Σε μια περίοδο που η Ελλάδα αναζητεί το δικό της σταθερό μοντέλο ανάπτυξης και προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα «πώς επιτυγχάνει τελικά μια χώρα;», το νέο βιβλίο του Οδυσσέα Αθανασίου «Γιατί αυτοί πέτυχαν» παρουσιάστηκε χθες στην Εθνική Πινακοθήκη, ανοίγοντας μια συζήτηση που χωρίς να το επιδιώκει αγγίζει άμεσα και την ελληνική πραγματικότητα. Ο διευθύνων σύμβουλος της Lamda Development, μέσα από την ιστορική πορεία έξι πολύ διαφορετικών κρατών, επιχειρεί να εντοπίσει τις κοινές συνιστώσες της επιτυχίας, όχι για να κατασκευάσει μια ενιαία «συνταγή», αλλά για να δείξει ότι η πρόοδος είναι προϊόν θεσμών, επιλογών και ανθρώπινης βούλησης.
Στην εκδήλωση παρουσιάστηκαν οι κεντρικές ιδέες του βιβλίου, το οποίο ταξιδεύει τον αναγνώστη σε δύο διαφορετικές περιόδους. Στο πρώτο μέρος, ο κ. Αθανασίου στρέφει το βλέμμα στη Βενετία, την Πορτογαλία και την Ολλανδία, τρεις εμπορικές δυνάμεις που από τον 11ο έως τον 17ο αιώνα άφησαν βαθύ αποτύπωμα στην παγκόσμια ιστορία. Η Βενετία με τα ναυπηγεία και την αστείρευτη επιμονή της, η Πορτογαλία με το βλέμμα της μονίμως στραμμένο στον ορίζοντα, η Ολλανδία με την ιδιαίτερη ισορροπία ανάμεσα στη θάλασσα και το εμπόριο, συνθέτουν τρία παραδείγματα χωρών που ποτέ δεν αποδέχθηκαν τη στασιμότητα ως επιλογή.
Στο δεύτερο μέρος, ο συγγραφέας μεταφέρει την αφήγηση στον σύγχρονο κόσμο, εξετάζοντας τη Σιγκαπούρη, τη Νότια Κορέα και την Εσθονία. Παρά το μικρό τους μέγεθος, οι χώρες αυτές πέτυχαν μέσα σε λίγες δεκαετίες όσα άλλα κράτη δεν κατάφεραν σε αιώνες, αξιοποιώντας τη στρατηγική τους θέση, επενδύοντας συστηματικά στο ανθρώπινο κεφάλαιο και αγκαλιάζοντας την τεχνολογία και την καινοτομία. Όπως εξηγεί ο κ. Αθανασίου, η επιτυχία τους δεν προέκυψε από κάποια ενιαία συνταγή, αλλά από έναν συνδυασμό προσαρμοστικότητας, θεσμικής αξιοπιστίας, ανοιχτών οικονομιών, παράδοσης και μεταρρυθμιστικής συνέπειας.
Το βιβλίο, όπως επισημαίνει ο ίδιος, δεν είναι εγχειρίδιο οικονομίας ούτε πολιτικό μανιφέστο. Είναι μια μελέτη για το πώς οι σωστές επιλογές μπορούν να αλλάξουν τη μοίρα μιας χώρας και για το πώς η πίστη στους ανθρώπους αποτελεί τον βασικό καταλύτη της προόδου. Παρά το ότι η Ελλάδα δεν αναφέρεται πουθενά, η παρουσία του Αθανασίου στην ηγεσία της Lamda Development εδώ και 16 χρόνια και ο κεντρικός του ρόλος στην υλοποίηση του μεγαλύτερου έργου αστικής ανάπλασης στην Ευρώπη δημιουργούν αβίαστα μια έμμεση σύνδεση.
