Σε λιγότερες, αλλά μεγαλύτερου μεγέθους φάρμες, που αυτοματοποιούν την παραγωγική διαδικασία, συγκεντρώνεται η αγροτική δραστηριότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στην οποία οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις μειώθηκαν σε ποσοστό 37% σε μόλις 15 χρόνια, με τη μεγαλύτερη μείωση να εντοπίζεται στην κτηνοτροφία. Το ίδιο χρονικό διάστημα αυξήθηκε, έστω και ελαφρά, ο μέσος όρος ηλικίας των αγροτών, το 1/3 των οποίων (34%) είναι άνω των 65 ετών. Ωστόσο, οι μεγάλες σε έκταση φάρμες ανήκουν σε αγρότες κάτω των 51 ετών.
Σύμφωνα με την απογραφή αγροτικών εκμεταλλεύσεων στην ΕΕ το 2020, τα αποτελέσματα της οποίας μόλις δημοσιοποίησε η Eurostat, προ διετίας υπήρχαν 9,1 εκατομμύρια εκμεταλλεύσεις, λιγότερες κατά 5,3 εκατ. (37%) συγκριτικά με το 2005 και κατά περίπου 3 εκατ. (25%) συγκριτικά με το 2010. Η μείωση είναι μεγαλύτερη (40%) στις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, καθώς και στις μικρές και πολύ μικρές φάρμες, κάτω των 50 στρεμμάτων: ανέστειλαν τη δραστηριότητά τους 4,6 εκατομμύρια στη 15ετία. Αυτό σημαίνει ότι την τελευταία 10ετία η ΕΕ «χάνει» καθημερινά 800 φάρμες.
Η μόνη κατηγορία εκμεταλλεύσεων που αυξήθηκε και μάλιστα άνω του 20% τη συγκεκριμένη περίοδο είναι οι φάρμες άνω των 1.000 στρεμμάτων, οι οποίες αύξησαν την έκτασή τους σχεδόν κατά 30%. Έτσι, το 2020 το 52,5% της καλλιεργήσιμης έκτασης στην ΕΕ, η οποία παρέμεινε γενικά σταθερή στη 15ετία (το 2020 ήταν μόλις 0,3% μεγαλύτερη του 2005), ανήκε σε φάρμες άνω των 1.000 στρεμμάτων, οι οποίες αποτελούν μόλις το 3,6% των αγροτικών εκμεταλλεύσεων στην ΕΕ.
Παρά τη μεγάλη μείωση, οι πολύ μικρές και μικρές εκμεταλλεύσεις εξακολουθούν να αποτελούν την πλειονότητα. Το 2020 το 42% των εκμεταλλεύσεων είχαν μέγεθος έως 20 στρέμματα, κατέχοντας όμως μόλις το 3% της συνολικής καλλιεργήσιμης γης, και το 22% από 20 έως 50 στρεμμ., με το 5% της συνολικής καλλιεργήσιμης γης. Συνολικά, το 76% των αγροτικών εκμεταλλεύσεων στην ΕΕ δεν υπερβαίνουν τα 100 στρέμματα. Το μέσο μέγεθος αγροτικής εκμετάλλευσης κυμαίνεται πλέον στα 174 στρέμματα από 132 στρεμμ. το 2010.
Οι μεγαλύτερες φάρμες αξιοποιούν περισσότερο την τεχνολογία
Την ίδια περίοδο αυξήθηκε κατά 17 μήνες ο μέσος όρος ηλικίας των Ευρωπαίων αγροτών, στα 56 χρόνια και 9 μήνες, από 55 χρόνια και 4 μήνες το 2010. Ταυτόχρονα, αυξήθηκε στο 34% από 30% ο αριθμός των αγροτών άνω των 65 ετών. Ωστόσο, οι ηλικιωμένοι αγρότες έχουν κατά τεκμήριο τις μικρότερες φάρμες, κάτω των 20 στρεμμάτων, ενώ οι νεότεροι, με μέσο όρο ηλικίας τα 51 χρόνια, τις φάρμες άνω των 1.000 στρεμμ.
Την τελευταία 10ετία μειώθηκε συνολικά η αγροτική εργασία, όπως μετριέται σε ετήσιες μονάδες εργασίας. Η μείωση υπολογίζεται σε 23% και αποδίδεται αφενός στην απλήρωτη εργασία μελών της οικογένειας του αγρότη, αφετέρου στην αξιοποίηση της τεχνολογίας. Η μεγαλύτερη μείωση εργατικού δυναμικού παρατηρείται στις ανατολικές χώρες και κυρίως σε Ρουμανία και Πολωνία.
Σε γενικές γραμμές, η μείωση του αγροτικού πληθυσμού οφείλεται στη χαμηλή ελκυστικότητα του τομέα για μια σειρά από λόγους, όπως οι έντονες διακυμάνσεις στις αγορές και η υψηλή έκθεση στην κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με τη γενική διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η τάση αυτή μπορεί να μετριαστεί μέσω της στήριξης του εισοδήματος και πολιτικών ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών, καθώς και με μέτρα όπως η στήριξη των νέων αγροτών. Εκτιμάται, μάλιστα, ότι οι ευκαιρίες που δημιουργούν η ψηφιοποίηση και τα νέα συστήματα παραγωγής μπορούν να προσελκύσουν μια νέα γενιά αγροτών.
