Η λύση των συμμαχικών σχημάτων έρχεται και επανέρχεται στην πολιτική σκηνή του τόπου, καθώς βαδίζουμε προς τη χρονιά των εκλογών. Ιδιαίτερα δημοφιλής η ιδέα στο χώρο της Κεντροαριστεράς, που όμως εξακολουθεί να εμφανίζεται κατακερματισμένος, χωρίς ίχνη προσεγγίσεων ή προγραμματικών συγκλίσεων. Το θέμα επανήλθε προ μερικών 24ώρων, με την εκτίμηση του Ευ. Βενιζέλου ότι η εποχή της αυτοδυναμίας έχει περάσει ανεπιστρεπτί για τον τόπο μας. Ωστόσο, το κυβερνών κόμμα, η ΝΔ, με ένα δημοσκοπικό ποσοστό γύρω στο 30% έχει τη δυνατότητα να προτάσσει ως εκλογικό στόχο μια Τρίτη αυτοδυναμία-στόχος, που τροφοδοτείται ακριβώς από την αδυναμία των κομμάτων της αντιπολίτευσης να προσεγγίσουν το ένα το άλλο.
Προσφιλές επιχείρημα για τους θιασώτες των συμμαχικών κυβερνητικών σχημάτων είναι η επίκληση της ευρωπαϊκής εμπειρίας. Συχνά η κουλτούρα των συνεργασιών, που πράγματι ισχύει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, θεωρείται ως το μοντέλο εναλλακτικής διακυβέρνησης και για τη χώρα μας. Αφήνω στην άκρη το πασιφανές, ότι δηλαδή αυτή ακριβώς η κουλτούρα των συνεννοήσεων λείπει από τον εγχώριο πολιτικό στίβο. Δεν χρειάζεται κάποιος να εντρυφήσει στα πολιτικά χρονικά για να διαπιστώσει ότι τα συμμαχικά σχήματα στην Ελλάδα, μεταπολιτευτικά, συγκροτήθηκαν εξ ανάγκης, όποτε χρειάστηκε, κυρίως στη μνημονιακή περίοδο και αποσυντέθηκαν «εις τα εξ ων συνετέθησαν», ακόμα και πριν από την ημερομηνία λήξης της συμφωνίας, μέχρι την κάλπη.
Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όσο με απλουστευτικό τρόπο μεταφέρονται στα καθ’ ημάς. Ας δούμε μερικές περιπτώσεις κυβερνήσεων συνεργασίας και μάλιστα σε χώρες που διαθέτουν παράδοση και κουλτούρα, αρχής γενομένης από την Γερμανία. Εκεί ο μεγάλος συνασπισμός των Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών δυσλειτουργεί, σε μια περίοδο μάλιστα κρίσης στην οικονομία και της ρωσικής απειλής. Στην φάση αυτή οι βαθιές διαφωνίες εστιάζονται στην αποτυχία εφαρμογής ενός αναγκαίου προγράμματος μεταρρυθμίσεων στην οικονομία. Παράλληλα, ο καγκελάριος Μέρτς αδυνατεί να τα βρει με τους συμμάχους του Σοσιαλδημοκράτες για την υλοποίηση του εξοπλιστικού προγράμματος. Πολλοί στην Γερμανία προεξοφλούν ότι ο συνασπισμός θα καταρρεύσει πρόωρα, με το AfD να καραδοκεί…
Στο Βέλγιο οι εκλογές έγιναν τον Ιούνιο του 2024 και σχηματίστηκε κυβέρνηση μετά από 236 μέρες διαπραγματεύσεων! Η πεντακομματική συνεργασία που προέκυψε μοιάζει παράλυτη εξαιτίας των διαφωνιών των συμμάχων σχεδόν στα πάντα: Στην κατάρτιση προϋπολογισμού, στο πώς θα διαχειριστούν το υπερβολικό έλλειμμα, στην όξυνση των αντιθέσεων μεταξύ Βαλλόνων και Φλαμανδών, και εσχάτως για τη διαχείριση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων…
Συχνά γίνεται επίκληση της Ισπανίας ως μοντέλο επιτυχίας. Κι όμως, αυτό που φαίνεται δεν είναι ό,τι νομίζουμε. Η κυβέρνηση των Σοσιαλιστών εξαρτάται από αυτονομιστικά κόμματα της Καταλονίας και των Βάσκων. Ο Πρωθυπουργός Σάντσεθ ενδίδει όλο και περισσότερο σε αιτήματά τους για να διατηρήσει τον κυβερνητικό συνασπισμό. Αν και η οικονομία πάει καλά, η ρύθμιση για τις ώρες εργασίες προκάλεσε βαθύ ρήγμα στην κυβέρνηση, ενώ τα σκάνδαλα διαφθοράς προκαλούν σοβαρούς τριγμούς.
