Ένα δισεκατομμύριο ευρώ υπολογίζεται το ποσό που απαιτείται για να συγκλίνει η Ελλάδα στον μέσο ευρωπαϊκό όρο ΦΠΑ, όπως αποκάλυψε ο επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, Γιάννης Τσουκαλάς, στο πλαίσιο της παρουσίασης της τριμηνιαίας έκθεσης για την ελληνική οικονομία.
Το «κενό ΦΠΑ», δηλαδή η απόσταση μεταξύ του προσδοκώμενου και του πραγματικά εισπραττόμενου φόρου, διαμορφώνεται στο 13% στην Ελλάδα, όταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση κυμαίνεται μεταξύ 4% και 7%. Όπως σημείωσε ο κ. Τσουκαλάς, η χώρα διαθέτει ήδη ένα δημοσιονομικό «μαξιλάρι» 2 δισ. ευρώ αλλά απαιτείται ακόμη ένα δισεκατομμύριο για να φθάσουμε τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. «Όσο μειώνεται το κενό ΦΠΑ, τόσο αυξάνεται και το εισόδημα, καθώς ενισχύεται η δήλωσή του», υπογράμμισε.
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε ο επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού στη διαφορά μεταξύ της πραγματικής κατανάλωσης και του δηλωθέντος εισοδήματος. Όπως εξήγησε, με βάση τα στοιχεία των φορολογικών δηλώσεων του 2024, το δηλωθέν εισόδημα των φυσικών προσώπων ήταν 110 δισ. ευρώ. Την ίδια ώρα, όμως, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η τελική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών διαμορφώθηκε στα 151 δισ. ευρώ – διαφορά 41 δισ. ευρώ, που δεν αποτυπώνεται σε αποταμιεύσεις, όπως ανέφερε. «Κάτι μας λείπει», τόνισε, παραπέμποντας σαφώς σε εκτεταμένη παραοικονομία.
Η παραοικονομία στην Ελλάδα εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 16% και 18% του ΑΕΠ. Με το ΑΕΠ στα 230 δισ. ευρώ για το 2023, αυτό μεταφράζεται σε ένα «μαύρο» κομμάτι οικονομικής δραστηριότητας ύψους έως και 41 δισ. ευρώ, ακριβώς όσο και η απόκλιση που διαπιστώνεται μεταξύ δηλωθέντος εισοδήματος και κατανάλωσης.
Στο μέτωπο των επενδύσεων, ο κ. Τσουκαλάς αναγνώρισε ότι υπάρχουν καθυστερήσεις στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), για να υπογραμμίσει ότι «δεν μπορούμε να απορροφήσουμε όλους τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ). Σύμφωνα με τον ίδιο τα βασικά εμπόδια για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων παραμένουν οι χρόνιες αρρυθμίες: Θέματα δικαιοσύνης, προστασίας δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, αδειοδοτήσεις και συνολικό πλαίσιο λειτουργίας. Παρότι παραδέχθηκε ότι οι επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό τα τελευταία 6-7 χρόνια είναι «ισχυρές», επισήμανε την ανάγκη για περισσότερες επενδύσεις σε κατασκευές και αποθηκευτικές υποδομές στον ενεργειακό τομέα.
Στασιμότητα στις καταθέσεις – ασθενής ιδιωτική κατανάλωση
Για τις καταθέσεις των νοικοκυριών τόνισε ότι ενώ είχαν σημειώσει αύξηση μέχρι και τις αρχές του 2024, το τελευταίο διάστημα εμφανίζουν στασιμότητα. Αυτό συνδέεται, σύμφωνα με τον κ. Τσουκαλά, με την κόπωση στην ιδιωτική κατανάλωση και την πτώση του λιανικού εμπορίου, που εξαρτάται από τις διεθνείς εξελίξεις. Η καταναλωτική δαπάνη αναμένεται να αυξηθεί με ρυθμό 1,5% έως 2% το 2025, χάρη και στην καλή εικόνα της αγοράς εργασίας, όπου οι μισθοί εμφανίζουν αύξηση 4%-5%. Ωστόσο, ο τουρισμός, ο βασικός τροφοδότης της κατανάλωσης εμφανίζει τάσεις κόπωσης στη μέση δαπάνη ανά επισκέπτη, η οποία φέτος είναι μειωμένη κατά περίπου 1%, παρά την αύξηση στις αφίξεις.
Δημοσιονομικός χώρος 1 δισ.
Σύμφωνα με τον κ. Τσουκαλά, εντός του 2024 διαμορφώθηκε πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος 1 δισ. ευρώ από την καλύτερη εκτέλεση του προϋπολογισμού, ο οποίος θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για τη στήριξη των χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων. Ωστόσο, το ισχύον φορολογικό σύστημα εμφανίζει, όπως είπε, δύο σοβαρές στρεβλώσεις:
- Απότομη αύξηση του πρώτου συντελεστή εισοδήματος από 9% σε 22%
- Υψηλός συντελεστής 44% που εφαρμόζεται σε σχετικά μέτρια εισοδήματα
Η πρόταση του Γραφείου περιλαμβάνει εξορθολογισμό των φορολογικών κλιμακίων για ενίσχυση της δικαιοσύνης και της αποδοτικότητας. Αντίθετα, οποιαδήποτε μεταβολή στους έμμεσους φόρους (ΦΠΑ, ΕΦΚ) θεωρείται αναποτελεσματική, καθώς δύσκολα μετακυλίεται στον καταναλωτή.
Άλλωστε, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού:
- Τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων έχουν υπερβεί τις εκτιμήσεις κατά 220 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω ισχυρότερης του αναμενόμενου αύξησης των μισθών.
- Τα έσοδα από ΦΠΑ αυξάνονται κατά 9% σε ετήσια βάση (Ιαν.–Απρ. 2025), έναντι στόχου 4,56%. Η απόδοση αποδίδεται σε μέτρα διασύνδεσης ταμειακών μηχανών με POS και ψηφιακής τιμολόγησης (myDATA) και όχι σε αυξήσεις συντελεστών.
Φέσια νοσοκομείων
Ο κ. Τσουκαλάς αναφέρθηκε και στα ληξιπρόθεσμα του Δημοσίου, εστιάζοντας στις οφειλές των νοσοκομείων, οι οποίες αυξήθηκαν κυρίως λόγω του rebate και του clawback στον χώρο της Υγείας με το σχετικό «φέσι» να υπολογίζεται σε περίπου 300 εκατ. ευρώ. Το τραπεζικό σύστημα, κατέληξε, «πρέπει να κινηθεί πιο έντονα» ώστε να στηρίξει την πραγματική οικονομία, μέσα σε ένα διεθνές περιβάλλον αβεβαιότητας που επιδρά αρνητικά τόσο στις ιδιωτικές επενδύσεις όσο και στην καταναλωτική εμπιστοσύνη.
