Η κρουαζιέρα αποτελεί σήμερα έναν από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους κλάδους του ελληνικού τουρισμού. Το 2023 η συμβολή της στην οικονομία ξεπέρασε τα 2 δισ. ευρώ, δημιουργώντας πάνω από 22.500 θέσεις εργασίας. Το 2024 περισσότερα από 8 εκατομμύρια επιβάτες έφτασαν στην Ελλάδα με 5.500 αφίξεις πλοίων, ενώ το 2025 ο ρυθμός ανάπτυξης να εκτιμάται ότι θα υπερβεί το 10%.
Ωστόσο, πίσω από τους εντυπωσιακούς αριθμούς υπάρχουν και οι σκιές: ζητήματα υποδομών, περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις, συμφόρηση σε νησιά όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη, και αντιπαραθέσεις για το νέο τέλος κρουαζιέρας.
Η συνέντευξη Τύπου της MSC Cruises στο Explora I, στον Πειραιά, παρουσία και του Δημάρχου της πόλης, Γιάννη Μώραλη, αλλά και η συνάντηση του εκπροσώπου του Royal Caribbean Group, με τους Υπουργούς Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Βασίλη Κικίλια και Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη, ανέδειξε με καθαρό τρόπο τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
Οι θέσεις των εταιρειών κρουαζιέρας: Ανάπτυξη, επενδύσεις, στρατηγική
Η MSC, που ιδρύθηκε το 1970 από τον Gianluigi Aponte, με στόλο 23 πλοίων και νέες επενδύσεις ύψους 8 δισ. ευρώ έως το 2028, είναι σήμερα η κορυφαία εταιρεία κρουαζιέρας στην Ελλάδα. Το 2025 θα διαθέτει 7 πλοία στη χώρα – έξι της MSC Cruises και ένα της Explora Journeys – με περισσότερες από 525 αφίξεις σε 21 ελληνικούς προορισμούς.
Η Elisabetta De Nardo, Ανώτερη Αντιπρόεδρος Παγκόσμιων Σχέσεων Λιμένων του Ομίλου, παρουσίασε το επενδυτικό πλάνο της εταιρείας, με πλοία πολυτελείας νέας γενιάς και στρατηγική διαφοροποίησης προς περισσότερους προορισμούς.
Ο Kerry Anastassiadis, Ανώτερος Σύμβουλος του Ομίλου, υπογράμμισε ότι η MSC είναι «ο μεγαλύτερος παίκτης στην Ελλάδα», με 470 προσεγγίσεις ετησίως και περίπου 7 εκατ. επιβάτες. «Συνολικά η κρουαζιέρα προσφέρει άνω των 2 δισ. ευρώ στην ελληνική οικονομία και 22.500 θέσεις εργασίας. Η Ελλάδα μπορεί να γίνει κορυφαίος κόμβος στη Μεσόγειο, αλλά χρειάζονται επενδύσεις σε λιμάνια και υποδομές, όχι μόνο τουριστικές αλλά και αστικές – δρόμοι, σύγχρονα λεωφορεία, υποδομές που δεν θα κλείνουν τον χειμώνα».
Ο ίδιος άσκησε κριτική για την έλλειψη σχεδιασμού σε προορισμούς που πλήττονται από υπερσυγκέντρωση επιβατών, όπως η Σαντορίνη, σημειώνοντας ότι είναι ευθύνη της τοπικής κοινωνίας να φτιάξει δεύτερο τελεφερίκ. Επισήμανε επίσης ότι ο Βόλος, πύλη για τα Μετέωρα, δεν έχει ενταχθεί σε προγράμματα προώθησης του ΕΟΤ, την ώρα που η εταιρεία κάνει προσπάθεια να εντάξει στα προγράμματά της προορισμούς και εκδρομές πέρα από τα καθιερωμένα σημεία.
Σε ό,τι αφορά το νέο τέλος κρουαζιέρας, ο κ. Αναστασιάδης προειδοποίησε ότι αποτελεί μεγάλη επιβάρυνση για μια 4μελή οικογένεια και το ποσό αυτό αφαιρείται από το budget που θα ξοδευόταν τοπικά. Ζήτησε δε διαφάνεια στον τρόπο που θα αξιοποιηθούν τα έσοδα από το τέλος κρουαζιέρας: «Οι εταιρείες πουλούν ήδη κρουαζιέρες για το 2027 και 2028 – άρα χρειαζόμαστε να μας πει το κράτος πού θα πάνε τα έσοδα, ποιοι προορισμοί θα αναπτυχθούν και πότε, ώστε να τους εντάξουμε στα προγράμματά μας».
Δήλωσε πάντως ότι η MSC είναι «ανοιχτή σε συνεργασία με την κυβέρνηση και τις τοπικές αρχές».
Παράλληλα, υπογράμμισε τις ευθύνες των εταιρειών: προστασία του περιβάλλοντος (με στόχο μηδενικές εκπομπές έως το 2050), ανάδειξη νέων προορισμών, προμήθειες τοπικών προϊόντων και επενδύσεις σε υποδομές.
