Η περιοδεία του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, στη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αυτήν την εβδομάδα αντικατοπτρίζει πλήρως την αλλαγή ρότας στη στάση των ΗΠΑ απέναντι στα πλούσια κράτη του αραβικού κόσμου, θέτοντας σε προτεραιότητα την οικονομική συνεργασία. Αν και ο Τραμπ εξέφρασε την ελπίδα να συμμετάσχει κάποια στιγμή η Σαουδική Αραβία στις συμφωνίες του Αβραάμ, εγκαταλείπει την ιδέα μιας εξομάλυνσης των σχέσεων ανάμεσα στο Ριάντ και το Τελ Αβίβ. Η κυβέρνηση του Τραμπ μετέθεσε το επίκεντρο του ενδιαφέροντος στην αναγγελία μιας σειράς συμφωνιών-μαμούθ με τον πλούσιο αραβικό κόσμο, αφήνοντας συνάμα ανοικτό το ενδεχόμενο να ανοίξει το δρόμο στην Τουρκία για τα μαχητικά αεροσκάφη F-35. Τα τελευταία 24ώρα εμπεριείχαν ένα πλούσιο «μείγμα» εξελίξεων με απρόβλεπτες ακόμη διαστάσεις στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Πηγές αποκαλύπτουν τη δυσφορία της Ουάσινγκτον για τις στρατιωτικές ενέργειες του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή και ειδικότερα τη Λωρίδα της Γάζας διότι, μεταξύ άλλων, καταδικάζουν σε αποτυχία την εκεχειρία που ο Τραμπ βοήθησε να ενορχηστρωθεί λίγο πριν τη λήξη της θητείας του προκατόχου του, Τζο Μπάιντεν. Παράλληλα, οι προθέσεις της Ουάσιγκτον να πουλήσει τα μαχητικά F-35 στην Τουρκία προβληματίζουν το Ισραήλ και την Ελλάδας. Το Τελ Αβίβ φοβάται πως έτσι θα χάσει το στρατιωτικό πλεονέκτημα στην περιοχή, όταν η Άγκυρα έχει επικρίνει σφόδρα τις στρατιωτικές επιχειρήσεις των ισραηλινών στρατιωτικών δυνάμεων στη Λωρίδα της Γάζας. Δεδομένου ότι, μάλιστα, η ανοικοδόμηση της Συρίας φέρνει κοντύτερα την Τουρκία και τη Σαουδική Αραβία, η business–like στάση του Τραμπ ως τη χάραξη εξωτερικής πολιτικής μπορεί να δημιουργήσει νέες δυναμικές στην περιοχή.
Από το Κατάρ την Πέμπτη, ο Αμερικανός πρόεδρος είπε πως θα ήθελε οι ΗΠΑ να πάρουν τη Λωρίδα της Γάζας και να τη μετατρέψουν σε «ζώνη ελευθερίας», δεδομένου ότι συνεχίζεται ο πόλεμος του Ισραήλ με τη Χαμάς. Στην «παραζάλη» των εμπορικών συμφωνιών με το Ριάντ, και τη Σαουδική Αραβία να έχει προαναγγείλει επενδύσεις 600 δισ. δολαρίων στις ΗΠΑ την επόμενη τετραετία, ο Τραμπ ανήγγειλε την άρση κυρώσεων κατά της Συρίας στο πλαίσιο συνάντησης του Τραμπ με τον Αμπού Μοχάμαντ αλ-Τζολάνι.
Από το Κατάρ, η αμερικανική κυβέρνηση ανήγγειλε τη σύναψη συμφωνιών άνω των 243,5 δισ. δολαρίων, συμπεριλαμβανομένης της παραγγελίας αεροσκαφών Boeing από την Qatar Airways και σύμβασης δυο δισ. δολαρίων με την MQ-9B για την απόκτηση μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Το ενδεχόμενο να δωρίσει το Κατάρ ένα Boeing 747-8 αξίας 400 εκατ. δολαρίων στον Τράμπ, ωστόσο, μονοπώλησε το ενδιαφέρον. Ακόμη και πριν την έναρξη της περιοδείας του που ολοκληρώνεται στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ο Τραμπ είχε υπερασπιστεί την απόφαση του να δεχτεί από το Κατάρ αυτό το δώρο για την αντικατάσταση του προεδρικού αεροσκάφους. «Η επιλογή είναι να γίνει δεκτό το δώρο και έτσι να εξοικονομηθούν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια των Αμερικανών φορολογουμένων», είχε πει εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου.
