Ιδιαίτερα κρίσιμος προβλέπεται ο προσεχής Δεκέμβριος, καθώς τότε έχει οριστεί η οριστικοποίηση της πρότασης για την εγκαθίδρυση Ζώνης Ελέγχου Εκπομπών Οξειδίου του Θείου (SECA-Sulphur Emission Control Area) για όλη τη Μεσόγειο Θάλασσα. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη, η οποία προέκυψε από την πρόσφατη 78η Συνεδρίαση της Επιτροπής Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος του ΙΜΟ (Παγκόσμιος Οργανισμός Ναυτιλίας). Οι χώρες-μέλη αποφάσισαν να προχωρήσουν στον ορισμό της Μεσογείου Θάλασσας ως SECA, παραπέμποντας την οριστική υιοθέτηση του μέτρου, στην επόμενη συνεδρίαση της Επιτροπής, τον Δεκέμβριο του 2022.
Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι όλα τα πλοία που διαπλέουν τη Μεσόγειο, θα πρέπει να χρησιμοποιούν καύσιμα πολύ χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο (0,1%), ή εναλλακτικά να εγκαταστήσουν κάποιο σύστημα πλυντηρίδων (scrubber), το οποίο να πραγματοποιεί καθαρισμό των εκπεμπόμενων ρύπων εν πλω. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα φίλτρο σωματιδίων μεγάλης κλίμακας. Ανάλογες ρυθμίσεις ισχύουν από τις αρχές του 2020 σε όλα τα πλοία της ποντοπόρου ναυτιλίας.
Εφόσον το μέτρο υιοθετηθεί, θα σημάνει μια σημαντική αύξηση του κόστους των καυσίμων για τις θαλάσσιες μεταφορές, καθώς τα καύσιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο, κοστίζουν σήμερα σχεδόν 1.000 δολάρια/τόνο, ή περίπου 30%-40% ακριβότερα, έναντι των συμβατικών καυσίμων.
Αντίστοιχα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το κόστος τοποθέτησης συστήματος πλυντηρίδων είναι απαγορευτικό για πλοία της ναυτιλίας μικρών αποστάσεων, κυρίως λόγω του κόστους τους, καθώς απαιτούν τουλάχιστον 1-2 εκατ. ευρώ και δεν είναι οικονομικά βιώσιμα, καθώς ο χρόνος απόσβεσης σε ένα μικρό πλοίο είναι πολύ μεγαλύτερος, έναντι π.χ. ενός μεγαλύτερου πλοίου της ποντοπόρου ναυτιλίας. Αντίστοιχα, το μέγεθος των scrubbers τα καθιστά λιγότερο βολικά για τοποθέτηση στα μικρότερα πλοία της ναυτιλίας μικρών αποστάσεων. Ως εκ τούτου, η πλειονότητα των πλοιοκτητών αναμένεται να επιλέξουν την χρήση των πιο «καθαρών» καυσίμων. Στον αντίποδα, ήδη, σε ορισμένα πλοία της εγχώριας ακτοπλοΐας έχουν τοποθετηθεί συστήματα πλυντηρίδων.
Από την άλλη πλευρά, είναι πολύ πιο «καθαρά» καύσιμα, στοιχείο που αναμένεται να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής πέριξ των λιμανιών της Μεσογείου, τα οποία υποδέχονται μεγάλο όγκο πλοίων, είτε της ακτοπλοΐας και της κρουαζιέρας, είτε των μεταφορών. Σύμφωνα με σχετική μελέτη, η κίνηση αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα την μείωση των εκπομπών οξειδίου του θείου κατά 78,7%.
Όπως γίνεται εύλογα αντιληπτό, η μετατροπή όλης της Μεσογείου σε SECA, συνιστά μια ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη, η οποία θα επηρεάσει το σύνολο των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων στην λεκάνη της Μεσογείου και ασφαλώς και την ελληνική ναυτιλία, ιδίως την ακτοπλοΐα, αλλά και τη ναυτιλία μικρών αποστάσεων (Short-Sea Shipping). Πρόκειται για τα πλοία εκείνα, τα οποία δραστηριοποιούνται αποκλειστικά στο εμπόριο και τις μεταφορές εντός της Μεσογείου, δεν πραγματοποιούν δηλαδή ταξίδια προς τις ΗΠΑ, την Ασία, ή τη Μέση Ανατολή, όπως τα πλοία της ποντοπόρου ναυτιλίας. Πρόκειται για μικρά πλοία, συνήθως μέχρι 10.000 – 15.000 τόνους εκτόπισμα. Η ναυτιλία μικρών αποστάσεων αποτελεί το 60% των συνολικά διακινούμενων φορτίων μέσω θαλάσσης στην ΕΕ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το 2016 διακινήθηκαν συνολικά 1,9 δισ. τόνοι στα 28 κράτη-μέλη της Ένωσης, παρουσιάζοντας αύξηση της τάξεως 2,6%. Σε όρους γεωγραφικής κατανομής η Μεσόγειος συγκεντρώνει το 29% του συνολικά διακινούμενου τονάζ, δηλαδή 611 εκατομμύρια τόνους (στοιχεία 2016).
Αντίστοιχα, σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης για την Γαλάζια Ανάπτυξη, η ναυτιλία μικρών αποστάσεων αποτελεί την 3η σημαντικότερη θαλάσσια οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα, με προστιθέμενη αξία, η οποία εκτιμάται στα 3,63 δισ. ευρώ (στοιχεία 2012). Ο κλάδος απασχολεί περισσότερα από 1.600 άτομα στα πλοία και περίπου 15.000 άτομα στις συμπληρωματικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες. Ο ελληνικός και ελληνόκτητος στόλος αποτελείται από περισσότερα από 700 πλοία χωρητικότητας από 500-20,000 gt. Η κύρια κατηγορία πλοίων είναι των δεξαμενοπλοίων, τα οποία αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 50% του στόλου. Το μέσο μέγεθος του ελληνόκτητου στόλου μικρών αποστάσεων εκτιμάται στα 7,500 dwt με μέση ηλικία τα 23 έτη.
