Το ποσό των 1,32 δισ. ευρώ θα εισπράξει το Υπερταμείο και το Ελληνικό Δημόσιο από την κύρωση της σύμβασης παραχώρησης του οδικού άξονα της Εγνατίας Οδού για την επόμενη 35ετή περίοδο. Η σύμβαση, που κατατέθηκε την περασμένη Παρασκευή στη Βουλή για κύρωση, αναμένεται να συζητηθεί σήμερα στην προγραμματισμένη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής & Εμπορίου της Ελληνικής Βουλής και όλα δείχνουν ότι θα επικυρωθεί την επόμενη Τετάρτη στη συνεδρίαση της Ολομέλειας.
Η σύμβαση, σύμφωνα με την έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους θα αποφέρει εφάπαξ τίμημα στο Δημόσιο ύψους 1,51 δισ. ευρώ, το οποίο ωστόσο θ’ απομειωθεί κατά περίπου 180 εκατ. ευρώ για την πιστοποίηση περίπου 60 σηράγγων για την ασφαλή διέλευση επικίνδυνων φορτίων. Το έργο αυτό θεωρητικά θα έπρεπε να είχε ολοκληρώσει ο παραχωρητής του έργου σε συνεργασία με τον υφιστάμενο παραχωρησιούχο (Εγνατία Οδός ΑΕ).
Ωστόσο, αυτό στάθηκε αδύνατον, είτε γιατί δεν υπήρχε η τεχνογνωσία είτε γιατί η Εγνατία Οδός ΑΕ (ΕΟΑΕ) δεν συνεργάστηκε είτε και για τα δύο μαζί. Τώρα το έργο θα υλοποιήσει ο νέος παραχωρησιούχος, η Νέα Εγνατία Οδός ΑΕ (ΝΕΟΑΕ), ο οποίος θα πιστοποιήσει τις σήραγγες του άξονα με πιστοποιήσεις τύπου Α, από τύπου Ε που είναι σήμερα (αν ισχύει και αυτό). Το έργο αυτό έχει εκτιμηθεί σε 180 εκατ. ευρώ και θ’ αφαιρεθεί από το καταβαλλόμενο εφάπαξ τίμημα των 1,51 δισ. ευρώ.
Ωστόσο, δεν θα είναι αυτή η επιβάρυνση του Δημοσίου. Το Ελληνικό Δημόσιο θα συμβάλει επιπλέον με 60 εκατ. ευρώ, στις δεσμευτικές επενδύσεις που θα πραγματοποιήσει ο νέος παραχωρησιούχος, συνολικού ύψους 455 εκατ. ευρώ. Οι επενδύσεις αυτές αφορούν την βελτίωση του βασικού άξονα και την αναβάθμιση των κάθετων αξόνων του σε άξονες ταχείας κυκλοφορίας.
Υποχρεωτικές επενδύσεις
Αναλυτικά, σύμφωνα με τη σύμβαση παραχώρησης, εντός πέντε ετών από την έναρξη ισχύος της σύμβασης παραχώρησης η ΝΕΟΑΕ θα πρέπει να υλοποιήσει τα παρακάτω έργα:
- Αναβάθμιση του άξονα Χαλάστρα-Εύζωνοι μήκους 60 χλμ. σε αυτοκινητόδρομο διατομής δύο λωρίδων (+ΛΕΑ) ανά κατεύθυνση.
- Αναβάθμιση του άξονα Λαγκαδάς-Σέρρες-Προμαχώνας μήκους 95 χλμ. σε αυτοκινητόδρομο διατομής δύο λωρίδων (+ΛΕΑ) ανά κατεύθυνση.
- Δημιουργία όλων των Χώρων Στάθμευσης Αναψυχής (ΧΣΑ) και Σταθμούς Εφοδιασμού Αυτοκινητιστών (ΣΕΑ).
- Δημιουργία Μετωπικού Σταθμού Διοδίων στη θέση Πλάτανος (Ημαθίας) οκτώ λωρίδων διέλευσης.
- Εργασίες στις σήραγγες άνω των 500 μ., ώστε αυτές ν’ αδειοδοτηθούν ως σήραγγες κατηγορίας Α.