Είχε προηγηθεί η επίσκεψη του Αμερικανού προέδρου στη Σαουδική Αραβία. Εκεί εκτός από την υπογραφή μιας ανεπανάληπτης συμφωνίας 142 δισ. δολαρίων για τον αμυντικό εξοπλισμό της Σαουδικής Αραβίας, η Nvidia, η Advanced Micro Devices και η Qualcomm δεσμεύτηκαν την Τρίτη με την παροχή εκατοντάδων χιλιάδων τσιπ και υποδομών τεχνητής νοημοσύνης στο αραβικό κράτος. Απευθυνόμενος στο Bloomberg, ο Μπρους Ρέιντελ του Brooking Institution είπε την Πέμπτη πως η συμφωνία στρατιωτικού εξοπλισμού των 145 δισ. δολαρίων μεταξύ της Ουάσιγκτον και του Ριάντ είναι αρκετά αόριστη, δεδομένου ότι ο αμυντικός προϋπολογισμός της Σαουδικής Αραβίας κυμαίνεται, φέτος, στα 78 δισ. δολάρια. «Είναι μεγάλη προβολή – δίνει την εντύπωση πως το ταξίδι αυτό είναι εξαιρετικά επιτυχημένο. Αλλά τα νούμερα δεν βγαίνουν».
Δεν είναι βέβαιο εάν υπάρχει ένα ξεκάθαρο πλάνο της κυβέρνησης των Ρεπουμπλικάνων για την περιοχή. Σίγουρα, όμως, η πρόθεση ήταν να καλλιεργηθούν υψηλές προσδοκίες. Οι ΗΠΑ δίνουν πια μεγαλύτερο βάρος στις εμπορικές διακρατικές σχέσεις, την ώρα που το γεωπολιτικό τοπίο μεταλλάσσεται διαρκώς. Βέβαια υπάρχουν και σταθερές στις σχέσεις των ΗΠΑ και των κρατών του Περσικού Κόλπου. Το Κατάρ, παραδείγματος χάριν, φιλοξενεί τη μεγαλύτερη στρατιωτική βάση που κατέχουν οι ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Η Al Udeid βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της Ντόχα και περιλαμβάνει 10.000 στρατιώτες. Το Κατάρ διαδραματίζει, επίσης, τον ρόλο του ουδέτερου εδάφους στη Μέση Ανατολή. Αυτή ή την επόμενη εβδομάδα, η Χαμάς πρόκειται να στείλει αντιπροσωπεία στο Κατάρ για να συνεχιστούν οι έμμεσες συνομιλίες για την νέα κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας.
Οι χώρες του αραβικού κόσμου τείνουν, όμως, να προσανατολίζουν γεωπολιτικά την επιχειρηματικότητα τους, όπως συμβαίνει με την Ρωσία και τη Κίνα. Οι ΗΠΑ του Τραμπ ασπάζονται αυτή τη χρυσή εποχή, με καθαρά εμπορικό πρίσμα. Σε κάθε περίπτωση, η επέκταση των Συμφωνιών του Αβραάμ που οδήγησε στην επισημοποίηση των σχέσεων ανάμεσα στο Ισραήλ με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τρία ακόμη αραβικά κράτη το 2020 δεν είναι καθόλου εφικτή. Το Ριάντ έχει περιγράψει ως «γενοκτονία» στις στρατιωτικές ενέργειας του Ισραήλ στη Γάζα και τονίζει πως θα πρέπει πρώτα να ιδρυθεί ένα παλαιστινιακό κράτος για υπάρχουν διπλωματικές σχέσεις με το Τελ Αβίβ.
