Οι αγροτικές κινητοποιήσεις βάζουν δύσκολα στα κόμματα. Πίσω από τους αποκλεισμούς, την πολιτική αντιπαράθεση για τις επιδοτήσεις, το δίλημμα «ναι ή όχι στα μπλόκα» προβάλλει η βαθύτερη ανάγνωση για τα διαρθρωτικά προβλήματα της αγροτικής οικονομίας: μετά τις επιδοτήσεις, τι; Πώς θα ανασυγκροτηθεί η πρωτογενής παραγωγή, ώστε να γίνει ανταγωνιστική και εξωστρεφής; Στα ερωτήματα αυτά δεν υπάρχει ολοκληρωμένη απάντηση. Η συζήτηση είναι… εκτός θέματος. Και φανερώνει, για μια ακόμη φορά, πόσο δύσκολο είναι για τις πολιτικές δυνάμεις να αρθρώσουν ένα συνολικό πλάνο για την ανασυγκρότηση της οικονομίας και όχι μόνο.
Η ατολμία και οι βραχυπρόθεσμοι μικροϋπολογισμοί θέτουν μεγάλα εμπόδια στη βασική επιδίωξη των κομμάτων: Τη σαφή χάραξη στρατηγικής ή, όπως ακούγεται όλο και πιο συχνά, την αναζήτηση οράματος, ενός αφηγήματος στην πορεία για τις εκλογές του 2027 και πέρα.
Ποιοι είναι οι παράγοντες που δυσκολεύουν μια τέτοια διαδικασία; Οι προσεγγίσεις είναι διαφορετικές για την κυβέρνηση από τη μια και για τα κόμματα της αντιπολίτευσης από την άλλη. Ωστόσο, μπορεί κανείς να αναζητήσει έναν κοινό παρονομαστή για να εκτιμήσει τον βαθμό δυσκολίας, με δεδομένο μάλιστα ότι οι ενδείξεις ευνοούν αυτούς που θα θελήσουν να ρισκάρουν: στη δημοσκόπηση της Metron Analysis, το 60% των ερωτηθέντων τάχθηκε υπέρ της πολιτικής αλλαγής. Γιατί λοιπόν «κολλάει η βελόνα»;
Ένας πρώτος λόγος είναι οι ραγδαίες γεωπολιτικές εξελίξεις και η διεθνής αβεβαιότητα, με καταλύτη τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία. Παραδοσιακά, δεν μπορεί να αρθρωθεί αφήγημα χωρίς την αναζήτηση διεθνών στόχων και στηριγμάτων (Θυμίζω παλαιότερα είσοδος στην ΕΟΚ, Ολυμπιακοί Αγώνες, ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, έξοδος από τα μνημόνια κ.α.). Η εκλογή Τραμπ έφερε τα πάνω-κάτω, ενώ η Ευρώπη είναι βραχυκυκλωμένη από τις συνέπειες του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία. Η αίσθηση του απρόβλεπτου παράγοντα προκαλεί αμηχανία στην αναζήτηση γεωπολιτικών σταθερών από τις πολιτικές δυνάμεις.
Πάντως, η κυβέρνηση με τις συμφωνίες για τις γεωτρήσεις και την προώθηση του φυσικού αερίου μέσω του «Κάθετου Άξονα» κέρδισε πόντους -και δημοσκοπικά ποσοστά-, αποδεικνύοντας ότι η υποτίμηση από άλλες δυνάμεις των διεθνών εξελίξεων στα εσωτερικά πράγματα επιφέρει πολιτικό κόστος.
Η γεωπολιτική διάσταση δεν αρκεί από μόνη της να στηρίξει ένα πειστικό αφήγημα. Στο πεδίο της οικονομίας, συγκρούονται αντίρροπες τάσεις, που οξύνουν τις πολιτικές αντιθέσεις. Από τη μια η αύξηση του ΑΕΠ, η μείωση του δημόσιου χρέους, τα δημοσιονομικά πλεονάσματα, τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού, αλλά και τα επιδόματα δίνουν την ευκαιρία στην κυβέρνηση να παρουσιάσει μια χώρα σε δυναμική ανάπτυξη -με προφανή όμως στόχο τη δημιουργία ενός επικοινωνιακού αντίβαρου στις ανεπάρκειές της μετά από έξι χρόνια διακυβέρνησης του τόπου.
