Στα 73α γενέθλιά του, την Τρίτη 7 Οκτωβρίου, ο Βλαντιμίρ Πούτιν φρόντισε να διατηρήσει άθικτο τον μύθο του ακούραστου ηγέτη. Το πρόγραμμα της ημέρας περιλάμβανε συνεδρίαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και «πολλές διεθνείς τηλεφωνικές επαφές», όπως ανέφερε το πρακτορείο TASS, πιστό στη μακρόχρονη αποστολή του να διατηρεί την εικόνα ενός ηγέτη που δεν σταματά ποτέ. Λίγο νωρίτερα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πέσκοφ είχε αποκαλύψει ότι ο πρόεδρος δεν πήρε ούτε φέτος διακοπές, επιμένοντας πως «η θέση του αρχηγού του κράτους δεν επιτρέπει κάτι τέτοιο».
Όπως γράφει η Le Monde, η φράση αυτή, σχεδόν τελετουργική, συνοψίζει τη δημόσια εικόνα του Πούτιν: ενός άνδρα που δεν κουράζεται, που λειτουργεί σαν μηχανή εξουσίας. Όμως πίσω από αυτή την εικόνα, διαγράφεται μια εμμονή πιο υπόγεια — η μάχη με τον χρόνο.
Πώς ο Πούτιν έγινε η στατιστική εξαίρεση της Ρωσίας
Στη Ρωσία, όπου το προσδόκιμο ζωής των ανδρών είναι μόλις 68 έτη, ο Πούτιν αποτελεί σχεδόν στατιστική εξαίρεση. Η φυσική του κατάσταση, η πειθαρχημένη του εικόνα και η επιμονή του να προβάλλει ζωτικότητα δεν είναι τυχαία. Καθώς η θητεία του έχει εξασφαλιστεί ως το 2036 – οπότε θα είναι 83 ετών – ο Ρώσος πρόεδρος φαίνεται να έχει υιοθετήσει ως πολιτικό στόχο την ίδια του τη μακροζωία.
Δεν πρόκειται μόνο για συμβολισμό εξουσίας. Τα τελευταία χρόνια, με ρητή προτροπή του ίδιου, η ρωσική κρατική χρηματοδότηση προς προγράμματα αντιγήρανσης έχει εκτοξευθεί. Επισήμως, στόχος είναι η «ενίσχυση της υγείας του πληθυσμού». Ανεπισήμως, είναι μια επένδυση στη βιολογική παράταση της δύναμης.
Η συνομιλία που προκάλεσε
Το ενδιαφέρον του Πούτιν για την επιμήκυνση της ζωής δεν είναι απλή φήμη. Στις 3 Σεπτεμβρίου στο Πεκίνο, λίγο πριν τη στρατιωτική παρέλαση για την επέτειο της νίκης επί της Ιαπωνίας, ο Πούτιν και ο Σι Τζινπίνγκ περπατούσαν μαζί προς την εξέδρα. Μικρόφωνο που είχε παραμείνει ανοιχτό κατέγραψε μια ανεπίσημη συνομιλία μεταξύ τους – μια στιχομυθία που προκάλεσε αίσθηση.
«Παλιά, οι άνθρωποι σπάνια έφταναν τα 70», σχολίασε ο Σι. «Τώρα, σε αυτή την ηλικία, είσαι ακόμα παιδί».
Ο Πούτιν γέλασε και απάντησε, μέσω διερμηνέα, ότι με τις σύγχρονες μεταμοσχεύσεις «οι άνθρωποι μπορούν να γίνονται νεότεροι, ίσως και αθάνατοι».
«Μέχρι το τέλος του αιώνα, οι άνθρωποι θα ζουν 150 χρόνια», κατέληξε ο Σι Τζινπίνγκ.
Η συνομιλία, αν και λογοκρίθηκε γρήγορα κατόπιν κινεζικού αιτήματος, είχε ήδη διαρρεύσει. Και ο ίδιος ο Πούτιν, ερωτηθείς σχετικά, δεν τη διέψευσε. Αντιθέτως, επιβεβαίωσε πως πιστεύει ότι «η ανθρώπινη ζωή μπορεί να παραταθεί σημαντικά» χάρη στη σύγχρονη ιατρική και ειδικά στις τεχνολογίες αντικατάστασης οργάνων.
