Με την κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Ιράν και Ισραήλ να δημιουργεί σοβαρές ανησυχίες για την ασφάλεια των θαλάσσιων εμπορικών διαδρομών, η στρατηγική σημασία που έχουν τα Στενά του Ορμούζ επανέρχεται στο προσκήνιο. Η διέλευση από το συγκεκριμένο πέρασμα, που αποτελεί μία από τις πιο κρίσιμες πύλες για τη μεταφορά πετρελαίου και εμπορευμάτων παγκοσμίως, συνοδεύεται ήδη από υψηλό κόστος στα πλοία λόγω των πρόσθετων ασφαλίστρων πολεμικού κινδύνου.
Σύμφωνα με ναυλομεσιτικές πηγές, τα εν λόγω ασφάλιστρα κυμαίνονται μεταξύ 0,05% έως και 0,07% της αξίας του πλοίου για παραμονή 7 ημερών στην περιοχή, κόστος που επιβαρύνει σημαντικά τους ναυλωτές. Όπως αποκαλύπτουν οι Financial Times, οι τιμές ασφάλισης για τα πλοία που ταξιδεύουν στη στρατηγική αυτή θαλάσσια δίοδο έχουν αυξηθεί κατά περισσότερο από 60% από την έναρξη της κρίσης.
Με απλά λόγια, για ένα πλοίο VLCC αξίας 100 εκατ. δολαρίων, το κόστος ασφάλισης αυξάνεται από 125.000 σε 200.000 δολάρια. Ο αυξανόμενος κίνδυνος στην περιοχή έχει επίσης υπερδιπλασιάσει την τιμή για τη ναύλωση μεγάλων πετρελαιοφόρων μέσω των Στενών του Ορμούζ, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας δεδομένων και ανάλυσης Clarksons Research.
Πόσο έχουν αυξηθεί τα ναύλα
Η ημερήσια τιμή για τη ναύλωση ενός πολύ μεγάλου πλοίου μεταφοράς αργού πετρελαίου, το οποίο μπορεί να μεταφέρει 2 εκατ. βαρέλια πετρελαίου, από τον Περσικό Κόλπο προς την Κίνα αυξήθηκε από 19.998 δολάρια δύο ημέρες πριν από την επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν σε 47.609 δολάρια. Και η τιμή δεν σταματά να ανεβαίνει, από τη στιγμή που… φως στο τούνελ δεν φαίνεται, καθώς η Τεχεράνη δεν συζητά οποιαδήποτε παραχώρηση στο πυρηνικό πρόγραμμά της.
Σύμφωνα με τη διεθνή συμβουλευτική εταιρεία Drewry, σε περίπτωση που τα Στενά του Ορμούζ καταστούν απροσπέλαστα, έχουν τεθεί στο τραπέζι εναλλακτικές διαδρομές μέσω λιμένων του Ομάν (Duqm, Sohar) ή του Khorfakkan στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ωστόσο, αυτές οι επιλογές απαιτούν συνδυασμένες μεταφορές με οδικά και σιδηροδρομικά μέσα, αυξάνοντας αισθητά τον χρόνο και το κόστος διακίνησης φορτίων.
Μια ακόμα λύση είναι η διέλευση μέσω του Κόλπου της Άκαμπα και η χρήση χερσαίων οδών. Όμως, περιορισμοί στις υποδομές και η περιφερειακή αστάθεια δυσχεραίνουν την εφαρμογή της. Όπως υπογραμμίζει η Drewry, οι εναλλακτικές αυτές διαδρομές είναι μεν τεχνικά εφικτές, αλλά ενέχουν σοβαρές επιχειρησιακές και οικονομικές προκλήσεις.
Η αύξηση του λειτουργικού κόστους, οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις και η ανάγκη για σύνθετο συντονισμό της εφοδιαστικής αλυσίδας, απειλούν την αποδοτικότητα των ναυτιλιακών επιχειρήσεων.
