Για πρώτη φορά, η Ελληνική Στατιστική Αρχή παρουσιάζει αναλυτικά και συγκριτικά στοιχεία που φωτίζουν τον ρόλο των επιχειρηματικών ομίλων και της παγκοσμιοποίησης στην ελληνική οικονομία.
Τα νέα δεδομένα για την περίοδο 2022–2023 αποτυπώνουν με σαφήνεια ποιοι δημιουργούν τον πλούτο, πού απασχολείται το εργατικό δυναμικό και ποια είναι η πραγματική βαρύτητα των πολυεθνικών σε σχέση με τις εγχώριες επιχειρήσεις.
Η εικόνα που προκύπτει είναι σύνθετη αλλά αποκαλυπτική: η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να στηρίζεται κυρίως στις ανεξάρτητες επιχειρήσεις, ωστόσο οι πολυεθνικοί όμιλοι –και ιδιαίτερα όσοι ελέγχονται από ελληνικά συμφέροντα– ενισχύουν διαρκώς το αποτύπωμά τους σε τζίρο, προστιθέμενη αξία και απασχόληση.
Περισσότερες επιχειρήσεις, περισσότερος τζίρος
Το 2023 δραστηριοποιήθηκαν στην Ελλάδα 932.549 επιχειρήσεις στους τομείς της μεταποίησης, των κατασκευών, του εμπορίου και των υπηρεσιών, αυξημένες σε σχέση με το 2022. Ο συνολικός κύκλος εργασιών ανήλθε στα 411 δισ. ευρώ, από 404,9 δισ. την προηγούμενη χρονιά, ενώ η προστιθέμενη αξία έφτασε τα 102 δισ. ευρώ, σημειώνοντας ισχυρή άνοδο.
Παρά την ενίσχυση των μεγάλων ομίλων, η «ραχοκοκαλιά» της ελληνικής οικονομίας παραμένουν οι ανεξάρτητες ελληνικές επιχειρήσεις. Το 2023 παρήγαγαν το 56% του συνολικού κύκλου εργασιών και το 56,6% της προστιθέμενης αξίας, επιβεβαιώνοντας τον κομβικό ρόλο των μικρομεσαίων σχημάτων.
Τη σημαντικότερη συμβολή στη διαμόρφωση του κύκλου εργασιών το έτος 2023 είχαν οι ανεξάρτητες επιχειρήσεις με ποσοστό 56,0% και 230,3 δισ. ευρώ, με τις επιχειρήσεις που ανήκαν σε πολυεθνικούς ομίλους -που ελέγχονται από την Ελλάδα- να ακολουθούν με ποσοστό 24,1% και 99,2 δισ. ευρώ.
Αντίστοιχη ήταν η εικόνα και το 2022, καθώς οι ανεξάρτητες επιχειρήσεις κατέγραψαν τη μεγαλύτερη συμμετοχή στον κύκλο εργασιών, η οποία ανήλθε σε 53,9%, που αντιστοιχεί σε 218,0 δισ. ευρώ, ενώ οι επιχειρήσεις που ανήκαν σε πολυεθνικούς ομίλους που ελέγχονται από την Ελλάδα ακολούθησαν με ποσοστό 23,9% και κύκλο εργασιών 96,8 δισ. ευρώ.
Οι πολυεθνικές που ελέγχονται από το εξωτερικό διατηρούν μικρότερο μερίδιο, αλλά εξακολουθούν να έχουν ισχυρή παρουσία σε συγκεκριμένους τομείς.
Πού παράγεται ο πλούτος
Η ανάλυση ανά κλάδο δείχνει ότι οι ανεξάρτητες επιχειρήσεις κυριαρχούν στους περισσότερους τομείς της οικονομίας: εμπόριο, μεταφορές, τουρισμός, επαγγελματικές και επιστημονικές δραστηριότητες. Αντίθετα, στους τομείς της μεταποίησης, της ενέργειας, των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και της ψυχαγωγίας, τον μεγαλύτερο ρόλο έχουν οι πολυεθνικοί όμιλοι με έδρα την Ελλάδα.
