Μία δραστική μεταρρύθμιση όσον αφορά τις πολεοδομίες ετοιμάζεται να παρουσιάσει η κυβέρνηση, όπως προανήγγειλε εξάλλου με τη συνέντευξή του στον ΣΚΑΪ ο Κυριάκος Μητσοτάκης. «Με έναν τελείως διαφορετικό χαρακτήρα, με ένα πιο κεντρικό σύστημα, έτσι ώστε να μην υπάρχει, θα έλεγα, αυτή η τοπική εξάρτηση και η τοπική διαπλοκή, που, δυστυχώς, συχνά συνοδεύει τη διαδικασία της πολεοδομίας», ανέφερε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, προαναγγέλλοντας ουσιαστικά την αφαίρεση της αρμοδιότητας αυτής από τους δήμους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην πρώτη έρευνα αξιολόγησης των υπηρεσιών της δημόσιας διοίκησης από τους πολίτες, που ολοκληρώθηκε πρόσφατα, σε ό,τι αφορά στους Δήμους, οι πολίτες κλήθηκαν να βαθμολογήσουν 23 διαφορετικές υπηρεσίες και οι υπηρεσίες δόμησης, δηλαδή οι πολεοδομίες, πήραν κατά μέσο όρο βαθμολογία 3,4 μονάδων. Ήταν η πέμπτη χαμηλότερη απ’ όλες τις υπηρεσίες. Πέραν τούτου, είχαν προηγηθεί αποκαλύψεις, όπως το κύκλωμα έκδοσης παράνομων οικοδομικών εργασιών και αδειών σε πολεοδομίες στη Χαλκιδική, το σκάνδαλο με την πολεοδομία της Ρόδου κ.λπ.
«Να κάνω μία ειδική αναφορά στις τοπικές υπηρεσίες δόμησης. Παίρνουν χαμηλό βαθμό. Αυτό μας προβληματίζει ιδιαίτερα. Παίρνουν ακόμα πιο χαμηλό βαθμό εκεί που υπάρχουν, προφανώς, ενδείξεις και αποδείξεις πια παράνομων αδειοδοτήσεων τοπικών κυκλωμάτων», είχε ήδη τονίσει από τότε ο κ. Μητσοτάκης, στην ομιλία του κατά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης δημόσιων υπηρεσιών από τους πολίτες και της εσωτερικής αξιολόγησης δημόσιων υπαλλήλων. «Όμως αναμένεται μία δραστική παρέμβαση από πλευράς κυβέρνησης και του αρμόδιου υπουργείου για τον τρόπο με τον οποίο εκδίδονται πια οι άδειες δόμησης. Νομίζω ότι το σύστημα αυτό έχει φτάσει πια στα όριά του και πρέπει να αναμορφωθεί με τρόπο πολύ πιο δραστικό», πρόσθεσε στην ίδια του εκείνη παρέμβαση με νόημα ο πρωθυπουργός.
Πρόκειται, σύμφωνα με πληροφορίες, για ένα θέμα που συζητείται εδώ και καιρό στο Μέγαρο Μαξίμου και αναζητείται η βέλτιστη λύση για την κεντρικοποίηση του συστήματος των πολεοδομιών, με τρόπο τέτοιον, όμως, ώστε να μην ξεσπάσει «πόλεμος» με τους δήμους. Είτε μέσω της Κεντρικής Υπηρεσίας Δόμησης, είτε με κάποιο άλλο σχήμα, ο στόχος είναι οι πολεοδομίες να υπαχθούν στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και παράλληλα να τρέξει πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά η ψηφιοποίησή τους, ώστε ο πολίτης ή ο επιχειρηματίας να μπορεί να διεκπεραιώνει ηλεκτρονικά την όλη διαδικασία που απαιτείται.
Το έργο, με προϋπολογισμό 160.000.000 ευρώ, αφορά 3,5 εκατομμύρια αρχεία (πάνω από 80 εκατομμύρια σελίδες και σχέδια) των πολεοδομιών και στοχεύει στη δημιουργία ενός ενιαίου ψηφιακού αρχείου, άμεσα προσβάσιμου σε μηχανικούς, πολίτες και διοικητικές αρχές. Μέσω της ψηφιοποίησης οι πολίτες θα μπορούν να αναζητούν άδειες και πολεοδομικά έγγραφα χωρίς φυσική παρουσία, ενώ οι μηχανικοί θα εξυπηρετούνται άμεσα για μεταβιβάσεις ή δηλώσεις αυθαιρέτων. Η πλατφόρμα θα διασυνδεθεί με το Κτηματολόγιο και την e-Άδειες, ανοίγοντας τον δρόμο για πλήρη ηλεκτρονική εξυπηρέτηση.
