Υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που εκπροσωπήθηκε από τον Επίτροπο Μεταφορών και Τουρισμού, Απόστολο Τζιτζικώστα, και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) υπεγράφη το βράδυ της Τετάρτης στις Βρυξέλλες μνημόνιο κατανόησης (MoU) για τη δημιουργία ενός Κάθετου Διαδρόμου στις οδικές και σιδηροδρομικές μεταφορές. Το μνημόνιο υπεγράφη από τον αναπληρωτή υπουργό Μεταφορών, Κων/νο Κυρανάκη, τον υπουργό Μεταφορών και αντιπρόεδρο της κυβέρνησης της Βουλγαρίας, Γκρόζνταν Καράτζοφ και τον υφυπουργό Μεταφορών της Ρουμανίας, Ιονούτ Κρίστιαν Σαβοΐου.
Τόσο ο κ. Τζιτζικώστας, όσο και ο κ. Καράτζοφ τόνισαν στις δηλώσεις τους την αμυντική διάσταση του Νοτίου Διαδρόμου, για τον οποίο έχει εξασφαλιστεί και η στήριξη του ΝΑΤΟ, καθώς επιδιώκεται η δημιουργία υποδομής που θα επιτρέπει την ταχεία μεταφορά στρατευμάτων και εξοπλισμού.
Το σχέδιο για την παράκαμψη του Βοσπόρου και τον Κάθετο Διάδρομο μεταφορών παραμένει στα χαρτιά εδώ και σχεδόν τρεις δεκαετίες, παρά τα μνημόνια, τις συμφωνίες και τις εξαγγελίες ετών. Στα μέσα της εβδομάδας ο κ. Τζιτζικώστας υποστήριξε πως η σύσταση μιας ομάδας εργασίας, στην οποία θα συμμετέχουν ειδικοί στις υποδομές και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, μπορεί να μετατρέψει την πολιτική δέσμευση των τριών χωρών σε συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης. Τώρα έχει τεθεί ως στόχος η κατάρτιση ενός λεπτομερούς χρονοδιαγράμματος και η εξασφάλιση κεφαλαίων τουλάχιστον μέχρι την έναρξη του επόμενου ΕΣΠΑ (2028 – 2034). Στόχος είναι η κινητοποίηση κοινοτικών πόρων, αλλά και η αξιοποίηση άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων, όπως οι συμβάσεις παραχώρησης ή οι Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ).
Οι τρεις άξονες που θα παρακάμπτουν τον Βόσπορο
Στις προτεραιότητες του σχεδίου περιλαμβάνεται η αναβάθμιση της οδικής και σιδηροδρομικής σύνδεσης Θεσσαλονίκης – Βουκουρεστίου, με παράλληλες συνδέσεις σε λιμενικές και ενεργειακές υποδομές στο Αιγαίο, στη Μαύρη Θάλασσα και στον Δούναβη.
Για την ακρίβεια, το σχέδιο, που επεξεργάζονται η Κομισιόν και οι τρεις χώρες, περιλαμβάνει:
- Έναν δυτικό (σιδηροδρομικό και οδικό) άξονα, που θα ξεκινά από την Αθήνα και μέσω Θεσσαλονίκης, Σόφιας και Βουκουρεστίου θα φτάνει μέχρι την Κεντρική Ευρώπη.
- Έναν κεντρικό άξονα που θα συνδέει τη Θεσσαλονίκη και την Αλεξανδρούπολη, μέσω Σβίλεγκραντ και Ρούσε με το Βουκουρέστι, με επεκτάσεις προς Ουκρανία και Μολδαβία και
- Έναν ανατολικό άξονα που θα συνδέει τα λιμάνια του Αιγαίου (Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Αλεξανδρούπολη) με τα λιμάνια του Μπουργκάς και της Βάρνας στη Βουλγαρία, καθώς και της Κωστάντζας στη Ρουμανία.
Στην ανακοίνωση της βουλγαρικής κυβέρνησης αναφέρεται πως το σχέδιο προβλέπει και τρεις νέες γέφυρες στον Δούναβη και συγκεκριμένα Ρούσε (Βουλγαρία) – Τζιούρτζιου (Ρουμανία), Σιλίστρα (Βουλγαρία) – Καλαράσι (Ρουμανία) και Νικόπολη (Βουλγαρία) – Τούρνου Μαγκουρέλε (Ρουμανία).
Στην ανακοίνωση της βουλγαρικής κυβέρνησης τονίζεται πως «η πρωτοβουλία τελεί υπό την αιγίδα του Ευρωπαίου Επιτρόπου Μεταφορών και Τουρισμού, Απόστολου Τζιτζικώστα, ο οποίος υπέγραψε Δήλωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη στήριξή της. Σε αυτήν υπογραμμίζεται ότι το έγγραφο αποτελεί «ένα αποφασιστικό βήμα προς μια ταχύτερη, πιο ανταγωνιστική, βιώσιμη και ανθεκτική στις κρίσεις συνδεσιμότητα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη». Ο Επίτροπος Τζιτζικώστας δήλωσε ότι θα εργαστεί «σε στενή συνεργασία με τις κυβερνήσεις της Βουλγαρίας, της Ελλάδας και της Ρουμανίας», μεταξύ άλλων, μέσω μιας ειδικής ομάδας εργασίας εμπειρογνωμόνων της ΕΚ και ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, προκειμένου να μετατραπούν όλα τα έργα του σχεδίου σε πραγματικές δράσεις των τριών χωρών».
Γιατί δεν συμφέρει ο Βόσπορος
Η Ελλάδα, η Βουλγαρία, η Ρουμανία αλλά και η Κομισιόν, θεωρούν τη σιδηροδρομική διασύνδεση των λιμανιών ένα ελκυστικό έργο. Σήμερα οι εμπορευματικές ροές από και προς την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας διέρχονται μέσα από τα στενά του Βοσπόρου.
Πρόκειται για διαδρομή που έχει σοβαρά μειονεκτήματα, όπως το υψηλό της κόστος (εξαιτίας των ακριβών τελών διέλευσης και του χρόνου μεταφοράς) και η μεγάλη επικινδυνότητα εν μέσω φόβων για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον από ένα ατύχημα. Ο εναλλακτικός διάδρομος δεν αναζητείται μόνο για την αποσυμφόρηση των στενών του Βοσπόρου, αλλά και για να υπάρχει μια ασφαλής διαδρομή στην περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Σημειώνεται ότι αντίστοιχο έργο διασύνδεσης των χωρών της Βαλτικής με την Πολωνία προωθείται εδώ και δύο δεκαετίες από τη διακρατική εταιρεία Rail Baltica, με εθνικά και κοινοτικά κονδύλια.
