Η ανάπτυξη του λεγόμενου «σκιώδους στόλου» δεξαμενόπλοιων που χρησιμοποιούνται για την παράνομη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου συνεχίζεται, αλλά με σαφώς μειωμένο ρυθμό μέσα στο 2025, καθώς οι αυστηρότερες δυτικές κυρώσεις δυσκολεύουν την εύρεση κατάλληλων πλοίων και αυξάνουν τον κίνδυνο για όσους εμπλέκονται.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Reuters, φέτος μόνο λίγες δεκάδες νέα πλοία εντάχθηκαν σε αυτόν τον άτυπο στόλο, σε αντίθεση με τα προηγούμενα χρόνια όπου ο αριθμός ήταν εκατοντάδες. Οι κυρώσεις που επέβαλαν η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο τον Ιούλιο, καθώς και ο αυξημένος έλεγχος από δυτικές ασφαλιστικές εταιρείες, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και εταιρείες logistics, φαίνεται να αρχίζουν να αποδίδουν.
Σύνθετη εικόνα
Ωστόσο, η συνολική εικόνα είναι πιο σύνθετη. Σύμφωνα με πρόσφατες αναλύσεις της Dryad Global και άλλων ναυτιλιακών παρατηρητηρίων, ο ρωσικός σκιώδης στόλος έχει τριπλασιαστεί από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία το 2022.
Από λιγότερα από 100 πλοία τότε, σήμερα εκτιμάται ότι ο αριθμός τους κυμαίνεται μεταξύ 300 και 600, ενώ ο συνολικός παγκόσμιος σκιώδης στόλος ενδέχεται να αγγίζει τα 1.600 πλοία, που αντιστοιχεί σχεδόν στο 20% της παγκόσμιας μεταφορικής ικανότητας σε αργό πετρέλαιο.
Η απόκλιση αυτή δεν αποτελεί απαραίτητα αντίφαση. Υπάρχει σημαντική επιβράδυνση του τρέχοντος ρυθμού αύξησης εντός του 2025, ενώ οι υπόλοιπες αναφορές επικεντρώνονται στη συσσωρευτική αύξηση των τελευταίων τριών ετών. Η ταχεία διόγκωση του σκιώδους στόλου το 2022 και 2023 προκλήθηκε από την ανάγκη της Ρωσίας να παρακάμψει το ευρωπαϊκό εμπάργκο και το πλαφόν στις τιμές του πετρελαίου, που έθεσε η G7.
Πιο ριψοκίνδυνη σήμερα η χρήση του σκιώδους στόλου
Η Ρωσία συνεχίζει να βασίζεται σε αυτόν τον σκιώδη στόλο για να εξάγει πετρέλαιο κυρίως προς την Κίνα, την Ινδία και άλλες ασιατικές αγορές, συχνά μέσω περίπλοκων δικτύων μεταφόρτωσης και αλλαγής σημαίας. Παρότι τα κέρδη για τους πλοιοκτήτες παραμένουν υψηλά, η αυξημένη επιτήρηση και ο περιορισμός δυτικών ασφαλιστικών και χρηματοδοτικών υπηρεσιών έχουν καταστήσει τη λειτουργία αυτών των πλοίων πιο ριψοκίνδυνη και δαπανηρή.
Ο περιορισμός της διαθεσιμότητας πλοίων δεύτερης χρήσης και η αυξημένη πολυπλοκότητα των συναλλαγών δείχνουν ότι η Δύση πετυχαίνει σε κάποιο βαθμό να φρενάρει την επέκταση του δικτύου. Όμως, ο ήδη μεγάλος σκιώδης στόλος δείχνει να έχει εδραιωθεί και δύσκολα θα εξαλειφθεί πλήρως.
Η αντιπαράθεση συνεχίζεται σε όλα τα επίπεδα: τεχνικά, νομικά και γεωπολιτικά. Ενώ οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι εντείνουν τις προσπάθειες να εντοπίσουν και να εμποδίσουν τη ροή ρωσικού πετρελαίου εκτός κυρώσεων, η Μόσχα εξακολουθεί να βρίσκει τρόπους να διατηρεί τις εξαγωγές της. Το αποτέλεσμα είναι μια πιο αργή, αλλά όχι αμελητέα, συνέχιση του φαινομένου — με το ενδεχόμενο η πίεση να ενταθεί κι άλλο τους επόμενους μήνες.
