Από την ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας, ο έλεγχος των θαλασσών συνδεόταν άμεσα με τη μάχη υπερδυνάμεων και την παγκόσμια κυριαρχία του ισχυρότερου. Δύο σύγχρονες εκθέσεις καταδεικνύουν πως οι στρατηγικές επενδύσεις από την Κίνα σε κάποια από τα σημαντικότερα λιμάνια του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης, θα προσέφεραν μεγάλα πλεονεκτήματα στο Λαϊκό Κομμουνιστικό Κόμμα στην περίπτωση μιας σύγκρουσης με τις ΗΠΑ. Η πρόσβαση στα λιμάνια της ΕΕ από το Αμβούργο μέχρι τη Μασσαλία και τον Πειραιά, είτε μέσω της απόκτησης μεριδίου των Οργανισμών Λιμένων είτε μέσω της συμμετοχής στη διαχείριση τερματικών σταθμών, μπορεί να αποβεί μοιραία για τη Δύση σε μια επιδείνωση των σχέσεων ανάμεσα σε Πεκίνο και Ουάσιγκτον.
Αν και στην ανάλυση του Τόμας Χέινς στο κέντρο ερευνών Atlantic Council επισημαίνεται πως δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η Κίνα επιζητεί μια παγκόσμια σύγκρουση, το Λαϊκό Κομμουνιστικό Κόμμα έχει αναπτύξει ένα δίκτυο σε λιμάνια του εξωτερικού που προσφέρουν τη δυνατότητα συλλογής πληροφοριών, άσκησης ελέγχου λιμανιών ή αποβάθρων και αξιοποίησής τους από το πολεμικό ναυτικό σε μια απευθείας σύγκρουση με τις ΗΠΑ. Εξάλλου, η Κίνα δεν ρέπει στον πόλεμο, αλλά, αν αναγκαστεί να το κάνει, τότε επιλέγει να απομονώσει πρώτα τον εχθρό της. Σε πρώτο πλάνο βρίσκεται η εντατικοποίηση των στρατιωτικών ασκήσεων στο Στενό της Ταϊβάν.
Κίνα: Στρατηγικές επενδύσεις σε τουλάχιστον ένα λιμάνι σε κάθε ήπειρο του κόσμου
Έρευνα του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (Council of Foreign Relations) καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Κίνα έχει υπό τη διαχείριση ή τον έλεγχό της τουλάχιστον ένα λιμάνι σε κάθε ήπειρο του κόσμου, πλην της Ανταρκτικής. Κινεζικές οντότητες έχουν επενδύσει σε 129 λιμάνια συνολικά. Σε 17 λιμάνια κατέχει πλειοψηφικό μερίδιο, συμπεριλαμβανομένων του Πειραιά και της Βαλένθια στην Ευρώπη. Στα 14 από αυτά τα 17 λιμάνια που ελέγχουν Κινέζοι, πληρούνται οι προϋποθέσεις για να αναπτυχθούν ναυτικές βάσεις, τονίζει ο Χέινς. Ας μη λησμονείται πως η Cosco και η China Merchants Port Holdings (CMPΗ), δυο κολοσσοί στην επένδυση και διαχείριση λιμένων, είναι κρατικοί όμιλοι. Κρατικές είναι, επίσης, οι China Communication Construction Company (CCCC) και Shanghai International Ports Group (SIPG), ενώ ιδιωτική είναι Hutchison Port Holdings.
Η Cosco, η CMPH και η Hutchison έχουν αναπτύξει παρουσία σε δέκα λιμάνια της Ευρώπης, έστω και με μειοψηφικά μερίδια, στην Αμβέρσα του Βελγίου και στο Αμβούργο της Γερμανίας ή με συμμετοχές σε τερματικούς σταθμούς στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας και το Μπιλμπάο της Ισπανίας. Οπότε η έννοια της κινεζικής επιρροής στα λιμάνια της Ευρώπης δεν είναι αφηρημένη. Εκτός του ότι η εξαγορά του 67% του λιμένα Πειραιά από την COSCO αποτελεί έναν κρίσιμο κρίκο στην αναβίωση του Δρόμου του Μεταξιού της Κίνας, η απόκτηση του 51% στη διαχείριση τερματικού σταθμού στη Βαλένθια προ οκταετίας χαρακτηρίστηκε «στρατηγική επιλογή» σ’ ό,τι αφορά την πρόσβαση στην Ιβηρική Χερσόνησο.
Όπως διαπιστώνει το Council of Foreign Relations, αν και η Κίνα διαθέτει περιορισμένες ναυτικές βάσεις στο εξωτερικό, έχει εξελιχθεί σε μια κορυφαία εμπορική δύναμη, που ασκεί σημαντική γεωοικονομική επιρροή στις διεθνείς θαλάσσιες οδούς και στα εμπορικά λιμάνια που αποτελούν τη βάση της παγκόσμιας ροής των αγαθών. Από τον Σεπτέμβριο του 2023 η Κίνα έχει υπογράψει εβδομήντα διμερείς και περιφερειακές ναυτιλιακές συμφωνίες με εξήντα έξι χώρες και περιοχές.
