Η επιτάχυνση των διαδικασιών αξιολόγησης και ελέγχου των επενδυτικών σχεδίων, η αλλαγή στοχοθέτησης του νόμου με την αύξηση της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων και όχι αύξηση της απασχόλησης και η βελτίωση της λειτουργικότητας του Πληροφοριακού Συστήματος, που διαχειρίζεται τα επενδυτικά σχέδια, είναι τα βασικά αιτήματα των επιχειρηματικών και παραγωγικών φορέων για τον νέο Αναπτυξιακό Νόμο.
Ο νέος νόμος, που θα ψηφιστεί στις αρχές της επόμενης εβδομάδας στην Ελληνική Βουλή, βρίσκεται σε συζήτηση στις Επιτροπές της Βουλής και οι εκπρόσωποι των ενδιαφερόμενων φορέων διατύπωσαν τις θέσεις τους σχετικά με τον νόμο. Η πρώτη παραδοχή έχει να κάνει με το γεγονός ότι ο 4887/2022 ήταν ένας νόμος που κυριολεκτικά δεν «δούλεψε». Από τα 12 καθεστώτα που προέβλεπε, μέχρι σήμερα προκηρύχθηκαν τα τέσσερα καθεστώτα και αυτά με πενιχρά αποτελέσματα.
Όπως ανέφερε στη Βουλή ο α’ αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ) Γιάννης Σταύρου, «η μέχρι σήμερα εμπειρία εφαρμογής του 4887 καταδεικνύει ότι όποιες ημερομηνίες είχαν τεθεί στον νόμο δεν τηρήθηκαν. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις οι καθυστερήσεις στις αξιολογήσεις ήταν μεγαλύτερες από 10 και φτάσανε έως και 21 μήνες». Ο αντιπρόεδρος του ΣΒΕ υπενθύμισε ότι στον νόμο 4887/2022 η προθεσμία για την αξιολόγηση των επενδυτικών σχεδίων ήταν… 45 ημέρες.
- Επιτάχυνση των διαδικασιών. Η επιτάχυνση των διαδικασιών είναι η βασική επωδός των εμπλεκομένων στη διαδικασία του Αναπτυξιακού Νόμου. Σχεδόν το σύνολο των φορέων έθεσε το θέμα της τήρησης των προθεσμιών αξιολόγησης των επενδυτικών σχεδίων, αλλά και των προθεσμιών ελέγχου της ολοκλήρωσης των επενδύσεων. Ο νέος νόμος υποτίθεται ότι αυξάνει τα αυστηρά περιθώρια που είχε θέσει ο νόμος Παπαθανάση (4887/2022), αλλά το ζητούμενο δεν είναι η αύξηση των περιθωρίων, αλλά η τήρησή τους. Η αγορά έχει δυσάρεστη εμπειρία από τις αξιολογήσεις των επενδυτικών τους σχεδίων, αφού, όπως ανέφερε ο αντιπρόεδρος του ΣΒΕ, κ. Σταύρου, και ο νόμος 4887/2022 προέβλεπε 45 μέρες προθεσμία και ο 4399/2016 μιλούσε για δύο μήνες προθεσμία, αλλά και ο 3908/2011 έκανε λόγο επίσης για 2 μήνες. Οι περισσότεροι πάντως ομιλητές υποστήριξαν ότι δεν πρέπει ν’ αυξηθούν άλλο τα όρια, κυρίως φοβούμενοι ότι θα οδηγήσουν σε ακόμη μεγαλύτερες καθυστερήσεις από εκείνες που καταγράφονται. Όπως άλλωστε το έθεσε και η γενική διευθύντρια της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, κ. Χαρά Απαλαγάκη, «πράγματι αυξάνεται ο χρόνος για την αξιολόγηση του επενδυτικού σχεδίου και την τελική έγκριση της υπαγωγής σε 100 μέρες. Αυτό από μόνο του μπορεί να δημιουργήσει κάποιες αντιρρήσεις. Ωστόσο, αν είναι να πάμε σε αυτήν την αύξηση, προκειμένου να τηρηθεί αυτός ο χρόνος, θεωρούμε ότι θα είναι μια εξαιρετική πρόοδος».
