Η «κούρσα» για την προεδρία του Eurogroup εισέρχεται στην τελική της ευθεία και όλα δείχνουν ότι η μάχη μεταξύ του Έλληνα υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκου Πιερρακάκη, και του Βέλγου ομολόγου του, Βίνσεντ βαν Πετέγκεμ, θα είναι σκληρή, περίπλοκη και έως την τελευταία στιγμή αβέβαιη. Παρά το γεγονός ότι οι δύο υποψήφιοι προέρχονται από το ίδιο πολιτικό οικοσύστημα, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, οι ισορροπίες μεταξύ Βορρά και Νότου, οι οικονομικές στοχεύσεις των χωρών και οι προσωπικές σχέσεις των υπουργών αναδεικνύονται καθοριστικοί παράγοντες.
Ο Βίνσεντ βαν Πετέγκεμ θεωρείται πρόσωπο με βαριά στήριξη από τον ευρωπαϊκό Βορρά, ένα στρατόπεδο που παραδοσιακά κινείται με δημοσιονομική αυστηρότητα. Ανήκει πολιτικά στον πυρήνα του ΕΛΚ, γεγονός που του προσδίδει ευρύτερα ερείσματα, ενώ η Βόρεια Ευρώπη επιδιώκει να διατηρήσει υψηλό βαθμό επιρροής στα κρίσιμα όργανα της Ευρωζώνης. Ωστόσο, ένα αρνητικό σημείο για την υποψηφιότητά του είναι οι πρόσφατες θέσεις του Βελγίου γύρω από τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας με παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας.
Η βελγική κυβέρνηση ήταν η μόνη που απέρριψε την πρόταση αξιοποίησης των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων -πολλά από τα οποία φιλοξενούνται στο Euroclear στις Βρυξέλλες – για το μεγάλο δάνειο των 140 δισ. ευρώ προς το Κίεβο. Η στάση αυτή έχει προκαλέσει δυσφορία σε αρκετές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, που εδώ και καιρό θεωρούν το συγκεκριμένο εργαλείο ως το πιο ρεαλιστικό για να διασφαλιστεί η συνεχιζόμενη στήριξη της Ουκρανίας.
Το ελληνικό χαρτί και οι συμμαχίες που «χτίζει» ο Πιερρακάκης
Απέναντι στο βόρειο «μπλοκ», που στηρίζει τον βαν Πετέγκεμ, ο Κυριάκος Πιερρακάκης έχει επιλέξει μια ιδιαίτερα ενεργή διπλωματική στρατηγική, αξιοποιώντας τόσο το προσωπικό του προφίλ όσο και την εικόνα της ελληνικής οικονομίας που έχει μετατραπεί σε «θετικό παράδειγμα» μετά από χρόνια κρίσεων. Οι συνεχείς επαφές του το τελευταίο χρονικό διάστημα είχαν σαφές στόχο τη διαμόρφωση ενός συμπαγούς δικτύου υποστήριξης. Το ταξίδι του στο Βερολίνο για τη συνάντηση με τον αντικαγκελάριο Λαρς Κλίνγκμπεϊλ θεωρήθηκε κρίσιμο για να διαπιστωθούν οι προθέσεις της Γερμανίας, η οποία παραμένει ο καθοριστικότερος παίκτης σε τέτοιου είδους διαδικασίες.
Ακολούθησε η παρουσία του στο Λονδίνο, στο συνέδριο της Morgan Stanley, όπου είχε σειρά επαφών στο περιθώριο, ενώ μία ημέρα αργότερα βρέθηκε εσπευσμένα στη Ρώμη για μια συνάντηση που προσέδωσε βάθος στην υποστήριξη, η οποία συγκροτείται στον ευρωπαϊκό Νότο. Ιδιαίτερη σημασία είχε και η επίσκεψή του στο Δουβλίνο, όπου συναντήθηκε με τον Ιρλανδό ΥΠΟΙΚ, τη στιγμή που η σχέση του με τον πρώην πρόεδρο του Eurogroup, Πάσκαλ Ντόναχιου, παραμένει ένας πολύτιμος δίαυλος. Παράλληλα, ο Πιερρακάκης αναμένει ισχυρή στήριξη από τις βαλτικές χώρες, Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία, οι οποίες παραδοσιακά τάσσονται υπέρ μιας ηγεσίας με καθαρή ευρωπαϊκή στόχευση και τεχνοκρατική συνέπεια. Θετική, θεωρείται, επίσης η στάση του Λουξεμβούργου, που κινείται σταθερά σε μετριοπαθή γραμμή.
Το ισπανικό χαρτί και ο άγνωστος παράγοντας της Γαλλίας
Η Ισπανία, μετά την απόσυρση της υποψηφιότητας του Κάρλος Κουέρπο, φαίνεται έτοιμη να ταχθεί στο πλευρό του Έλληνα υπουργού, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο το μέτωπο του Νότου και δίνοντας μια επιπλέον δυναμική στην ελληνική υποψηφιότητα.
Αντίθετα, η Γαλλία εξακολουθεί να αποτελεί τον μεγάλο άγνωστο της διαδικασίας, καθώς το Παρίσι δεν έχει ακόμη ανοίξει τα χαρτιά του. Επειδή, μάλιστα, συχνά λειτουργεί ως δύναμη ισορροπίας ανάμεσα στις δημοσιονομικές σχολές σκέψης της Ευρώπης, η επιλογή του μπορεί να έχει καταλυτικό ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα.