Ο Kerry Anastassiadis, Ανώτερος Σύμβουλος για Θεσμικά και Ναυτιλιακά Θέματα, Τμήμα Κρουαζιέρας του Ομίλου MSC © powergame.gr
Ο αντίλογος από κυβέρνηση και τοπικές αρχές
Ο Δήμαρχος Πειραιά, Γιάννης Μώραλης, διατύπωσε μια πιο ισορροπημένη, αλλά και κριτική στάση απέναντι στην κρουαζιέρα. Αναγνώρισε τη σημασία της για την τοπική οικονομία, επισημαίνοντας ότι τα έσοδα που εισπράττει ο Δήμος κατευθύνονται σε έργα για την πόλη, ώστε να αντιμετωπίζονται οι αρνητικές επιπτώσεις της αυξημένης τουριστικής κίνησης. «Είμαστε υπέρ της κρουαζιέρας», τόνισε, «αλλά δεν αρκεί να προσαρμόζεται μόνο ο προορισμός στις ανάγκες της, πρέπει και η κρουαζιέρα να προσαρμόζεται στον προορισμό».
Ως παράδειγμα ανέφερε το κυκλοφοριακό χάος που προκαλούν τα πούλμαν το καλοκαίρι. «Στον Πειραιά δεν μπορούμε να ανοίξουμε νέους δρόμους. Δημιουργήσαμε όμως το μετρό, το οποίο δεν προτρέπετε τους επιβάτες σας να χρησιμοποιούν. Το αποτέλεσμα είναι εκατοντάδες λεωφορεία να μπλοκάρουν τους δρόμους». Παράλληλα, σχολίασε το νέο τέλος κρουαζιέρας, θέτοντας το ερώτημα αν οι ίδιες οι εταιρείες θα μπορούσαν να απορροφήσουν μέρος του κόστους: «Μας λέτε ότι αγοράζετε ολόκληρα νησιά. Δεν μπορείτε να στηρίξετε και εσείς τους προορισμούς;».
Κατέληξε υπογραμμίζοντας ότι οι υποδομές δεν πρέπει να φτιάχνονται αποκλειστικά για τους τουρίστες, αλλά πρωτίστως για τους πολίτες, και πως μόνο μέσα από συνεργασία με τις εταιρείες μπορεί ο Πειραιάς να μετατραπεί από «πέρασμα» σε αυτόνομο προορισμό με γαστρονομία, πολιτισμό και ιστορία.
Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και η συνάντηση που είχε ο αναπληρωτής Αντιπρόεδρος Κυβερνητικών Υποθέσεων του Royal Caribbean Group, Alessandro Carollo με τον Υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Βασίλη Κικίλια και την Υπουργό Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη. Επισημάνθηκε ότι το τέλος έχει ανταποδοτικότητα, καθώς τα έσοδα από αυτό προορίζονται για την ενίσχυση των υποδομών, των τοπικών κοινωνιών και του τουρισμού. Ο κ. Κικίλιας εξήγησε ότι τα έσοδα κατανέμονται δίκαια: 1/3 στις τοπικές κοινωνίες, 1/3 σε λιμενικές υποδομές, 1/3 στον τουρισμό.
Η Υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη πρόσθεσε ότι στόχος είναι η βιώσιμη διαχείριση, η πράσινη μετάβαση, η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και η ανάδειξη νέων προορισμών. Υπογράμμισε τον ρόλο των DMMOs και τη δημιουργία Παρατηρητηρίου για τον παράκτιο και θαλάσσιο τουρισμό σε συνεργασία με τον ΠΟΤ, που θα μετρά τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Οι σκιές: Υπερτουρισμός, ρύπανση, συνωστισμός
Παρά τα οφέλη, οι τοπικές κοινωνίες βιώνουν και τις αρνητικές πλευρές. Στη Μύκονο και τη Σαντορίνη οι αφίξεις κρουαζιέρας έχουν προκαλέσει συνωστισμούς και πίεση σε υποδομές, ενώ δεν λείπουν οι αναφορές για επιβαρυμένη ατμόσφαιρα λόγω των μηχανών των πλοίων που παραμένουν αναμμένες στα λιμάνια.
Η εξάρτηση από λίγους προορισμούς δημιουργεί κόπωση και μειώνει την ποιότητα εμπειρίας των επισκεπτών, ενώ περιορίζει τα οφέλη που θα μπορούσαν να διαχυθούν σε άλλες περιοχές με λιμάνια και τουριστικό ενδιαφέρον.
Οι αντιπαραθέσεις αναδεικνύουν το κενό συντονισμού ανάμεσα στις εταιρείες και τις τοπικές αρχές. Οι μεν ζητούν καλύτερες υποδομές και στρατηγική, οι δε ζητούν από τις εταιρείες να συμβάλλουν ενεργά στην αντιμετώπιση των προβλημάτων.
Ωστόσο, και οι δύο πλευρές αναγνώρισαν ότι η λύση βρίσκεται στη συνεργασία. Αυτό αποτυπώθηκε τόσο κατά την εκδήλωση της MSC όσο και στη συνάντηση κυβέρνησης – Royal Caribbean.
Η κρουαζιέρα έχει δύο όψεις: οικονομικό μοχλό ανάπτυξης αλλά και πηγή πιέσεων στις κοινωνίες και το περιβάλλον. Το ζητούμενο είναι να ζυγιστούν σωστά, ώστε η Ελλάδα να εδραιωθεί ως κορυφαίος κόμβος της Μεσογείου με όρους βιωσιμότητας και ισόρροπης ανάπτυξης.
