αξιοπιστίας, ανοιχτών οικονομιών, παράδοσης και μεταρρυθμιστικής συνέπειας.
Το βιβλίο, όπως επισημαίνει ο ίδιος, δεν είναι εγχειρίδιο οικονομίας ούτε πολιτικό μανιφέστο. Είναι μια μελέτη για το πώς οι σωστές επιλογές μπορούν να αλλάξουν τη μοίρα μιας χώρας και για το πώς η πίστη στους ανθρώπους αποτελεί τον βασικό καταλύτη της προόδου. Παρά το ότι η Ελλάδα δεν αναφέρεται πουθενά, η παρουσία του Αθανασίου στην ηγεσία της Lamda Development εδώ και 16 χρόνια και ο κεντρικός του ρόλος στην υλοποίηση του μεγαλύτερου έργου αστικής ανάπλασης στην Ευρώπη δημιουργούν αβίαστα μια έμμεση σύνδεση.
Στην ομιλία του στην Πινακοθήκη, ο κ. Αθανασίου στάθηκε ιδιαίτερα στη σημασία της τόλμης. Όπως είπε, η έμπνευση πηγάζει από το θάρρος και όχι από την απουσία φόβου, γιατί αυτή θα ήταν σημάδι παραλογισμού. Αναφερόμενος στην πορεία του Ελληνικού, εξήγησε ότι πρόκειται για ένα όραμα που πίστεψε μια πολύ μικρή ομάδα στη Lamda όταν κανείς άλλος δεν το πίστευε. Θύμισε ότι αρχικά τους κορόιδευαν, έπειτα τους πολέμησαν και αργότερα τους αμφισβήτησαν, ενώ λίγοι ήταν οι άνθρωποι που άντεξαν το βάρος μιας τόσο μεγάλης προσπάθειας. Κατά την άποψή του, όραμα, πάθος και βαθιά πίστη ότι το αδύνατο μπορεί να γίνει δυνατό αποτελούν τα θεμέλια κάθε μεγάλης επιτυχίας.
Σημαντική παρέμβαση στην παρουσίαση έκανε και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, ο οποίος συνέδεσε το βιβλίο με τις σύγχρονες οικονομικές προκλήσεις της χώρας. Τόνισε ότι η ανάπτυξη δεν είναι τυχαίο γεγονός, αλλά αποτέλεσμα συστηματικής προσπάθειας, θεσμικής οργάνωσης και μακροπρόθεσμης στρατηγικής. Επισήμανε ότι οι χώρες που αναλύει ο Αθανασίου ξεκίνησαν χωρίς προφανή πλεονεκτήματα, αλλά εξελίχθηκαν σε οικονομικές δυνάμεις χάρη στην επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο, στη σταθερότητα των θεσμών και στην εξωστρέφεια.
Αναφερόμενος στην ελληνική εμπειρία, υπενθύμισε ότι η δεκαπενταετία της κρίσης έδειξε με σκληρό τρόπο πόσο επικίνδυνες είναι οι δημοσιονομικές ανισορροπίες, η χαμηλή ανταγωνιστικότητα και η βραδύτητα της διοικητικής μηχανής. Ωστόσο, υπογράμμισε ότι η Ελλάδα έχει πλέον αποκτήσει μια νέα δυναμική, με αποκλιμάκωση του χρέους, σύγκλιση των αποδόσεων των ομολόγων, σταθεροποίηση των τραπεζών και σημαντική αύξηση των επενδύσεων. Η αναπτυξιακή πορεία, όπως είπε, έχει πλέον πραγματικό κοινωνικό αποτύπωμα.
Παρά την πρόοδο, οι προκλήσεις παραμένουν, το επενδυτικό κενό, το υψηλό ιδιωτικό χρέος, οι δημογραφικές πιέσεις και το κόστος στέγασης συνιστούν μόνιμες δοκιμασίες σε μια περίοδο διεθνούς αβεβαιότητας. Ο Στουρνάρας κατέληξε λέγοντας ότι η επιτυχία δεν είναι ζήτημα τύχης αλλά επιλογής, ενώ η ανάπτυξη δεν είναι «πεπρωμένο, αλλά στάση». Το ερώτημα που μένει, είπε, είναι αν η Ελλάδα θα αξιοποιήσει τις δυνατότητές της ώστε να γίνει μια χώρα που πέτυχε επειδή τόλμησε τη δύσκολη, συνεπή και σταθερή πορεία.