- Η αντικατάσταση στηθαίων μήκους 100 χλμ. σε τμήματα σημαντικού κυκλοφοριακού φορτίου, συγκέντρωσης ατυχημάτων με μεγάλης παλαιότητας. Η υποχρέωση αυτή πρέπει να ολοκληρωθεί στους πρώτους 24 μήνες και μετά το δεύτερο έτος ο παραχωρησιούχος θα πρέπει ν’ αντικαθιστά το 1/23 του υπόλοιπου υφιστάμενου οδικού άξονα.
- Εργασίες ανάταξης σε προσδιορισμένα σημεία του οδικού άξονα με έμφαση στις γέφυρες και σε άλλα γεωτεχνικά έργα (Λευκόπετρα Ημαθίας).
- Εγκατάσταση υβριδικού συστήματος καταβολής διοδίων για πέντε τμήματα του οδικού άξονα εντός 24 μηνών από την έναρξη της παραχώρησης.
Για την υλοποίηση των προαναφερομένων έχουν οριστεί έξι διακριτές προθεσμίες, για τις οποίες, εφόσον υπάρξουν καθυστερήσεις, προβλέπονται ρήτρες από 500 έως 10.000 ευρώ ημερησίως και με ανώτατο όριο τα 24 εκατ. ευρώ.
Η υλοποίηση των προαναφερόμενων έργων, που χαρακτηρίζονται δεσμευτικές επενδύσεις, θα χρηματοδοτηθεί με 395,6 εκατ. ευρώ. Τα κεφάλαια αυτά θα τοποθετηθούν από τους μετόχους τους νέου παραχωρησιούχου της Εγνατίας Οδού αμέσως μετά την έναρξη της παραχώρησης του άξονα. Τα 79,1 εκατ. ευρώ θα αποτελέσουν το μετοχικό κεφάλαιο και τα υπόλοιπα 316,5 εκατ. ευρώ δανεισμό. Ωστόσο, και τα ποσά αυτά μπορεί να μεταβληθούν κατά την αναπροσαρμογή του χρηματοοικονομικού κλεισίματος.
Στα έργα αυτά θα υπάρξει και χρηματοδοτική συμβολή του Δημοσίου ύψους 60 εκατ. ευρώ, που θ’ ανεβάσει το συνολικό ύψους των δεσμευτικών επενδύσεων σε 455 εκατ. ευρώ.
Τι προβλέπει η σύμβαση χρηματοδότησης της παραχώρησης
Οι συμβάσεις τραπεζικής χρηματοδότησης ή αντιστάθμισης επιτοκιακού κινδύνου του νέου παραχωρησιούχου χαρακτηρίζονται Καθορισμένες Δανειακές Συμβάσεις και για φέρουν τον χαρακτήρα αυτόν, απαιτείται η έγκριση του παραχωρητή. Εν προκειμένω του Υπερταμείου και του Ελληνικού Δημοσίου. Οι δανειακές συμβάσεις χρηματοδότησης για να θεωρούνται καθορισμένες στο πλαίσιο της σύμβασης παραχώρησης του οδικού άξονα, πρέπει να συνυπογραφούν από τον παραχωρητή.
Σε οποιαδήποτε αναθεώρηση Καθορισμένης Δανειακής Σύμβασης εντός 10 ετών από την έναρξη της σύμβασης παραχώρησης, ο παραχωρητής λαμβάνει το 75% του οποιουδήποτε οφέλους που προκύπτει από μια αποζημιωτέα αναχρηματοδότηση. Μάλιστα, στη σύμβαση παραχώρησης της Εγνατίας Οδού προβλέπεται η δυνατότητα του παραχωρητή να ζητήσει την αναθεώρηση/αναχρηματοδότηση μιας Καθορισμένης Δανειακής Σύμβασης.
Αρκεί, βεβαίως, αυτή η «Ειδοποίηση Προτεινόμενης Αναχρηματοδότησης» να ορίζει τις εύλογες λεπτομέρειες και το σκεπτικό βάσει του οποίου το Υπερταμείο και το Ελληνικό Δημόσιο κρίνουν ότι υφίστανται ευνοϊκότεροι όροι αναχρηματοδότησης. Πάντως, σε μια τέτοια διαδικασία τον τελικό λόγο τον έχει ο παραχωρησιούχος.
Πάντως, το τελευταίο rebalancing των δανειακών συμβάσεων μείωσε το καταβαλλόμενο τίμημα και εξάλειψε εντελώς τις ετήσιες καταβολές που είχε προσφέρει η ΝΕΟΑΕ. Το νέο rebalancing που τώρα ετοιμάζεται πιθανώς να οδηγήσει σε αύξηση του καταβαλλόμενου τιμήματος, κάτι που θα φανεί στους επόμενους μήνες.
