Η κρίση εμπιστοσύνης που προκλήθηκε στον χρηματοπιστωτικό κλάδο των ΗΠΑ, με την κατάρρευση δυο ισχυρών τραπεζών, και εξαπλώθηκε στην Ευρώπη, οδηγώντας στη βεβιασμένη εξαγορά της Credit Suisse από τη UBS, αποδεικνύει πόσο εύθραυστες είναι οι ισορροπίες στην παγκόσμια οικονομία. Μετά την πανδημία και έναν χρόνο αφού οι Ρώσοι εισέβαλαν στην Ουκρανία, οι κεντρικές τράπεζες έχουν προχωρήσει στη μεγαλύτερη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής των τελευταίων δεκαετιών για να συγκρατήσουν την απότομη αύξηση του κόστους διαβίωσης στον ανεπτυγμένο κόσμο.
Το οικονομικό τοπίο έχει αλλάξει άρδην σε σχέση με τις υποτονικές πληθωριστικές πιέσεις που κυριαρχούσαν επί σχεδόν μια δεκαετία και επέτρεπαν στις κεντρικές τράπεζες να διοχετεύουν άπλετη ρευστότητα στις αγορές κάτω από σχεδόν μηδενικά επιτόκια. Από το 2020, επί πανδημίας, άρχισαν σιγά-σιγά να ξυπνούν από «χειμερία νάρκη» οι ανατιμήσεις στην πραγματική οικονομία λόγω της έκρηξης του ηλεκτρονικού εμπορίου και των καθυστερήσεων στις εφοδιαστικές αλυσίδες.
Αλλά η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ήταν το γεγονός που επέφερε άμεσο πλήγμα στο βιοτικό επίπεδο των πολιτών, ιδίως στην Ευρώπη. Εκτροχίασε τον πληθωρισμό διότι προκάλεσε αλματώδη άνοδο του κόστους ενέργειας και τροφίμων. Οι κεντρικές τράπεζες αντέδρασαν με επιθετική αύξηση των επιτοκίων και έτσι προκλήθηκαν μεγάλες απώλειες στα τραπεζικά χαρτοφυλάκια από την πτώση των τιμών στα κρατικά ομόλογα. Η πρόσφατη μείωση του πληθωρισμού στην Ισπανία κατά το ήμισυ, ειδικότερα στο 3,1% τον Μάρτιο, αποδόθηκε στην αποκλιμάκωση των τιμών του φυσικού αερίου στην Ευρώπη ύστερα από τα ιστορικά ρεκόρ που σημειώθηκαν πέρσι και καταδεικνύει την ολέθρια επίδραση της γεωπολιτικής αστάθειας στην καθημερινότητα των πολιτών.
Αυτή η γεωπολιτική αστάθεια δεν έχει επαναφέρει μόνον ένα πληθωριστικό περιβάλλον -με τις διαδηλώσεις και τις απεργίες για υψηλότερους μισθούς στην Ευρώπη να παραπέμπουν στις δεκαετίες του ΄70 και του ΄80- αλλά αλλάζει και τη φύση του παγκόσμιου εμπορίου. Η παραγωγή τσιπ έχει αναδειχθεί σε ζήτημα εθνικής ασφάλειας ενώ η Δύση και η Ανατολή κοιτάζουν καχύποπτα η μια την άλλη. Η Κίνα καλλιεργεί τον ρόλο του ειρηνοποιού στη Μέση Ανατολή σε μια περίοδο που τόσο η Ευρώπη, όσο και η Ασία παλεύουν για να εξασφαλίσουν προμήθειες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Με τη Ρωσία να έχει αποκλειστεί από τον ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης μεγεθύνονται εκ των πραγμάτων τα εμπόδια στην πράσινη μετάβαση της Ε.Ε και την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης από τις ισχυρές οικονομίας.
Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Ιντερμίτ Γκιλ, δήλωσε επιγραμματικά πως η υποχώρηση του επιπέδου της βιώσιμης ανάπτυξης προκλήθηκε από «λιγότερη εργασία, λιγότερες επενδύσεις και λιγότερο εμπόριο» σε σχέση με τους ταχείς ρυθμούς ανάπτυξης που κυριαρχούσαν τις δεκαετίες του ’90 και του 2000. Ο διεθνής οργανισμός προειδοποιεί για την απώλεια μιας δεκαετίας, διαβλέποντας ρυθμό ανάπτυξης της τάξεως του 2,2% έναντι του 2,6% που ίσχυε από το 2011 μέχρι το 2021 και το 3,5% την πρώτη δεκαετία της νέας χιλιετίας. Στο πλαίσιο νέας έρευνας της Παγκόσμιας Τράπεζας, οι οικονομολόγοι της τονίζουν πως το παγκόσμιο εμπόριο μόλις που καταφέρνει να επεκτείνεται λίγο ταχύτερα από την ανάπτυξη εξαιτίας των γεωπολιτικών εντάσεων. Θεωρούν πως για να μην χαθεί η επόμενη δεκαετία απαιτείται μια «ηράκλεια συλλογική προσπάθεια» για την ενίσχυση των ρυθμών στο μέσον όρο των προηγούμενων δέκα ετών.