- Αύξηση της παραγωγικότητας και όχι αύξηση της απασχόλησης: Τόσο ο ΣΕΒ όσο και ο ΣΕΒΤ έθεσαν το θέμα των επιδιώξεων του νέου αναπτυξιακού να είναι η αύξηση της παραγωγικότητας και όχι της απασχόλησης. «Στις επενδύσεις υψηλής τεχνολογίας τα κίνητρα θα πρέπει να συνδέονται με την αύξηση της παραγωγικότητας και της τεχνολογικής ικανότητας και όχι αποκλειστικά με τη δημιουργία θέσεων εργασίας», είπε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων (ΣΕΒΤ), Γιάννης Γιώτης. Από την πλευρά του ΣΕΒ, η διευθύντρια του συνδέσμου, Αθηνά Βουνάτσου, σημείωσε ότι οι προβλεπόμενες ενισχύσεις πρέπει να συνδέονται με την παραγωγικότητα και ν’ αντικατασταθεί το κριτήριο των θέσεων εργασίας με εξαίρεση του καθεστώτος των περιοχών ειδικής ενίσχυσης. Όπως είπε η εκπρόσωπος του ΣΕΒ, «είναι η πραγματοποίηση επενδύσεων εντάσεως τεχνολογίας, κάτι που δεν συνάδει απαραίτητα με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, αλλά σίγουρα διασφαλίζει καλύτερες και καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας». Τέλος, ο ΣΒΕ διά του αντιπροέδρου, κ. Σταύρου, πρότεινε ακόμη και αν δεν καταργηθεί το κριτήριο των νέων θέσεων εργασίας, τουλάχιστον ν’ μετριαστούν οι επιπτώσεις σε περίπτωση που τα κριτήρια αυτά δεν τηρηθούν στην περίοδο μετά την υλοποίηση της επένδυσης. «Η συγκεκριμένη απαίτηση δεν ανταποκρίνεται στις σύγχρονες προκλήσεις της ελληνικής επιχειρηματικότητας, αν λάβουμε υπόψη τη δυσκολία εξεύρεσης ανθρώπινου δυναμικού, τη δημογραφική υποχώρηση, τις οικονομικές κρίσεις και την κυκλικότητά τους», είπε χαρακτηριστικά. Την ίδια θέση διατύπωσε και ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος (ΣΕΒΕ), Συμεών Διαμαντίδης.
- Αποτελεσματικό Πληροφοριακό Σύστημα: Ένας παράγοντας αποτυχίας του νόμου 4887/2022 ήταν η απουσία ενός Πληροφοριακού Συστήματος διαχείρισης των αιτήσεων ένταξης των επενδυτικών σχεδίων στα διάφορα καθεστώτα. «Η εύρυθμη λειτουργία του πληροφοριακού συστήματος είναι κρίσιμη για την αποτελεσματική υλοποίηση του νόμου», ανέφερε ο πρόεδρος του ΣΕΒΤ, ενώ η κ. Απαλαγάκη από την ΕΕΤ σημείωσε ότι «επειδή θεωρώ ότι αποτελεί ένα καθολικό αίτημα εποπτικών φορέων, όπως είναι η Τράπεζα της Ελλάδος, και άλλων θεσμικών εκπροσώπων, να έχουμε ταχύτητα και απλούστευση, νομίζω ότι θα πρέπει το πληροφοριακό σύστημα το οποίο χειρίζεται το υπουργείο Ανάπτυξης και διαλειτουργεί με το πληροφοριακό σύστημα κρατικών ενισχύσεων να αποκτήσει πρόσβαση και να διαλειτουργεί με άλλες δημόσιας διοίκησης υποδομές, Τaxisnet, ΕΡΓΑΝΗ κ.λπ.». Αντίστοιχο αίτημα διατύπωσε και ο ΣΕΒ, αλλά και άλλοι φορείς.