Στην ομιλία του στην Πινακοθήκη, ο κ. Αθανασίου στάθηκε ιδιαίτερα στη σημασία της τόλμης ως προϋπόθεση για κάθε μεγάλη αλλαγή. Αναφερόμενος στην πορεία του Ελληνικού, θύμισε ότι το έργο ξεκίνησε ως ένα όραμα που πίστεψε εξαρχής μόλις μια μικρή ομάδα στη Lamda Development, σε μια εποχή όπου ελάχιστοι πίστευαν ότι μπορεί να υλοποιηθεί. «Στην αρχή μας κορόιδευαν, μετά μας πολέμησαν και αργότερα μας αμφισβήτησαν», είπε χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας ότι μόνο λίγοι άντεξαν το βάρος και την αβεβαιότητα μιας τόσο μεγάλης προσπάθειας. Για τον ίδιο, η συνύπαρξη οράματος, πάθους και βαθιάς πίστης πως «το αδύνατο μπορεί να γίνει δυνατό» αποτελεί τον πυρήνα κάθε σημαντικής επιτυχίας.
Αυτή η επιμονή και η πίστη στο αρχικό όραμα, όπως τόνισε, αντικατοπτρίζεται και στα σημερινά αποτελέσματα του έργου. Η Lamda Development αναμένεται να κλείσει το 2025 με σχεδόν διπλάσιες επενδύσεις στο project του Ελληνικού σε σύγκριση με το 2024, ανεβάζοντας τον συνολικό «λογαριασμό» από την έναρξη του έργου σε πάνω από 1,1 δισ. ευρώ. Παράλληλα, οι εισπράξεις από πωλήσεις οικιστικών, εκτάσεων και συμφωνίες με τρίτους επενδυτές για το 2025 φτάνουν τα 1,6 δισ. ευρώ.
Σημαντική παρέμβαση στην παρουσίαση έκανε και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, ο οποίος συνέδεσε το βιβλίο με τις σύγχρονες οικονομικές προκλήσεις της χώρας. Τόνισε ότι η ανάπτυξη δεν είναι τυχαίο γεγονός, αλλά αποτέλεσμα συστηματικής προσπάθειας, θεσμικής οργάνωσης και μακροπρόθεσμης στρατηγικής. Επισήμανε ότι οι χώρες που αναλύει ο Αθανασίου ξεκίνησαν χωρίς προφανή πλεονεκτήματα, αλλά εξελίχθηκαν σε οικονομικές δυνάμεις χάρη στην επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο, στη σταθερότητα των θεσμών και στην εξωστρέφεια.
Αναφερόμενος στην ελληνική εμπειρία, υπενθύμισε ότι η δεκαπενταετία της κρίσης έδειξε με σκληρό τρόπο πόσο επικίνδυνες είναι οι δημοσιονομικές ανισορροπίες, η χαμηλή ανταγωνιστικότητα και η βραδύτητα της διοικητικής μηχανής. Ωστόσο, υπογράμμισε ότι η Ελλάδα έχει πλέον αποκτήσει μια νέα δυναμική, με αποκλιμάκωση του χρέους, σύγκλιση των αποδόσεων των ομολόγων, σταθεροποίηση των τραπεζών και σημαντική αύξηση των επενδύσεων. Η αναπτυξιακή πορεία, όπως είπε, έχει πλέον πραγματικό κοινωνικό αποτύπωμα.
Παρά την πρόοδο, οι προκλήσεις παραμένουν, το επενδυτικό κενό, το υψηλό ιδιωτικό χρέος, οι δημογραφικές πιέσεις και το κόστος στέγασης συνιστούν μόνιμες δοκιμασίες σε μια περίοδο διεθνούς αβεβαιότητας. Ο κ. Στουρνάρας κατέληξε λέγοντας ότι η επιτυχία δεν είναι ζήτημα τύχης αλλά επιλογής, ενώ η ανάπτυξη δεν είναι «πεπρωμένο, αλλά στάση». Το ερώτημα που μένει, είπε, είναι αν η Ελλάδα θα αξιοποιήσει τις δυνατότητές της ώστε να γίνει μια χώρα που πέτυχε επειδή τόλμησε τη δύσκολη, συνεπή και σταθερή πορεία.
