Παρά τις υψηλές επιδόσεις της Ελλάδας στην απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, οι στόχοι για τις επενδύσεις αναθεωρούνται συνεχώς προς το χειρότερο. Οι μεταρρυθμίσεις καθυστερούν, η αγορά στενάζει από την έλλειψη χρηματοδότησης και οι οφειλές του Δημοσίου συνεχώς αυξάνονται, αποκαλύπτοντας ότι τα κονδύλια αργούν να φτάσουν στην πραγματική οικονομία.
Ενδεικτικό είναι ότι στην έκθεση προόδου που εστάλη τέλη Απριλίου στις Βρυξέλλες, ο ρυθμός αύξησης των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου για το 2024 υποβαθμίστηκε στο 4,5%, έναντι 6,7% που προέβλεπε ο προϋπολογισμός του 2025. Το «ψαλίδισμα» είναι ακόμη μεγαλύτερο σε σύγκριση με παλαιότερες εκτιμήσεις, καθώς το Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2024 προσδιόριζε την επίδοση στο 9,1%, ενώ ο προϋπολογισμός του 2024 μιλούσε για «έκρηξη» της τάξης του 15,1%.
Αντίστοιχες επί τα χείρω αναθεωρήσεις καταγράφονται και στις προβλέψεις για το 2025, με την κυβερνητική στόχευση να αποδεικνύεται σταθερά υπεραισιόδοξη και την πραγματικότητα να προσγειώνει τις προσδοκίες. Το Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2024 προέβλεπε άλμα επενδύσεων κατά 14,4%, ωστόσο έναν χρόνο μετά, στην έκθεση προόδου, η εκτίμηση χαμήλωσε αισθητά στο 8,4%.
Οι εκταμιεύσεις προς τον ιδιωτικό τομέα καθυστερούν και αυτό έχει αρχίσει να αποτυπώνεται στα μεγέθη. Τον προβληματισμό του για τις καθυστερήσεις έχει διατυπώσει επανειλημμένα ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, υπογραμμίζοντας τη σημασία της έγκαιρης εκταμίευσης προς τις επιχειρήσεις. Όπως έχει προειδοποιήσει, η επίτευξη των προβλεπόμενων ρυθμών αύξησης των επενδύσεων της περιόδου 2024-2026 εξαρτάται από το αν και πότε θα πέσει χρήμα στην αγορά, όχι μόνο στους πίνακες απορρόφησης.
Το ίδιο μήνυμα έστειλε και ο Ντέκλαν Κοστέλο, αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Κομισιόν, ο οποίος επισήμανε ότι οι παραγωγικές επενδύσεις εξακολουθούν να λείπουν από το ελληνικό «μείγμα» και ότι η Αθήνα συνεχίζει να υστερεί σε σχέση με τον μέσο όρο της Ε.Ε., παρά τη σχετική πρόοδο από το 2018 και μετά. Επίσης, έκανε γνωστό ότι δεν πρόκειται να δοθεί καμία παράταση στην τελική προθεσμία του Αυγούστου του 2026 για την υποβολή αιτημάτων χρηματοδότησης, που σημαίνει ότι ρολόι για τα προβληματικά έργα μετράει αντίστροφα.
Την εικόνα επιβαρύνει περαιτέρω η εκτίναξη των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του Δημοσίου. Τον Ιανουάριο του 2025 τα «φέσια» του κράτους ανήλθαν στα 2,51 δισ. ευρώ, ενώ μαζί με τις εκκρεμείς επιστροφές φόρων οι συνολικές υποχρεώσεις προς τον ιδιωτικό τομέα άγγιξαν τα 3,5 δισ. ευρώ. Αρμόδιες πηγές κάνουν λόγο για «βόμβα» στα δημόσια οικονομικά, με σοβαρές παρενέργειες στην αγορά, καθώς η καθυστέρηση πληρωμών υπονομεύει την εμπιστοσύνη και φρενάρει την αναπτυξιακή δυναμική.
Μπροστά στο επενδυτικό «κενό» και στην προοπτική εξόδου από την «ομπρέλα» των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων, η κυβέρνηση επιχειρεί να αναλάβει δράση, αυξάνοντας κατά 500 εκατ. ευρώ ετησίως τους εθνικούς πόρους για δημόσιες επενδύσεις, αρχής γενομένης από φέτος. Στόχος είναι να επιταχυνθούν τα μεγάλα έργα υποδομών και να διατηρηθεί έστω μία ελάχιστη επενδυτική ορμή.
Το εγχείρημα αυτό λαμβάνει χαρακτήρα κατεπείγοντος, καθώς από το 2026 και μετά τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα κληθούν να χρηματοδοτήσουν τη μετάβασή τους στη βιώσιμη και ψηφιακή οικονομία από εθνικούς πόρους χωρίς τις ενέσεις ρευστότητας του Ταμείου Ανάκαμψης.