Στη μελέτη του Atlantic Council εξετάζονται οι δυνατότητες της Κίνας σε μια υποθετική σύγκρουση με τις ΗΠΑ. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, ακόμη και αν οι λιμενικές αρχές μιας χώρας προσπαθούσαν να ελέγξουν το περιεχόμενο εμπορευματοκιβωτίων από την Κίνα, θα ήταν πρακτικά αδύνατον – ειδικά από τη στιγμή που πολλά λιμάνια βασίζονται σε κινεζικά πληροφοριακά συστήματα για την παρακολούθηση των φορτίων. Έτσι, η Κίνα θα μπορούσε να παραδώσει και να αποθηκεύσει κρυφά στρατιωτικά συστήματα διοίκησης και ελέγχου C2, όπλα, πυρομαχικά και προμήθειες σε εμπορευματοκιβώτια, χωρίς να το γνωρίζουν οι ΗΠΑ ή οι σύμμαχοί τους.
Τα εμπορικά πλοία και η χρήση τους σε στρατιωτικές ασκήσεις
Το 2022 η Κίνα χρησιμοποίησε σε στρατιωτικές ασκήσεις περίπου τριάντα πλοία τύπου RO/RO (roll-on/roll-off) σε ασκήσεις θαλάσσιας μεταφοράς και αύξησε περαιτέρω τους ρυθμούς παραγωγής, παραγγέλνοντας επιπλέον εβδομήντα έξι. Το RO/RO είναι σχεδιασμένα για τη μεταφορά τροχοφόρων φορτίων, όπως οχήματα, φορτηγά, ρυμουλκούμενα, βαγόνια τρένου και μηχανήματα, τα οποία φορτώνονται και εκφορτώνονται οδηγούμενα απευθείας πάνω ή κάτω από το πλοίο μέσω ραμπών, χωρίς τη χρήση ανυψωτικού εξοπλισμού. Ο Τόμας Χέινς, στρατηγικός αναλυτής των ΗΠΑ, υπογραμμίζει στο Atlantic Council ότι τα πλοία αυτά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (PLA) για τη μεταφορά στρατευμάτων, τεθωρακισμένων μονάδων ή και άλλων οχημάτων των ενόπλων δυνάμεων.
Ένα από τα πιο ανησυχητικά ευρήματα αποτελεί πρόσφατο δημοσίευμα της Washington Post, που θέλει την Κίνα να επιχειρεί μια στρατιωτική παρουσία στο λιμάνι Χαλίφα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Στις ΗΠΑ, επί προεδρίας του Τζο Μπάιντεν, προκατόχου του Ντόναλντ Τραμπ, ελήφθησαν μέτρα για την προστασία των ηλεκτρονικών συστημάτων σε αμερικανικά λιμάνια που είχαν εγκατεστημένους γερανούς από την Κίνα, λόγω φόβων για κυβερνοεπιθέσεις και συγκέντρωση πολύτιμων πληροφοριών.
Η επέκταση της σφαίρας επιρροής της Κίνας στον κόσμο μέσω του παγκόσμιου εμπορίου και του ελέγχου των εφοδιαστικών αλυσίδων ή των επενδύσεων σε στρατηγικούς τομείς και υποδομές του εξωτερικού ταρακούνησε τη Δύση κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Όμως ο Ντόναλντ Τραμπ από την πρώτη θητεία του στον Λευκό Οίκο (2017-2021) ήταν ο πρώτος ηγέτης των ΗΠΑ που κήρυξε εμπορικό πόλεμο στο Πεκίνο, σηκώνοντας την αυλαία σε μια άμεση οικονομική και τεχνολογική αντιπαλότητα με την Κίνα. Από την έναρξη της δεύτερης θητείας του, η πολιτική ρητορική του Τραμπ και των Ρεπουμπλικανών έχει οξυνθεί δραματικά σ’ ό,τι αφορά την οικονομική και τεχνολογική αντιπαλότητα με την Κίνα.
Αν και τα σενάρια πολέμου είναι απόμακρα και ουδείς μπορεί να γνωρίζει τι θέση θα έπαιρναν τρίτες χώρες, η Κίνα έχει καταφέρει να αναπτύξει τον μεγαλύτερο ναυτικό στόλο, ο οποίος όμως υστερεί τεχνολογικά συγκριτικά με τις ΗΠΑ. Αν και η Κίνα τηρεί ήπιους τόνους στις σχέσεις με τις ΗΠΑ και τη Δύση, είναι ξεκάθαρη π.χ. για την «άνευ ορίων» φιλία της με τη Ρωσία. Το Πεκίνο παρέχει τεχνολογική στήριξη στην «πολεμική μηχανή» της Ρωσίας, όπως δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Γιόχαν Βάντεφουλ, σε ταξίδι στην Ιαπωνία τον περασμένο μήνα. Καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να στηρίξει στρατιωτικά την Ουκρανία, η οποία μάχεται τη ρωσική εισβολή από το 2022, η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής διπλής χρήσης προϊόντων της Ρωσίας και ο βασικότερος πελάτης της σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Είναι εμφανής πια η πόλωση της διεθνούς κοινότητας, με τις στρατηγικές επενδύσεις της Κίνας στα ευρωπαϊκά λιμάνια να λαμβάνουν μία ακόμη γεωπολιτική διάσταση.