Η Drewry επισημαίνει ότι η διατήρηση της πρόσβασης στα Στενά του Ορμούζ είναι κρίσιμη, όχι μόνο για τις ενεργειακές αγορές, αλλά και για τη διανομή κρίσιμων αγαθών στη Μέση Ανατολή, όπως σιτηρά, χημικά, μηχανήματα και έπιπλα, καθώς πολλές χώρες του Κόλπου εξαρτώνται από τις εισαγωγές. Γι’ αυτό και η συνέχιση της λειτουργίας των εμπορικών διαδρομών μέσω του Ορμούζ παραμένει ζήτημα ύψιστης σημασίας για τη σταθερότητα των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων.
Σύγκρουση πετρελαιοφόρων εγείρει ερωτήματα
Περαιτέρω ανησυχία προκαλεί, επίσης, το περιστατικό της περασμένης Δευτέρας, όταν σημειώθηκε σύγκρουση δύο πετρελαιοφόρων κοντά στα Στενά του Ορμούζ. Αν και τα αίτια δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί, σύμφωνα με ασφαλιστικούς κύκλους το ένα πλοίο είχε εκπέμψει άτυπα σήματα, πιθανώς αποτέλεσμα ηλεκτρονικού πολέμου ή παρεμβολών.
Διεθνείς αναλυτές προειδοποιούν ότι η αυξανόμενη γεωπολιτική ένταση στην περιοχή και η πιθανότητα περαιτέρω κλιμάκωσης μεταξύ Τεχεράνης και Τελ Αβίβ μετατρέπουν τα Στενά του Ορμούζ σε μια ζώνη αστάθειας, με κρίσιμες επιπτώσεις για την παγκόσμια ναυτιλία και τις τιμές του πετρελαίου.
Αντιπαράθεση στον ΙΜΟ με επίκεντρο τα Στενά του Ορμούζ και την Ερυθρά Θάλασσα
Την ίδια ώρα σε νέα φάση γεωπολιτικής αντιπαράθεσης εισήλθαν Ιράν και Ισραήλ, με την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας να βρίσκεται αυτήν τη φορά στο επίκεντρο.
Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης της Επιτροπής Ναυτικής Ασφάλειας του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IMO) στο Λονδίνο, οι δύο χώρες αντάλλαξαν σφοδρές κατηγορίες, κλιμακώνοντας τη ρητορική τους σ’ ένα περιβάλλον αυξανόμενης αστάθειας στη Μέση Ανατολή.
Η ιρανική αντιπροσωπεία κατηγόρησε το Ισραήλ για «παράνομες επιθέσεις» σε πυρηνικές και ενεργειακές εγκαταστάσεις, όπως αυτές στο Νατάνζ και την Ασαλουίε, κατά μήκος των ακτών του Περσικού Κόλπου. Σύμφωνα με την Τεχεράνη, τέτοιες ενέργειες θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο την παγκόσμια θαλάσσια ασφάλεια και την ενεργειακή εφοδιαστική αλυσίδα. Προειδοποιώντας, μάλιστα, ότι «η κλιμάκωση στη θάλασσα είναι αναπόφευκτη» αν δεν υπάρξει διεθνής παρέμβαση, το Ιράν επανέφερε και τις απειλές περί αποκλεισμού των Στενών του Ορμούζ.
Την ίδια ώρα, ναυτιλιακές υπηρεσίες συμβουλεύουν εμπορικά πλοία να αποφεύγουν τα ιρανικά ύδατα στην περιοχή, αυξάνοντας έτσι τη σύγχυση και την ανησυχία.
Αιχμηρή υπήρξε η απάντηση του Ισραήλ, το οποίο κατηγόρησε το Ιράν ότι απειλεί ευθέως τη διεθνή ναυσιπλοΐα μέσω της στήριξης που προσφέρει στους αντάρτες Χούθι της Υεμένης, υπενθυμίζοντας τις επιθέσεις εναντίον εμπορικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα και τη Διώρυγα του Σουέζ.
«Το Ιράν έχει μετατρέψει την Ερυθρά Θάλασσα σε εμπόλεμη ζώνη», δήλωσε η ισραηλινή αντιπροσωπεία στον IMO, κατηγορώντας την Τεχεράνη για απόπειρα ομηρίας της διεθνούς ναυσιπλοΐας. Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός, από την πλευρά του, δήλωσε ότι οι καταγγελίες και των δύο πλευρών ελήφθησαν υπ’ όψιν και επανέλαβε τη δέσμευσή του στην ουδετερότητα και την ασφάλεια των θαλάσσιων οδών.