- Σταθερούς χρόνους προκηρύξεων και FIFO εγκρίσεις: Σταθερούς χρόνους προκηρύξεων ζήτησε ο γεν. διευθυντής της Εθνικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΘΕΑΣ), Μόσχος Κορασίδης, είτε μία φορά τον χρόνο, είτε κάθε εξάμηνο. Πρόκειται για ένα καθολικό αίτημα των φορέων έτσι ώστε να υπάρχει προβλεψιμότητα στον σχεδιασμό των επενδύσεων. Επίσης, ο κ. Κορασίδης σημείωσε ότι πρέπει ν’ ακολουθηθεί η διαδικασία υπαγωγής των επενδυτικών σχεδίων με τη διαδικασία του First In-First Out (FIFO), καθώς η συγκέντρωση όλων των σχεδίων και η συγκριτική αξιολόγηση κατά κανόνα προκαλεί καθυστερήσεις, ενστάσεις και κόντρα καθυστερήσεις. Mε τη θέση αυτήν συντάχθηκε και ο εκπρόσωπος της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Επιχειρηματικότητες & Εμπορίου (ΕΣΕΕ), Μανώλης Μανιούδης.
- Μηχανισμός στήριξης των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων: Βασικό αίτημα κυρίως των επιμελητηρίων (ΕΒΕΑ, ΕΕΑ, ΚΕΕΕ) είναι η δημιουργία ενός μηχανισμού υποστήριξης των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων. «Θεωρούμε σκόπιμες βελτιώσεις όπως είναι η δημιουργία μηχανισμού τεχνικής υποστήριξης για μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, σε συνεργασία με αναπτυξιακές εταιρείες, με επαγγελματικούς ή κλαδικούς φορείς», είπε ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ, Γιάννης Μπρατάκος. Ο ίδιος επίσης πρότεινε τη δημιουργία ειδικών καθεστώτων για πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις με πιο απλουστευμένη διαδικασίες επιλεξιμότητας και πιο ευέλικτους κανόνες ενίσχυσης. Ακόμη πρότεινε την παροχή ειδικών κινήτρων για την υποβολή ομαδικών επενδυτικών σχεδίων μέσω Clusters ή συνεταιρισμών, από την οποία θα επωφεληθούν κυρίως μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις που δεν έχουν τους πόρους για να συμμετάσχουν στον αναπτυξιακό νόμο.
- Ο ρόλος των τραπεζών: Ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ επίσης έθεσε το θέμα της εμπλοκής των τραπεζών στις εγκρίσεις επενδυτικών σχεδίων, θεωρώντας ότι δημιουργεί εμπόδια στην πρόσβαση επιχειρήσεων στα εργαλεία του νόμου και ιδίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. «Προτείνουμε», είπε χαρακτηριστικά, «τη δημιουργία ενός ενιαίου μηχανισμού διαχείρισης του Αναπτυξιακού νόμου υπό το υπουργείο Ανάπτυξης, αποκλειστικά υπό το υπουργείο Ανάπτυξης, με ενεργό συμμετοχή των επιμελητηρίων». Τη θέση αυτήν στήριξε και ο η ΕΣΕΕ, η οποία έκανε λόγο για σύγκρουση συμφερόντων, καθώς τράπεζες θα χρηματοδοτούν επενδυτικά σχέδια και παράλληλα θα τα αξιολογούν. Αντίθετη στάση τήρησε ο ΣΕΒ, ο οποίος έκανε λόγο για αξιοποίηση της εμπειρίας που αποκτήθηκε από το Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), στο οποίο οι τράπεζες συμμετείχαν στην αξιολόγηση, αλλά και τη χρηματοδότηση των επενδυτικών σχεδίων.
- Η εμπλοκή της ΕΑΤ: Μια καινοτομία του νέου αναπτυξιακού νόμου είναι η συμμετοχή της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας (ΕΑΤ) στα επενδυτικά σχέδια του αναπτυξιακού νόμου. Το σύνολο της αγοράς επικρότησε το μέτρο, καθώς εκτιμάται ότι θα βοηθήσει περισσότερες μικρές επιχειρήσεις ν’ αποκτήσουν εκείνη τη ρευστότητα που απαιτείται για να συμμετάσχουν στα καθεστώτα του αναπτυξιακού νόμου.
