Στο ναδίρ η ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας μεταξύ των χωρών της ΕΕ

Τη χαμηλή ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας αναδεικνύει η τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις δυνατότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις επιστήμες, την έρευνα και την καινοτομία. Η έκθεση, που διεξάγεται σε ετήσια βάση (Science, Research and Innovation Performance of the EU, SRIP 2024), υιοθετεί και αναδημοσιεύει την αναφορά του γερμανικού Zoe Institute σχετικά με την ανθεκτικότητα των οικονομιών της ΕΕ.

Συγκεκριμένα, μεταξύ 25 χωρών-μελών της ΕΕ (στην μελέτη δεν περιλαμβάνονται Μάλτα και Λουξεμβούργο), η Ελλάδα κατατάσσεται στην 24^η θέση, έχοντας ως τελευταία τη Ρουμανία. Στην αξιολόγηση αυτήν εξετάζονται δείκτες όπως η «Οικονομική ανεξαρτησία», η «Κατάρτιση και ικανότητες», η «Χρηματοοικονομική ανθεκτικότητα», η «Διακυβέρνηση», η «Ικανότητα παραγωγής» και τέλος η «Κοινωνική εξέλιξη και συνοχή».

Ο σύνθετος δείκτης για την ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας, σύμφωνα με τους μελετητές τoυ Ζoe Institute, ανέρχεται σε 0,28 (με άριστα το 1), έχοντας ως πρώτη σε ανθεκτικότητα οικονομία τη Σουηδία (0,78) και τελευταία τη Ρουμανία (0,25). Η χώρα μας παρουσιάζει πολύ χαμηλές τιμές, στη «Χρηματοοικονομική ανθεκτικότητα» (0,09) και στην «Κατάρτιση & Ικανότητες» (0,20).

Η έκθεση δείχνει ακόμη ότι η Ελλάδα ήταν η χώρα με το μεγαλύτερο πρόβλημα brain drain κατά την περίοδο 2000-2020. Μάλιστα, στην έκθεση SRIP 2024 φαίνεται ότι brain drain δεν είχαμε μόνον στη δεκαετία της της κρίσης (2010-2020), αλλά και πριν από αυτήν. Ωστόσο, στη δεκαετία 2000-2010 το πρόβλημα ήταν μεγαλύτερο για χώρες όπως η Ισπανία, η Πολωνία, η Σλοβακία κ.ά.

Στην τελευταία δεκαετία, ωστόσο, το πρόβλημα για την Ελλάδα επιδεινώθηκε και υποχώρησε στο 0,6, τιμή πολύ κάτω της μονάδας, όπου οι εισροές και οι εκροές ερευνητών και ακαδημαϊκών σε μια χώρα ισορροπούν. Πάντως, πρέπει να επισημανθεί ότι πολύ λίγες είναι οι χώρες της ΕΕ που έχουν θετικό πρόσημο στις εισροές μείον τις εκροές επιστημόνων. Μεταξύ αυτών η Σουηδία, η Ιρλανδία, η Δανία, η Αυστρία, το Βέλγιο και Πορτογαλία.

Η Πορτογαλία είναι η χώρα της ΕΕ που φαίνεται να έχει κάνει πολλή δουλειά τα τελευταία 20 χρόνια στους τομείς και τις βιομηχανίες εντάσεως γνώσης. Σύμφωνα με την έκθεση SRIP 2024, η Πορτογαλία εμφανίζει τη μεγαλύτερη αύξηση στην απασχόληση μηχανικών και τεχνολόγων (high skilled workers) ως ποσοστό των απασχολουμένων σε σχέση με τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Η χώρα αυτή έχει σχεδόν διπλασιάσει (+82%) το ποσοστό των υψηλής κατάρτισης απασχολουμένων στο σύνολο των απασχολούμενων στη χώρα.

Η χώρα μας είναι η τελευταία στην αύξηση αυτήν, ενώ επιπλέον το 2022 η Ελλάδα είναι η χώρα με χαμηλότερο ποσοστό απασχόλησης στις βιομηχανίες εντάσεως γνώσης (περίπου 3% του συνόλου των απασχολουμένων). Και αυτό συμβαίνει παρ’ όλο που η Ελλάδα έχει ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό αποφοίτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, συγκριτικά με τις άλλες χώρες της ΕΕ.

Πάντως, δεν είναι όλα αρνητικά για την Ελλάδα. Σύμφωνα με τη μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η χώρα μας, παρά το γεγονός ότι ανήκει στις χώρες τρίτης ταχύτητας στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας -είναι μια χώρα «Μέτριας Καινοτομίας (Moderate Innovator)»-, κερδίζει έδαφος από το 2000 και μετά.

Έτσι, ενώ ο μέσος όρος αύξησης του δείκτη της έρευνας και καινοτομίας (Research & Innovation, R&I) στην ΕΕ ανήλθε στο 35%, στην Ελλάδα η αύξηση αυτή ήταν περίπου 42%. Η απόσταση, επομένως, από τον μέσο όρο της Ευρώπης μίκρυνε, αλλά ο βηματισμός ήταν πολύ μικρός για να καλύψει τη διαφορά που τη χωρίζει από τις άλλες περισσότερο ανεπτυγμένες χώρες σε Έρευνα και Καινοτομία.

Στην ίδια έκθεση, SRIP 2024, καταγράφεται και η συνολική καθυστέρηση της Ενωμένης Ευρώπης σε σχέση με τους ανεπτυγμένους πόλους του πλανήτη, τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και τελευταία την Κίνα και την Κορέα, οι οποίες έχουν κάνει πραγματικά άλματα.