Η Ρωσία επενδύει στην αθανασία
Τα λόγια αυτά δεν έμειναν στη θεωρία. Σύμφωνα με έρευνα της Novaya Gazeta Europe, τα κρατικά χρηματοδοτούμενα ερευνητικά προγράμματα που αφορούν την καταπολέμηση της γήρανσης έχουν εξαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια. Από επτά προγράμματα την περίοδο 2016-2022, συνολικού ύψους 21 εκατ. ρουβλίων (περίπου 200.000 ευρώ), η Ρωσία πέρασε σε 43 προγράμματα μεταξύ 2021 και 2025, με προϋπολογισμό 172 εκατ. ρουβλίων (περίπου 2 εκατ. ευρώ).
Η κρατική στήριξη αφορά ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια, αλλά και ιδιωτικές εταιρείες που συνδέονται με το περιβάλλον του Κρεμλίνου. Ένα από τα πιο σημαντικά προγράμματα ονομάζεται: «Ρύθμιση των διαδικασιών κυτταρικής ανανέωσης στο σώμα – θεμέλιο της μακροχρόνιας λειτουργικότητας των οργάνων και της ενεργού μακροζωίας».
Διευθύντρια του προγράμματος δεν είναι άλλη από τη Μαρία Βορόντσοβα, ενδοκρινολόγο και πρωτότοκη κόρη του Πούτιν.
Η 40χρονη Βορόντσοβα είναι επιχειρηματίας με ταχεία άνοδο. Μετά την εξαγορά των κλινικών και ερευνητικών κέντρων της Sogaz (που ελέγχεται από το συνταξιοδοτικό ταμείο της Gazprom) από την εταιρεία της Nomeko, η θέση της στον ιατρικό και ερευνητικό τομέα εδραιώθηκε.
Σήμερα είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου του τεράστιου κρατικού προγράμματος ύψους 127 δισ. ρουβλίων (πάνω από 1 δισ. ευρώ) για την ανάπτυξη της ρωσικής γενετικής. Την επίβλεψη του προγράμματος έχει ο Μιχαήλ Κοβάλτσουκ, στενός φίλος του Πούτιν και επικεφαλής του Ινστιτούτου Κουρτσατόφ, του κύριου πυρηνικού ερευνητικού κέντρου της Ρωσίας.
Η επιλογή δεν είναι τυχαία: ο Πούτιν έχει παρομοιάσει στο παρελθόν τη γενετική μηχανική με μια “πυρηνική βόμβα” – ένα όπλο με την ίδια ανατρεπτική δυναμική, αλλά ειρηνικής φύσης. Στα μάτια του, η γενετική είναι η νέα ισχύς της Ρωσίας, το επόμενο μέτωπο όπου η χώρα πρέπει να κυριαρχήσει, όπως έκανε κάποτε με τα πυρηνικά και το διάστημα.
Ο μύθος του αιώνιου ηγέτη
Στη ρωσική πολιτική κουλτούρα, όπου ο ηγέτης συχνά συμβολίζει το ίδιο το έθνος, η επιδίωξη της παράτασης της ζωής δεν είναι απλώς προσωπική. Είναι πολιτικό σχέδιο. Ο Πούτιν, που βρίσκεται στην εξουσία από το 2000, έχει μετατρέψει τη φυσική του αντοχή σε στοιχείο νομιμοποίησης. Η δύναμή του ταυτίζεται με τη σταθερότητα της Ρωσίας.
Καθώς ο κόσμος γύρω του αλλάζει – η Ουκρανία, οι κυρώσεις, η απομόνωση – εκείνος φαίνεται να επενδύει στη βιολογία ως νέο πεδίο ισχύος. Έναν τρόπο να συνεχίσει, όχι μόνο πολιτικά αλλά και σωματικά, να υπάρχει.
Όπως αποδεικνύεται, για τον άνθρωπο που κυβέρνησε τη Ρωσία περισσότερο από κάθε άλλον μετά τον Στάλιν, η αθανασία δεν είναι μεταφορά, αλλά δέσμευση.
