Η συνεργασία Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ εισέρχεται σε μια νέα, αναβαθμισμένη φάση, με βασικό πυλώνα την ενέργεια και με σαφές φόντο τις γεωπολιτικές πιέσεις που ασκεί η Τουρκία. Στη χθεσινή Τριμερή Σύνοδο Κορυφής δεν ήταν τυχαία η απόφαση για εμβάθυνση της σύμπραξης στους τομείς της ασφάλειας, της άμυνας και της στρατιωτικής συνεργασίας, αναφέρουν κύκλοι του Μαξίμου. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η τοποθέτηση του Ισραηλινού πρωθυπουργού, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος υπογράμμισε ότι όσοι επιδιώκουν να επιβάλουν κυριαρχία και «αυτοκρατορικά» σχέδια στην περιοχή θα πρέπει να εγκαταλείψουν αυτές τις σκέψεις. Τόνισε, επίσης, ότι Ισραήλ, Ελλάδα και Κύπρος είναι «δημοκρατικά κράτη με ιστορικές εμπειρίες καταπίεσης», στέλνοντας σαφές μήνυμα προς την Άγκυρα.
Ιδιαίτερη βαρύτητα αποδίδεται και στο σχήμα συνεργασίας 3+1, με τη συμμετοχή και ενεργή υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, κάτι που αποτυπώθηκε και στις δηλώσεις των ηγετών Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ. Κεντρικό ρόλο σε αυτήν την ενισχυμένη συνεργασία κατέχει ο Οικονομικός Διάδρομος Ινδία-Μέση Ανατολή-Ευρώπη (IMEC), ένας -μεγάλης κλίμακας- εμπορικός και αναπτυξιακός άξονας, στον οποίο οι τρεις χώρες φιλοδοξούν να συμμετάσχουν ενεργά.
Μέρος του σχεδίου αυτού αποτελεί το βόρειο θαλάσσιο σκέλος, που θα συνδέει το λιμάνι της Χάιφα με σημαντικά ευρωπαϊκά λιμάνια, μεταξύ των οποίων και ο Πειραιάς. Η υλοποίηση του συγκεκριμένου σχεδιασμού είχε ουσιαστικά «παγώσει» τα τελευταία δύο χρόνια εξαιτίας του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας. Ωστόσο, η πρόσφατη ειρηνευτική συμφωνία, με τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ, αναζωπυρώνει το ενδιαφέρον του Ισραήλ για την προώθηση του IMEC.
Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι το έργο θα προχωρήσει, επισημαίνοντας πως, αν και η ιδέα έχει τεθεί και στο παρελθόν, πλέον υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την πρακτική εφαρμογή της. Περιέγραψε, μάλιστα, τον IMEC ως ένα δίκτυο θαλάσσιων μεταφορών, ενεργειακών αγωγών και ηλεκτρικών και ψηφιακών διασυνδέσεων, που θα ενώνει την Ασία με την Ευρώπη μέσω Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας.
Στο ίδιο πλαίσιο, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός αναφέρθηκε και στο έργο Great Sea Interconnector, το οποίο στοχεύει στη διασύνδεση των ηλεκτρικών συστημάτων των τριών χωρών με την Ευρώπη και την Αραβική Χερσόνησο και, σε μεταγενέστερο στάδιο, με την Ασία. Όπως σημείωσε, έχουν ήδη γίνει συγκεκριμένες συζητήσεις για την προώθηση του έργου, δίνοντας νέα ώθηση στην υποθαλάσσια ηλεκτρική διασύνδεση, η οποία το τελευταίο χρονικό διάστημα παρέμενε στάσιμη.
Στρατηγική σύμπλευση σε άμυνα, ασφάλεια και ενέργεια
Εν τω μεταξύ, στην κοινή διακήρυξη που υπέγραψαν οι τρεις ηγέτες στην Ιερουσαλήμ επιβεβαιώνεται η κοινή βούληση για προώθηση ενεργειακών έργων, όπως η αξιοποίηση φυσικού αερίου, οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις και οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Όλα αυτά τοποθετούνται σ’ ένα πλαίσιο συνεργασίας, που βασίζεται στο διεθνές δίκαιο και ειδικότερα στο δίκαιο της θάλασσας, με σεβασμό στα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών στην ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα τους.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, στις δηλώσεις του μετά τη Σύνοδο, ανέφερε ότι η Ελλάδα εξελίσσεται σε βασικό ενεργειακό κόμβο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, λειτουργώντας ως πύλη για το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) και ως καθαρός εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας. Υπογράμμισε δε ότι η υλοποίηση των έργων διασύνδεσης που ενώνουν τις τρεις χώρες αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα, ενώ για τον IMEC επισήμανε την ανάγκη μετάβασης από «μια γενική ιδέα σε συγκεκριμένα, απτά έργα» που θα αναδείξουν τη στρατηγική σημασία του διαδρόμου από την Ινδία έως την Ευρώπη.
