Η ελληνική ξενοδοχειακή βιομηχανία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια από τις σοβαρότερες προκλήσεις της τελευταίας δεκαετίας: τη συνεχιζόμενη έλλειψη προσωπικού. Παρά την ισχυρή ανάκαμψη του τουρισμού και τη διατήρηση της Ελλάδας ως κορυφαίου προορισμού στην Ευρώπη, τα ξενοδοχεία δυσκολεύονται ολοένα και περισσότερο να καλύψουν βασικές θέσεις εργασίας. Το φαινόμενο αυτό αναδεικνύει η πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ), κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για την επιχειρησιακή επάρκεια του κλάδου.
Ένα κενό που διευρύνεται
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΤΕΠ, το 43% των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων στην Ελλάδα δηλώνει ότι αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες στην εξεύρεση προσωπικού. Το 2024, οι κενές θέσεις εργασίας ανήλθαν σε 53.817 έναντι των 278.188 θέσεων εργασίας που προβλέπονται στο οργανόγραμμα.
Το πρόβλημα είναι εντονότερο στα εποχικά καταλύματα, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 73% της συνολικής απασχόλησης στον κλάδο, καθώς η έντονη εποχικότητα λειτουργεί αποτρεπτικά για πολλούς εργαζομένους που αναζητούν σταθερότερες θέσεις εργασίας. Οι περισσότερες ελλείψεις -σε απόλυτους αριθμούς- σημειώνονται στο Νότιο Αιγαίο (11.705, 15,5%) και –ποσοστιαία- στην Κεντρική Ελλάδα (4.608 θέσεις, 31%).
Σε σχέση με την κατηγορία των ξενοδοχείων το μεγαλύτερο ποσοστό ελλείψεων παρατηρείται στα ξενοδοχεία 2* (38%) και το μικρότερο τα ξενοδοχεία 5* (12%). Σε απόλυτους αριθμούς οι περισσότερες ελλείψεις καταγράφονται στα 4* ξενοδοχεία (13.583).
Οι ειδικότητες που πλήττονται περισσότερο είναι οι ειδικότητες της Καμαριέρας, του Σερβιτόρου, του Receptionist, του Βοηθού Σερβιτόρου, του Barista, του Λαντζέρη της Τεχνικής Υποστήριξης και του Μάγειρα (όλων των βαθμίδων). Οι ειδικότητες αυτές αντιστοιχούν στο 63% των θέσεων που καλύφθηκαν και το 52% του συνόλου των ελλείψεων.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η έλλειψη αφορά όχι μόνο εξειδικευμένες θέσεις αλλά και βασικές υποστηρικτικές υπηρεσίες, επηρεάζοντας άμεσα τη δυνατότητα των επιχειρήσεων να παρέχουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες. Οι θέσεις του Γενικού Διευθυντή, Front Office Manager, Λογιστή και Βοηθού Λογιστή, Sales Manager, Housekeeping Director, Προϊσταμένης Ορόφου, Marketing Manager, πληροφορικάριoυ (ΙΤ) και του Sommelier παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά έλλειψης ανά ειδικότητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Sommelier που εξακολουθεί να αποτελεί την ειδικότητα με τη μεγαλύτερη ποσοστιαία έλλειψη (51%) με σημαντική διαφορά από τις υπόλοιπες.
Προσλήψεις από το εξωτερικό
Το 47% των ξενοδοχείων προτίθεται να προσλάβει προσωπικό από τρίτες χώρες. Ο συνολικός αριθμός προσλήψεων προσωπικού από τρίτες χώρες που οι ξενοδόχοι που έχουν κάνει αίτηση για πρόσληψη αντιστοιχεί στο 13% των ελλείψεων που παρατηρήθηκε το 2024 και αφορά κυρίως μη εξειδικευμένο προσωπικό. Το 81% των ξενοδοχείων αυτών ενδιαφέρονται για την ειδικότητα της καμαριέρας, η οποία και αντιστοιχεί στο 36% του συνόλου των προσλήψεων από τρίτες χώρες.
