Αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι τα τελευταία τουλάχιστον 20 χρόνια, η βιομηχανική δραστηριότητα στη χώρα μας βρίσκεται πολύ χαμηλά στις προτεραιότητες των εκάστοτε κυβερνήσεων. Παρά τις παροτρύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τα κράτη μέλη, με τη φιλόδοξη Ανακοίνωση «Για μια Ευρωπαϊκή Βιομηχανική Αναγέννηση» από το 2014 ,η χωρά μας συνεχίζει να αγνοεί τη σημασία της άσκησης βιομηχανικής πολιτικής στην οικονομική ανάπτυξη της χωράς. Αντίθετα με πολλές άλλες Ευρωπαϊκές χώρες αλλά και τις ΗΠΑ, στην Ελλάδα το πολιτικό σύστημα ανεξαρτήτως κομματικής κατεύθυνσης, αδυνατεί να αντιληφθεί ότι η απουσία στήριξης της βιομηχανίας συνιστά κίνδυνο άμεσα συνδεδεμένο με την ανθεκτικότητα και την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας και απειλεί ευθέως την κοινωνική συνοχή ιδιαίτερα στις περιφέρειες.
Ο ΣΒΕ έχει διαχρονικά και επανειλημμένα υποστηρίξει, ότι αποτελεί άμεση αναγκαιότητα η θεσμοθέτηση συγκεκριμένης βιομηχανικής πολιτικής που θα έχει ως στόχους:
- Tη διεύρυνση της συμμέτοχης της μεταποίησης στο ΑΕΠ της χώρας και κυρίως στην υλοποίηση παραγωγικών επενδύσεων, οι οποίες αποτελούν μονόδρομο για την αλλαγή του παραγωγικού υποδείγματος της Ελληνικής οικονομίας,
- την προώθηση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης,
- την προαγωγή της καινοτομίας και την διασύνδεση της βιομηχανίας με την έρευνα,
- τη δημιουργία ευνοϊκότερου περιβάλλοντος δραστηριοποίησης της μεταποίησης, μέσω της μείωσης της γραφειοκρατίας και της κωδικοποίησης της νομοθεσίας που αφορά την καθημερινή λειτουργία,
- την ανάπτυξη των κατάλληλων υποδομών που υποβοηθούν τη λειτουργία της βιομηχανίας,
- την καλύτερη πρόσβαση στη χρηματοδότηση παραγωγικών επενδύσεων, με το σχεδιασμό εύληπτων χρηματοδοτικών εργαλείων και,
- την ανάπτυξη προσόντων και δεξιοτήτων του κατάλληλου προσωπικού που θα εργασθεί στη βιομηχανία.
Εθνικό Συμβούλιο Βιομηχανίας στα αζήτητα
Δυστυχώς εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων, την τελευταία δεκαετία, οι πολιτικοί προϊστάμενοι του Υπουργείου Ανάπτυξης, είτε λόγω άγνοιας του αντικειμένου είτε λόγω ιδεολογικών αγκυλώσεων ή πολιτικής βούλησης, έθεσαν τη μεταποίηση χαμηλά στις προτεραιότητες τους. Η κατάργηση του Υπουργείου Βιομηχανίας και η αοριστία του περιεχομένου της λέξης « Ανάπτυξης» στον τίτλο του Υπουργείου λειτούργησε ως δύναμη αδράνειας σε σχέση με τις ευθύνες που παλαιοτέρα είχαν οι Υπουργοί Βιομηχανίας της χώρας.
Τον Απρίλιο του 2019, ο Πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης εξήγγειλε τη δημιουργία Εθνικού Συμβουλίου Βιομηχανίας υπογραμμίζοντας «… την απόλυτη προσήλωση της κυβέρνησης στη στήριξη της ελληνικής βιομηχανίας».
Δυο χρόνια μετά στις 14 Απριλίου 2021 συνεδρίασε για πρώτη φορά η «Κυβερνητική Επιτροπή Βιομηχανίας» υποσχόμενη την δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πλαισίου βιομηχανικής πολιτικής. Μάλιστα για τον καλύτερο συντονισμό των δράσεων υπέρ της βιομηχανίας δημιουργήθηκε και «Επιτροπή Συντονισμού Βιομηχανικής Πολιτικής», στην οποία θα συμμετείχαν όλοι οι Γενικοί Γραμματείς των συναρμόδιων Υπουργείων. Δυστυχώς όμως οι καλές προθέσεις έμειναν στα χαρτιά.
Εκτός από την ανάθεση μελέτης στη PWC για την εκπόνηση «Εθνικής στρατηγικής για την Ανάπτυξη και τον Μετασχηματισμό της Ελληνικής Βιομηχανίας» που ολοκληρώθηκε και την θέσπιση ενός σχεδίου δράσης με 43 παρεμβάσεις, από τις οποίες είναι άγνωστο ποιες υλοποιήθηκαν, το όλο εγχείρημα κατέληξε σε αποτυχία. Πραγματοποιήθηκαν ελάχιστες συναντήσεις των οργάνων διακυβέρνησης και δεν υπήρξε πάρα ελαχίστη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και των επαγγελματικών φορέων στο σχεδιασμό και τη λήψη αποφάσεων. Επιπλέον, από το 2022 έως σήμερα δεν έχουν λειτουργήσει οι προβλεπόμενες «Ομάδες Εργασίας» που θα είχαν ως αποστολή την εξειδίκευση των δράσεων βιομηχανικής πολιτικής για τη χώρα. Η ροπή αδράνειας του πολιτικού προσωπικού του Υπουργείου Ανάπτυξης διέφυγε του Επιτελικού Κράτους και η Εθνική Επιτροπή Βιομηχανίας, στάλθηκε στα αζήτητα.