Οι επιχειρήσεις που ελέγχονται από το εξωτερικό εμφανίζονται ισχυρές σε δραστηριότητες όπως η εξόρυξη, οι διοικητικές υπηρεσίες και οι χρηματοοικονομικές δραστηριότητες, γεγονός που υπογραμμίζει τον διεθνή χαρακτήρα αυτών των κλάδων.
Απασχόληση: κυριαρχούν οι μικρομεσαίοι
Σε επίπεδο απασχόλησης, η εικόνα είναι ακόμη πιο καθαρή. Το 2023, το 84,5% των εργαζομένων απασχολούνταν σε ανεξάρτητες επιχειρήσεις. Οι ελληνικά ελεγχόμενες πολυεθνικές απασχολούσαν το 7,1%, ενώ οι ξένες πολυεθνικές το 6%.
Η συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων απασχολείται στον τριτογενή τομέα, ανεξαρτήτως τύπου επιχείρησης. Στις ανεξάρτητες επιχειρήσεις, πάνω από 82% των εργαζομένων βρίσκονται στις υπηρεσίες, επιβεβαιώνοντας τον έντονα υπηρεσιοκεντρικό χαρακτήρα της ελληνικής οικονομίας.
Μεγάλοι όμιλοι, μεγάλη προστιθέμενη αξία
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανάλυση της προστιθέμενης αξίας ανά μέγεθος επιχείρησης. Στους πολυεθνικούς ομίλους, τόσο ελληνικούς όσο και ξένους, η συντριπτική πλειονότητα της αξίας παράγεται από μεγάλες επιχειρήσεις με περισσότερους από 250 εργαζόμενους. Αντίθετα, στις ανεξάρτητες επιχειρήσεις, τον κύριο ρόλο παίζουν οι μικρομεσαίες, οι οποίες παράγουν πάνω από το μισό της συνολικής προστιθέμενης αξίας του κλάδου τους.
Το στοιχείο αυτό εξηγεί γιατί η ελληνική οικονομία εμφανίζει υψηλή εξάρτηση από τις ΜμΕ, αλλά και γιατί η παραγωγικότητα παραμένει χαμηλότερη σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Η ενίσχυση του ελληνικού ελέγχου
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα της μελέτης αφορά τη δυναμική των πολυεθνικών με ελληνικό έλεγχο. Το 2023, το ποσοστό τους στο σύνολο των πολυεθνικών αυξήθηκε, ενώ ενισχύθηκε και η συμβολή τους στον κύκλο εργασιών, στην προστιθέμενη αξία και στην απασχόληση.
Αντίθετα, η συμμετοχή των πολυεθνικών που ελέγχονται από το εξωτερικό υποχώρησε ελαφρώς, τόσο σε αριθμό επιχειρήσεων όσο και σε οικονομικό αποτύπωμα. Πρόκειται για ένδειξη ότι ελληνικοί επιχειρηματικοί όμιλοι αποκτούν σταδιακά ισχυρότερη θέση στο διεθνές περιβάλλον.
Ένα νέο εργαλείο κατανόησης της οικονομίας
Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ βασίζονται σε σύγχρονες μεθόδους διασύνδεσης δεδομένων και προσφέρουν, για πρώτη φορά, μια ολοκληρωμένη εικόνα της δομής της ελληνικής επιχειρηματικότητας χωρίς να επιβαρύνουν τις επιχειρήσεις με πρόσθετες υποχρεώσεις.
Το βασικό συμπέρασμα είναι σαφές: η ελληνική οικονομία παραμένει βαθιά εξαρτημένη από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αλλά ταυτόχρονα περνά σε μια φάση όπου οι οργανωμένοι επιχειρηματικοί όμιλοι –ιδίως οι ελληνικά ελεγχόμενοι– αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία.
Το στοίχημα για τα επόμενα χρόνια είναι η ενίσχυση της παραγωγικότητας και η καλύτερη σύνδεση των μικρότερων επιχειρήσεων με διεθνείς αλυσίδες αξίας, ώστε η ανάπτυξη να αποκτήσει πιο σταθερά και βιώσιμα χαρακτηριστικά.
Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη τη σχετική μελέτη της ΕΛΣΤΑΤ εδώ.