Ήδη τον περασμένο Απρίλιο, λίγες εβδομάδες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, με συνέντευξή του στην εφημερίδα «Παραπολιτικά», δήλωνε ότι «ο νόμος του 2010, που μετέφερε τις Πολεοδομίες στους δήμους, αντικειμενικά δεν έφερε τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, ούτε ως προς τη διαφάνεια, ούτε ως προς την επικουρικότητα -οι αποφάσεις να λαμβάνονται κοντά στον πολίτη-, ούτε ως προς την αποτελεσματικότητα». Αποκάλυπτε δε ότι ήταν σε εξέλιξη από τότε ο σχετικός ανασχεδιασμός: «Σχεδιάζουμε, μαζί με τα συναρμόδια υπουργεία, πρωτοβουλίες που θα ενισχύσουν τη διαφάνεια, θα αποκαταστήσουν την αξιοπιστία της πολεοδομίας απέναντι στον πολίτη, θα επιτύχουν την κοινωνική συνοχή. Εξετάζουμε πιθανές λύσεις εξυγίανσης -ήδη η κυβέρνηση παρεμβαίνει με αυστηρότητα όταν εντοπίζονται θύλακες ανομίας για την καταστολή τους», ήταν τα χαρακτηριστικά λόγια του κ. Παπασταύρου.
Και πριν, ωστόσο, από τα φαινόμενα διαφθοράς που αναδείχθηκαν, αλλά και από την αρνητική εν πολλοίς αξιολόγηση των πολιτών, το πρόβλημα με τις πολεοδομίες είχε αναδειχθεί πολλάκις από τον Συνήγορο του Πολίτη, ο οποίος μάλιστα σε πρόσφατη αναφορά του επισήμανε μεγάλες καθυστερήσεις στη διεκπεραίωση των πολεοδομικών υποθέσεων, μεγάλο αριθμό εκκρεμοτήτων και υποστελέχωση των υπηρεσιών. Υπογράμμιζε δε ότι το μοντέλο της διοικητικής υποστήριξης των Δήμων που στερούνται υπηρεσιών δόμησης δεν λειτούργησε αποτελεσματικά, λόγω της οριακής στελέχωσης των μητροπολιτικών δήμων που κλήθηκαν να τις υποστηρίξουν, με αποτέλεσμα να δημιουργεί «ακραία προβλήματα κακοδιοίκησης, συνιστώντας παραβίαση των αρχών της Νομιμότητας και της Χρηστής Διοίκησης».
Η λεγόμενη κεντρικοποίηση των υπηρεσιών δόμησης υπηρετεί, σύμφωνα με πηγές με γνώση των σχετικών συζητήσεων, και μια άλλη λογική. Για το 80% της Επικράτειας εκπονούνται ήδη 227 Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ), δηλαδή, σύνθετες χωροταξικές-πολεοδομικές μελέτες, καλύπτοντας 731 Δημοτικές Ενότητες σε όλη τη χώρα. Καθορίζονται χρήσεις γης, όροι και περιορισμοί δόμησης, περιοχές προστασίας, όπως και ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων, οριοθετήσεις ρεμάτων, περιοχές ειδικών αστικών κινήτρων, δίκτυα μεταφορών και κατασκευών. Παράλληλα, εκπονούνται 18 Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΕΠΣ), καλύπτοντας 99 Δημοτικές Ενότητες, και έχουν κοινούς στόχους, αρχές και χαρακτηριστικά με τα ΤΠΣ. Όταν όλο αυτό το φιλόδοξο έργο ολοκληρωθεί, θα είναι πιο εύκολο να εφαρμοστεί μια ενιαία πολιτική για τη δόμηση στη χώρα, λαμβάνοντας φυσικά υπόψη κάθε τοπική ιδιαιτερότητα, όπως αυτή θα εκφράζεται μέσα από τα πολεοδομικά σχέδια.