Η μάχη των μπλοκ και τα πιθανά σενάρια
Παρά το γεγονός ότι ο βαν Πετέγκεμ διαθέτει στενές επαφές και πολιτικό βάρος σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, οι συμβολισμοί που εκπέμπει η ελληνική υποψηφιότητα μπορεί τελικά να αποδειχθούν σημαντικότεροι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιθυμεί να αναγνωρίσει την επιτυχία μιας χώρας, που πέρασε τρεις διαδοχικές μνημονιακές κρίσεις και πλέον καταγράφει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, δραστική αποκλιμάκωση στο δημόσιο χρέος και ρυθμό ανάπτυξης άνω του 2%, σε μια περίοδο όπου η υπόλοιπη Ευρωζώνη βρίσκεται σε στασιμότητα ή φλερτάρει με την ύφεση. Η πιθανή εκλογή Πιερρακάκη θα σηματοδοτούσε, σύμφωνα με πολλούς ευρωπαίους αξιωματούχους, ότι η Ένωση επιβραβεύει την Ελλάδα για την ανθεκτικότητα και τη μεταρρυθμιστική της πορεία.
Η έκβαση της αναμέτρησης θα καθοριστεί σε μεγάλο βαθμό από τη στάση δύο διαφορετικών «μπλοκ». Εάν οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου -ιδιαίτερα εκείνες με αναπτυξιακή προοπτική και έντονο ενδιαφέρον για μεταρρυθμίσεις, επενδύσεις και ψηφιακή μετάβαση- πείσουν ότι η Ευρωζώνη χρειάζεται μια «νέα ώθηση», τότε ο Κυριάκος Πιερρακάκης έχει σοβαρές πιθανότητες να επικρατήσει. Αντιθέτως, αν οι ισχυρές οικονομίες του Βορρά προτάξουν τη σταθερότητα, τη συνέπεια και τη συνέχιση μιας πιο αυστηρής γραμμής δημοσιονομικής πειθαρχίας, το προβάδισμα μετατοπίζεται προς τον Βίνσεντ βαν Πετέγκεμ. Δεν αποκλείεται, τέλος, και ένα σενάριο συμβιβασμού ή ανατροπής: αν κανείς από τους δύο δεν φτάσει τις απαιτούμενες 11 ψήφους (απο το σύνολο των 20 ψήφων) στον πρώτο γύρο, οι συσχετισμοί μπορεί να αλλάξουν την τελευταία στιγμή, οδηγώντας σε αιφνίδιες μετατοπίσεις ή υποχωρήσεις, όπως έχει συμβεί και σε άλλες εσωτερικές μάχες της Ευρωζώνης.
Η ισχυρή καρέκλα του Eurogroup και οι προκλήσεις της επόμενης ημέρας
Η θέση του προέδρου του Eurogroup έχει αποδειχθεί καίρια σε κρίσιμες καμπές της ευρωπαϊκής ιστορίας, όπως στη διάρκεια της κρίσης χρέους, όταν οι Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και Γερούν Ντάισελμπλουμ καθόριζαν τις αποφάσεις της Ευρωζώνης. Ο νέος πρόεδρος θα βρεθεί αντιμέτωπος με μια σειρά από δύσκολες, αλλά απολύτως καθοριστικές προκλήσεις:
- Όπως η Γαλλία, που βρίσκεται αντιμέτωπη με υψηλά ελλείμματα και αναζητά μια νέα δημοσιονομική ισορροπία,
- η Γερμανία που παραμένει εγκλωβισμένη σε περιβάλλον στασιμότητας,
- η ενεργειακή ανεπάρκεια που εξακολουθεί να ταλανίζει την Ευρώπη και
- οι πιέσεις του πληθωρισμού που απαιτούν στενή και συντονισμένη συνεργασία με την ΕΚΤ.
Η θέση είναι αναμφίβολα στρατηγικής σημασίας, καθώς ο πρόεδρος του Eurogroup, πέρα από τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών της Ευρωζώνης, εκπροσωπεί τους υπουργούς Οικονομικών στις συναντήσεις του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Τράπεζας και στις συνόδους του G7.
Η διαδικασία της 11ης Δεκεμβρίου
Οι υπουργοί Οικονομικών των 20 χωρών της Ευρωζώνης θα κληθούν να επιλέξουν τον νέο πρόεδρο με την αρχή «μία χώρα – μία ψήφος». Αυτό σημαίνει ότι η τελική ισορροπία θα κριθεί από συμμαχίες, πολιτική επιρροή και διπλωματικές συνεννοήσεις της τελευταίας στιγμής. Καμία από τις χώρες που θεωρούνται φαβορί δεν έχει καταλάβει ξανά τη θέση, γεγονός που κάνει το αποτέλεσμα ακόμα πιο απρόβλεπτο.
Ανεξάρτητα από την τελική έκβαση, το γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται με αξιώσεις σε μια τέτοια διαδικασία, αποτελεί ήδη μια σημαντική αναβάθμιση. Η υποψηφιότητα Πιερρακάκη δεν είναι απλώς προσωπική. Αντανακλά τη μεταμόρφωση της χώρας. Ωστόσο, τα προγνωστικά των ευρωπαϊκών κύκλων και οι συσχετισμοί δείχνουν ότι ο Έλληνας υπουργός έχει βάσιμες πιθανότητες να επικρατήσει έναντι του Βέλγου αντιπάλου του. Και αυτό, αν επιβεβαιωθεί στις 11 Δεκεμβρίου, θα σηματοδοτήσει μια νέα σελίδα τόσο για τον ίδιο όσο και για την Ελλάδα.