- Περιοχές ειδικής ενίσχυσης: Αν και βασική στόχευση του νόμου είναι η ενίσχυση όσων επενδύουν σε ειδικές περιοχές (παραμεθόριο, Θράκη, νησιά, περιοχές απολιγνιτοποίησης), κάτι που επικροτήθηκε από τους περισσότερους φορείς, αίσθηση εντούτοις προκάλεσε στην προχθεσινή ακρόαση φορέων στη Βουλή η τοποθέτηση του Χρήστου Γιορδαμλή, πρόεδρου του Δ.Σ. του Συνδέσμου Βιοτεχνιών – Βιομηχανιών και Εξαγωγικών Επιχειρήσεων Έβρου. Ο κ. Γιορδαμλής χαρακτήρισε τον νέο αναπτυξιακό νόμο «λίγο για την περιοχή του Έβρου», σημειώνοντας ότι συνιστά «ασπιρίνη σε ασθενείς στο χειρουργείο». Όπως είπε χαρακτηριστικά, τα κίνητρα είναι αδύναμα για να φέρουν επιχειρήσεις στην περιοχή και ότι τα παρεχόμενα κίνητρα δεν αναιρούν το αυξημένο κόστος λειτουργίας και την απόσταση από τα καταναλωτικά κέντρα. «Ο καινούργιος αναπτυξιακός νόμος θα είναι ακόμα μια χαμένη ευκαιρία, που ένας μονοψήφιος αριθμός σε επιχειρήσεις θα την αξιοποιήσουν στην περιοχή», κατέληξε ο κ. Γιορδαμλής.
- Μη επαρκής στήριξη στα επενδυτικά σχέδια εξωστρέφειας: Ο νέος αναπτυξιακός νόμος δεν ξεχωρίζει τις επιχειρήσεις σε εξωστρεφείς και μη. Προς την κατεύθυνση αυτήν, ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ, κ. Διαμαντίδης, πρότεινε τα ποσοστά ενίσχυσης για τις επενδύσεις εξαγωγικών επιχειρήσεων να χορηγούνται με βάση τα ανώτατα όρια εντάσεων των περιφερειακών ενισχύσεων. Να γίνεται δηλαδή εισαγωγή ενός βαθμολογικού κριτηρίου εξαγωγικής δραστηριότητας στα κριτήρια αξιολόγησης των επενδυτικών σχεδίων. Όπως ανέφερε, θα πρέπει οι εξαγωγικές επιχειρήσεις «να ενισχύονται σταδιακά με βάση το ποσοστό αύξησης των εξαγωγών τους και να φτάνει στο ανώτατο προβλεπόμενο ποσοστό των περιφερειακών ενισχύσεων για την εκάστοτε περιφέρεια και κατηγορία μεγέθους της επιχείρησης». Η προτεινόμενη διαφοροποίηση χαρακτηρίσθηκε ως πλήρως συμβατή με το πνεύμα του κανονισμού των περιφερειακών ενισχύσεων.
- Μεταποίηση-Logistics Μεταφορές: Αν και ο αναπτυξιακός νόμος στόχος έχει την αλλαγή παραγωγικού μοντέλου, εν τούτοις η «μεταποίηση» και οι «βιομηχανικές δραστηριότητες» πάνε πακέτο με τις «μεταφορές» και τα «logistics». Όπως επισήμανε ο εκπρόσωπος του ΣΒΕ, θα έπρεπε να υπάρχουν δύο ξεχωριστά καθεστώτα. Το ένα να αφορά αποκλειστικά τη μεταποίηση και το άλλο την εφοδιαστική αλυσίδα. «Η εξομοίωση των δύο κλάδων στερείται οποιασδήποτε επιστημονικής λογικής, με συνέπεια να κρίνονται με ίδια κριτήρια δύο εντελώς διαφορετικοί κλάδοι και να επιμερίζονται πόροι χωρίς ουσιαστικά αναπτυξιακά κριτήρια», είπε χαρακτηριστικά ο αντιπρόεδρος του ΣΒΕ, κ. Σταύρου. «Όταν, λοιπόν», πρόσθεσε, «στους σκοπούς της παρούσας τροποποίησης αναφέρεται ότι θα δώσουμε μια μεγάλη έμφαση στη βιομηχανία, θα αναμέναμε να υπάρχει και ένα καθεστώς το οποίο να αφορά αποκλειστικά τη μεταποίηση, κι όχι η μεταποίηση να είναι μαζί με την εφοδιαστική αλυσίδα».