Όμως, η καθημερινότητα είναι που προκαλεί την κυβερνητική φθορά. Στη δημοσκόπηση της GPO (Παραπολιτικά 18.10.2025) τα τρία πιο σημαντικά κριτήρια για την επιλογή ενός κόμματος στις εκλογές είναι:
- Η ακρίβεια (61,8%),
- η αναβάθμιση της Δημόσιας Υγείας (45,5%) και
- η αντιμετώπιση της διαφθοράς (42,6%).
Αυτή η εικόνα γίνεται η βάση για μια λίγο ως πολύ κοινή τακτική των κομμάτων της Κεντροαριστεράς -και όχι μόνο-, που εμφανίζουν τη χώρα στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Κάτι που και δημοσκοπικά αποδεικνύεται ότι δεν αρκεί για μια πειστική εναλλακτική πρόταση.
Κάποτε η αναζήτηση οράματος και εναλλακτικής κυβερνητικής πρότασης περνούσε μέσα από τις ιδεολογικές διαφορές των παρατάξεων. Σήμερα υπάρχουν ακόμα πολιτικοί παράγοντες που υπογραμμίζουν το ιδεολογικό υπόβαθρο ως εργαλείο πολιτικής αντιπαράθεσης. Ο εκπρόσωπος Τύπου Κώστας Τσουκαλάς σημείωνε σε πρόσφατή τηλεοπτική του συνέντευξη ότι «το ΠΑΣΟΚ είναι ο βασικός ιδεολογικός αντίπαλος της ΝΔ». Μέχρι και ο Στέφανος Κασσελάκης διαπίστωσε ότι έχει «φιλοσοφικές συγγένειες» με το ΠΑΣΟΚ. Όμως, πόσο μετράει στις μέρες μας το ιδεολογικό αποτύπωμα; Στη δημοσκόπηση της GPO, που προαναφέραμε, μόλις το 10,9% επιλέγει τον ιδεολογικό προσανατολισμό ως κριτήριο για την κάλπη.
Στην κοινή γνώμη κυριαρχεί η απαισιοδοξία για το αν μπορούν να επιτευχθούν μεγάλες μεταβολές αλλά και μειωμένη αντοχή σε μεγάλα αφηγήματα, καθώς πολλές από τις υποσχέσεις δεν έχουν αντίκρισμα. Σε αυτό το έδαφος πολλές από τις κυβερνητικές πρωτοβουλίες ή τις θέσεις κομμάτων της αντιπολίτευσης δεν αποδίδουν τα αναμενόμενα. Γιατί δράσεις και προτάσεις έχουμε. Δύο πρόσφατα παραδείγματα, η συμφωνία των εταίρων για τις συλλογικές συμβάσεις ή η πρωτοβουλία του ΠΑΣΟΚ για το κυκλοφοριακό πρόβλημα της Αττικής. Όμως αυτό που λείπει είναι η ένταξη των κινήσεων αυτών σ’ ένα συνολικό σχέδιο με συνοχή και με επιτελικό σχεδιασμό.
Η αδυναμία ενός πειστικού αφηγήματος, δηλαδή η συγκρότηση στρατηγικής με ορίζοντα πέραν των εκλογών του 2027, αφήνει χώρο ώστε να μετατραπεί το μέσο επίτευξης μιας εκλογικής επιτυχίας σε αυτοσκοπό. Η ΝΔ θέτει ως στόχο την αυτοδυναμία για τρίτη τετραετία, σε συνδυασμό με την ανάγκη πολιτικής σταθερότητας. Το ΠΑΣΟΚ βάζει στόχο την εκλογική νίκη έστω με μία ψήφο διαφορά από τη ΝΔ, την ώρα που ταλανίζεται με το αγκάθι των μελλοντικών συμμαχιών. Ανάλογα διαχειρίζονται το πρόβλημα και τα μικρότερα αντιπολιτευτικά κόμματα. Ακόμα και ο Αλέξης Τσίπρας, στην παρουσίαση του βιβλίου του, είπε πως «αυτό που χρειαζόμαστε είναι να ξαναβρούμε το… συλλογικό όραμα για την αλλαγή». Όμως, το πολυπόθητο αφήγημα παραμένει ζητούμενο.