Τι θα γίνει με τα διόδια
Οι χρεώσεις των διοδίων έχουν προσδιοριστεί από το 2020 και με την ΚΥΑ των τότε υπουργών Οικονομικών, Χρήστου Σταϊκούρα, και Υποδομών, Κώστα Καραμανλή. Οι νέες υποχρεώσεις που τίθενται στον νέο παραχωρησιούχο είναι αφενός μεν η δημιουργία νέων μετωπικών διοδίων στη θέση Πλάτανος της Ημαθίας, όπως προαναφέθηκε, αφετέρου δε η υλοποίηση σε προκαθορισμένα τμήματα του άξονα υβριδικού συστήματος διοδίων.
Το τελευταίο αφορά τα τμήματα του άξονα που προσδιορίζονται από τους ανισόπεδους κόμβους (A/K):
- Καλοχωρίου έως Ευκαρπίας (Θεσσαλονίκη),
- Αγ. Ανδρέα έως Άσπρα Χώματα (Καβάλα),
- Δωδώνης έως Παμβώτιδας (Ιωάννινα),
- Μάκρης έως Μεθοριακό σταθμό Κήπων (Αλεξανδρούπολη) και
- Ταξιάρχη έως Καλαμιάς (Σιάτιστα).
Στα προαναφερόμενα τμήματα οι χρήστες του δρόμου θα μπορούν να πληρώνουν αναλογικά το μήκος της διαδρομής, κάνοντας χρήση πομποδεκτών. Στα τμήματα αυτά θα αξιοποιείται τόσο το αναλογικό διόδιο όσο και το ανοικτού τύπου διόδιο, που θ’ αξιοποιείται υποχρεωτικά σε όλο το υπόλοιπο τμήμα του οδικού άξονα.
Από την ημερομηνία έναρξης παραχώρησης και μέχρι την επίτευξη της Τέταρτης Αποκλειστικής Τμηματικής Προθεσμίας (δύο χρόνια μετά την έναρξη παραχώρησης) η τιμή των διοδίων στον βασικό άξονα της Εγνατίας Οδού και στους τρεις κάθετους άξονες ορίζεται σε 0,04 ευρώ συν ΦΠΑ (0,0496 τελική τιμή) από περίπου 0,03 ευρώ συν ΦΠΑ που είναι σήμερα. Από το δεύτερο έτος της παραχώρησης το αντίτιμο του διοδίου θα αυξάνεται σταδιακά και από 0,04 ευρώ ανά χιλιόμετρο για ΙΧ αυτοκίνητα, θα αυξηθεί κατά έως 27,5% και θα ανέλθει μέχρι το ποσό των 0,051 ευρώ ανά χιλιόμετρο. Η τιμή αυτή είναι χωρίς ΦΠΑ και ετησίως αναπροσαρμοζόμενη βάσει του πληθωρισμού. Οι αυξήσεις θα γίνουν σταδιακά, όπως προαναφέρθηκε, στους τρεις κάθετους οδικούς άξονες.
Τα διόδια που θα καταβάλλουν άλλου είδους οχήματα καθορίζονται βάσει συντελεστών που έχουν οριστεί για το βασικό διόδιο που ισχύει για τα ΙΧ Επιβατικά. Π.χ. στα δίκυκλα είναι 0,7 του βασικού τέλους των ΙΧΕ, στα λεωφορεία 2,5 φορές και στα φορτηγά, ανάλογα με τους άξονές τους, σε 2,5 έως 3,5 φορές. Μετά το τρίτο έτος παραχώρησης, τα φορτηγά θα πληρώνουν με βάση την παλαιότητά τους και τους εκπεμπόμενους ρύπους και μπορεί να είναι έως τέσσερις φορές πιο ακριβό από το βασικό τέλος που καταβάλλουν οι κάτοχοι ΙΧΕ.
Πάντως, ο παραχωρησιούχος έχει δικαίωμα εκπτωτικών πολιτικών, μείωσης των διοδίων σε προκαθορισμένες ώρες και ημέρες, αλλά σε καμία περίπτωση το βασικό τέλος δεν θα μπορεί να ξεπεράσει την ανώτατη καθορισμένη τιμή, που εν προκειμένω σήμερα είναι 0,04 ευρώ/χλμ. και η οποία σε τρία χρόνια θα φτάσει σε 0,051 ευρώ/χλμ.