Οι αιτίες της κρίσης
Η έρευνα εντοπίζει ένα σύμπλεγμα παραγόντων που τροφοδοτούν την έλλειψη προσωπικού:
- Εποχικότητα: Η περιορισμένη διάρκεια της τουριστικής περιόδου, ιδίως εκτός μεγάλων αστικών κέντρων, αποθαρρύνει πολλούς εργαζομένους που προτιμούν πιο σταθερή εργασία.
- Χαμηλές απολαβές και δύσκολες συνθήκες: Οι απαιτητικές συνθήκες εργασίας, σε συνδυασμό με αμοιβές που συχνά θεωρούνται μη ανταγωνιστικές, ωθούν εργαζόμενους σε άλλους κλάδους ή σε εργασία στο εξωτερικό.
- Μετανάστευση εξειδικευμένου προσωπικού: Τα τελευταία χρόνια, καταγράφεται αυξημένη ροή Ελλήνων επαγγελματιών του τουρισμού προς χώρες της Ε.Ε., αναζητώντας καλύτερες προοπτικές.
- Δημογραφικές μεταβολές και εκπαιδευτικά κενά: Η γήρανση του πληθυσμού και η χαμηλή προσέλκυση νέων στον κλάδο εντείνουν τις ανισορροπίες, ενώ το υπάρχον ανθρώπινο δυναμικό χαρακτηρίζεται συχνά από ελλείψεις δεξιοτήτων.
Ευρωπαϊκή σύγκριση: Δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο
Τα στοιχεία της Statista καταδεικνύουν ότι η εικόνα της έλλειψης προσωπικού και της εξάρτησης από ευάλωτες ομάδες εργαζομένων δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο. Στην Ευρώπη:
-
Οι γυναίκες αποτελούν το 59% των εργαζομένων στον κλάδο των καταλυμάτων.
-
Ο τουριστικός και ξενοδοχειακός κλάδος απασχολεί υψηλότερο ποσοστό αλλοδαπών εργαζομένων και άτομα με χαμηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης συγκριτικά με τον γενικότερο τομέα των υπηρεσιών.
Η διαπίστωση αυτή ενισχύει την εικόνα ενός κλάδου που στηρίζεται παραδοσιακά σε εργατικό δυναμικό ευάλωτο στις αναταράξεις, με χαμηλή διαπραγματευτική ισχύ και περιορισμένες ευκαιρίες επαγγελματικής ανέλιξης.
Επιπτώσεις και κίνδυνοι
Η έλλειψη προσωπικού δεν αποτελεί μόνο λειτουργικό πρόβλημα αλλά και στρατηγική απειλή για τον ελληνικό τουρισμό. Ξενοδόχοι και φορείς του κλάδου προειδοποιούν ότι η υποστελέχωση οδηγεί σε μείωση της ποιότητας υπηρεσιών, κάτι που επηρεάζει άμεσα την ανταγωνιστικότητα της χώρας ως προορισμού. Επίσης, η υπερφόρτωση προσωπικού προκαλεί φθορά, αυξάνοντας την αποχώρηση εργαζομένων. Τέλος, η αδυναμία προσφοράς πλήρους φάσματος υπηρεσιών περιορίζει τις δυνατότητες ανάπτυξης νέων προϊόντων (π.χ. luxury, wellness τουρισμός), σε μια περίοδο όπου η διαφοροποίηση κρίνεται αναγκαία.
Η ελληνική ξενοδοχειακή βιομηχανία βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Εάν η έλλειψη προσωπικού δεν αντιμετωπιστεί άμεσα και αποτελεσματικά, οι συνέπειες για την ποιότητα των υπηρεσιών, την ανταγωνιστικότητα του προορισμού και τη συνολική βιωσιμότητα του κλάδου θα είναι σημαντικές.