Το ζήτημα των συναρμοδιοτήτων
Η βιομηχανική πολιτική αποτελεί πεδίο συναρμοδιότητας αρκετών υπουργείων σε διάφορες πτυχές της. Την κεντρική αρμοδιότητα έχει μεν το Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων και η Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας, αλλά τα θέματα ενέργειας, χωροταξίας και περιβαλλοντικής αδειοδότησης είναι αρμοδιότητα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, τα θέματα φορολογίας είναι αρμοδιότητα του Υπουργείου Οικονομικών, τα θέματα κατάρτισης, εργασιακών σχέσεων και ασφαλιστικού συστήματος είναι αρμοδιότητα του Υπουργείου Εργασίας, ενώ τα θέματα μεταποίησης αγροτικών προϊόντων ανήκουν στη δικαιοδοσία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Ο συντονισμός, η διεκδίκηση καθώς και η προαγωγή των θεμάτων της βιομηχανίας σε σχέση με τα συναρμόδια Υπουργεία θα έπρεπε να αποτελούν βασική προτεραιότητα της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Ανάπτυξης. Η αδράνεια στη προάσπιση των θεμάτων που απασχολούν την βιομηχανία είναι χαρακτηριστική σε περιπτώσεις όπως αυτές που αφορούν το Υπουργείο Περιβάλλοντος, με τεράστιες καθυστερήσεις στην έκδοση κανονιστικών πράξεων, ή ακόμη στον τομέα της Ενέργειας, όπου δεν έχει ληφθεί καμία ειδική απόφαση που να αφορά στο κόστος ενέργειας στη βιομηχανία.
Συμπερασματικά αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι στη διαμόρφωση του κυβερνητικού έργου απουσιάζει από το Υπουργικό Συμβούλιο ο κύριος συνομιλητής που θα έπρεπε να έχει τη συνολική ευθύνη για τη μεταποίηση.
Η πρόκληση της διεύρυνσης της Παραγωγικής Βάσης της χώρας
Τόσο οι προγραμματικές εξαγγελίες της Κυβέρνησης όσο και κυρίως η θέσπιση δια νόμου του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης 2021-2025 θέτουν ως εθνική προτεραιότητα τη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης της χώρας, ούτως ώστε να επιταχυνθεί η μετάβαση σε ένα νέο παραγωγικό υπόδειγμα που θα είναι ανθεκτικότερο και θα στηρίζεται στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης.
Είναι προφανές ότι η διεύρυνση της παραγωγικής βάσης, είναι η ικανή και αναγκαία συνθήκη για την επίτευξη του στόχου της Κυβέρνησης για συμμετοχή της βιομηχανίας στο ΑΕΠ από το 10,7% σήμερα στο 15% μέχρι το 2030 καθώς και για την επίτευξη του στόχου της αύξησης των εξαγωγών στο 60% του ΑΕΠ έως το 2030.
Ωστόσο, το παραγωγικό μοντέλο μιας χώρας, δεν αλλάζει τόσο εύκολα χωρίς ισχυρές και συνέχεις μεταρρυθμίσεις. Επίσης, χρειάζεται χρόνος και συνεχείς και επίπονες προσπάθειες για την αναδιάρθρωση της οικονομίας με τη συμμετοχή του συνόλου της κοινωνίας. Οι παθογένειες του παρελθόντος δεν φαίνεται να έχουν αναστραφεί, όπως δείχνει το υπερβολικό έλλειμα στο ισοζύγιο τρεχουσών πληρωμών και η εκρηκτική άνοδος της κατανάλωσης.
Σε κάθε περίπτωση σημαντική συμβολή στην αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου έχουν οι μαζικές επενδύσεις στη μεταποίηση και στην τεχνολογία, ενώ παράλληλα θα πρέπει να αυξηθεί το μέσο μέγεθος των επιχειρήσεων με τη θέσπιση ενός ευνοϊκού πλαισίου εξαγορών και συγχωνεύσεων.
Ο πρόσφατος Νόμος 4935/2022 με τίτλο «Κίνητρα ανάπτυξης επιχειρήσεων, μέσω συνεργασιών και εταιρικών μετασχηματισμών» είχε απογοητευτικά αποτελέσματα. Αναμένεται, όπως έχει εξαγγελθεί από την κυβέρνηση, να υποβληθεί νέα νομοθετική πρωτοβουλία με ισχυρά φορολογικά και αναπτυξιακά κίνητρα ώστε να δημιουργηθούν μεγαλύτερες και πιο δυναμικές επιχειρήσεις που θα μπορούν να είναι ανταγωνιστικές σε διεθνές επίπεδο.
