Την επιβάρυνση των πλουσιότερων καταναλωτών με το πλεονάζον κόστος ενέργειας προτείνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) στις κυβερνήσεις της Ευρώπης, ώστε να γίνει αποτελεσματικότερα η απαραίτητη εξοικονόμηση στην κατανάλωση και η μετάβαση σε φιλικότερες πηγές ως προς το περιβάλλον. Μολονότι έχουν υιοθετηθεί μέτρα στην Ευρώπη για τη θωράκιση των νοικοκυριών από τη μεγάλη αύξηση του κόστους ενέργειας και κατ’ επέκταση των δαπανών διαβίωσης, η πολιτική σταθερότητα αρκετών κρατών-μελών της ΕΕ έχει κλονιστεί, με αποτέλεσμα να ασκούν μεγαλύτερη επίδραση τα ακραία πολιτικά κόμματα.
Μάλιστα, το ΔΝΤ παρατηρεί πως τα υφιστάμενα, οριζόντια μέτρα δεν καθυστερούν μόνον μια αναγκαία προσαρμογή στην ενεργειακή κρίση που ταλανίζει την Ευρώπη, διατηρούν επίσης τη ζήτηση και τις τιμές ενέργειας σε υψηλότερα επίπεδα, παγκοσμίως, από ό,τι θα ήταν διαφορετικά. Εάν, όμως, οι κυβερνήσεις αντιστάθμιζαν πλήρως την αύξηση του κόστους διαβίωσης για το 20% των φτωχότερων νοικοκυριών π.χ. με μέτρα στήριξης τότε θα επωμίζονταν πρόσθετες δαπάνες ανάλογες του 0,4% του ΑΕΠ για όλο το 2022, εκτιμά το Ταμείο. Θα τους κόστιζε ένα 0,9% του ΑΕΠ στην περίπτωση που θα αποζημίωναν εξ ολοκλήρου το 40% των φτωχότερων νοικοκυριών.
Στο blog του ΔΝΤ, η Όγια Κελασούν, υποδιευθύντρια του ευρωπαϊκού τμήματος, μαζί με την Ντόρα Ιάκοβα και Ίαν Πάρι γράφουν πως «οι κυβερνήσεις θα πρέπει να επιτρέψουν εξ ολοκλήρου αύξηση των δαπανών στον τελικό χρήστη προκειμένου να υπάρχουν κίνητρα για την εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση της χρήσης των ορυκτών καυσίμων». Πρόσθεσε, ωστόσο, πως είναι προτεραιότητα να υιοθετηθούν στοχευμένα μέτρα για τη στήριξη των χαμηλών εισοδημάτων – τα οποία δεν έχουν τους οικονομικούς πόρους για να ανταπεξέλθουν στην μεγάλη αύξηση των τιμών ενέργειας». Υπολογίζουν πως τα υφιστάμενα, οριζόντια μέτρα θα επιφέρουν ένα κόστος άνω του 1,5% του ΑΕΠ στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένου και του Ηνωμένου Βασίλειου.
Πολιτική αβεβαιότητα από τον διψήφιο πληθωρισμό στην ενέργεια
Αν και υποχώρησε στο 39,7% τον Ιούλιο από 42% τον Ιούνιο, ο διψήφιος πληθωρισμός στην ενέργεια αποτελεί πια μείζον πολιτικό ζήτημα. Παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην αλματώδη αύξηση του κόστους διαβίωσης, το οποίο είναι υψηλότερο κατά 7% για τον μέσον όρο των νοικοκυριών στην Ευρώπη το 2022 συγκριτικά με τις εκτιμήσεις του Ταμείου στις αρχές του 2021. Στην Εσθονία και τη Μ. Βρετανία, παραδείγματος χάριν, οι δαπάνες διαβίωσης για τα νοικοκυριά με τη χαμηλότερη οικονομική επιφάνεια αναμένεται φέτος να διπλασιαστούν περίπου σε σχέση με τα πλουσιότερα νοικοκυριά, τονίζει το Ταμείο.
Συν τοις άλλοις, επικρατεί μεγάλη αβεβαιότητα για το εάν θα υπάρχει επάρκεια φυσικού αερίου μέσα στον χειμώνα αφού η Gazprom έχει μειώσει δραματικά τις ροές φυσικού αερίου. Το ΔΝΤ εκτιμά πως εάν διακοπούν πλήρως οι προμήθειες φυσικού αερίου από τη Ρωσία τότε θα υπάρχει ακόμη μεγαλύτερη αύξηση του κόστους διαβίωσης. Σε δυσμενέστερη θέση θα βρεθούν, κατά συνέπεια, τα φτωχότερα νοικοκυριά.
Η Γερμανία έχει ήδη προχωρήσει από τον περασμένο μήνα στη 2η φάση του εθνικού σχεδίου για την εξοικονόμηση ενέργειας. Σε αυτήν τη φάση ενσωματώνεται η δυνατότητα των παρόχων ενέργειας να περάσουν το αυξημένο κόστος στους καταναλωτές κατόπιν συντονισμού με την αρμόδια ρυθμιστική αρχή της χώρας. Σε επίπεδο Ε.Ε συμφωνήθηκε, παράλληλα, η μείωση της κατανάλωσης κατά 15% από τον Αύγουστο μέχρι τον Μάρτιο του επόμενου έτους, αλλά αναλυτές της αγοράς αμφιβάλουν για την αποτελεσματικότητα αυτής της συμφωνίας λόγω του εθελοντικού χαρακτήρα της.
Στη Γαλλία, εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έχασε την πλειοψηφία στις κοινοβουλευτικές εκλογές. Ενισχύθηκε, παράλληλα, η θέση της Μαρί Λεπέν, και αυτό αποδόθηκε στην έντονη δυσαρέσκεια των πολιτών από την αύξηση του κόστους διαβίωσης. Παρομοίως, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων στην Ιταλία απέσυρε τη στήριξη του από τον κυβερνητικό συνασπισμό του Μάριο Ντράγκι καθώς έκρινε πως το πακέτο μέτρων 26 δισ. ευρώ ήταν ανεπαρκές, οδηγώντας τη χώρα σε πρόωρες εκλογές.