Στην Τσεχία, μόλις πρόσφατα ο νικητής των εκλογών, Αντρέι Μπάμπις σχημάτισε κυβέρνηση με τη στήριξη του ακροδεξιού SPD και ενός αλλοπρόσαλλου κόμματος, τους Motorists. Το απαύγασμα αυτής της συμμαχίας με το καλημέρα ήταν μια θεαματική στροφή προς τη Ρωσία και αμφισβήτηση βασικών πολιτικών της Ε.Ε. , από το θέμα της άμυνας μέχρι και το περιβάλλον.
Στις 11Δεκεμβρίου στη γειτονική μας Βουλγαρία, μετά από μεγάλες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά της διαφθοράς, ο Πρωθυπουργός Ζελιάσκοφ ανακοίνωσε την παραίτηση της κυβέρνησής του, λίγες μέρες πριν από την ένταξη της χώρας στην ευρωζώνη. Ήταν η έβδομη (!) κυβέρνηση συνασπισμού που κατέρρευσε τα τελευταία χρόνια, παρατείνοντας μια περίοδο πολιτικής αστάθειας και ελλείμματος εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα.
Σήμερα κανείς σχεδόν δεν επικαλείται την εμπειρία του Λαϊκού Μετώπου στη Γαλλία, αλλά δεν ξεχνιέται η ενθουσιώδης υποδοχή, όταν αυτό συγκροτήθηκε όπως-όπως, ενόψει των Προεδρικών εκλογών. Αλήθεια, τι απέγινε η συμμαχία αυτή; Σκόρπισε στους τέσσερις ανέμους. Μετά τις εκλογές επήλθε η διάσπαση, κυρίως με τη διαφοροποίηση των Σοσιαλιστών, ενώ δεν κατόρθωσε να παρέμβει στις διεργασίες σχηματισμού κυβέρνησης, παρά την κρίση που εξακολουθεί να μαστίζει τη Γαλλία. Σαν να μην έφταναν αυτά, πλέον είναι σε εξέλιξη μια σκληρή αντιπαράθεση μεταξύ του Μελανσόν και του Γλυκσμάν για ποιος θα είναι ο υποψήφιος της Αριστεράς στις εκλογές του 2027.
Βέβαια, στις χώρες αυτές λειτουργεί στον έναν ή τον άλλο βαθμό η δημόσια διοίκηση-κάτι που βεβαίως δεν διανοείται κάποιος να φανταστεί ότι μπορεί να συμβεί και στη χώρα μας, σε πιθανή περίοδο πολιτικής αστάθειας. Ωστόσο, το πρόβλημα είναι βαθύτερο. Πολιτική αστάθεια, δυσκολία υλοποίησης μεταρρυθμίσεων, μεγάλες διαφορές για την πορεία της Ευρώπης απέναντι στη ρωσική απειλή και τον «απογαλακτισμό» από τις ΗΠΑ είναι μερικά από τα γνωρίσματα των περισσότερων συμμαχικών σχημάτων στην Ευρώπη, που θολώνουν την εξιδανίκευσή τους. Κοινός παρονομαστής είναι οι βασανιστικές διαβουλεύσεις, ακόμα και μετά τη συγκρότηση κυβερνητικών σχημάτων, που οδηγούν στην παραλυσία και τη μη λήψη κρίσιμων αποφάσεων. Δεν το λες και επιτυχία…
