Το κόμμα της αντιπολίτευσης στην Αλβανία, ύστερα από χρόνια περιθωριοποίησης από το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Έντι Ράμα, ετοιμάζει μια θεαματική πολιτική αντεπίθεση, με τη βοήθεια ενός προσώπου-κλειδί από την ομάδα του Ντόναλντ Τραμπ.
Ο Ρεπουμπλικανός Κρις ΛαΤσιβίτα, ο οποίος ηγήθηκε της επιτυχημένης καμπάνιας του Τραμπ το 2024, στηρίζει πλέον ανοιχτά το Δημοκρατικό Κόμμα της Αλβανίας, με επικεφαλής τον Σαλί Μπερίσα, ο οποίος επιδιώκει το δικό του πολιτικό comeback, επισκιάζοντας κατηγορίες για διαφθορά, ενόψει των κρίσιμων εθνικών εκλογών της Κυριακής.
Όπως γράφει το Politico, με τη στήριξη του ΛαΤσιβίτα, ο 80χρονος Μπερίσα ελπίζει πως θα πετύχει την πολιτική του ανάκαμψη, μετά από κατηγορίες για διαφθορά που έπληξαν το όνομά του και θα εκθρονίσει τον Έντι Ράμα, «τον ζωγράφο που έγινε σοσιαλιστής βαρέων βαρών και ο οποίος κρατά την Αλβανία σε καθεστώς υποδούλωσης για περισσότερες από δύο δεκαετίες», πρώτα ως δήμαρχος των Τιράνων και στη συνέχεια ως πρωθυπουργός.
Ενδεχόμενη νίκη του Μπερίσα, στις εξαιρετικά κρίσιμες εκλογές της Κυριακής, θα έβαζε τέλος στη διακυβέρνηση των Σοσιαλιστών του Ράμα, μιας περιόδου που παρατηρητές από τη διεθνή κοινότητα έχουν χαρακτηρίσει ως πλήρη κυριαρχία του κράτους από ένα μόνο κόμμα. Παράλληλα, όμως, θα έφερνε στην εξουσία μια πολιτική δύναμη ανοιχτά ευθυγραμμισμένη με την ατζέντα Τραμπ, σε μια περιοχή στρατηγικά ευάλωτη στην επιρροή της Ρωσίας και της Κίνας. Και κάπου εδώ εμφανίζεται ο ΛαΤσιβίτα.
«Τα τελευταία δύο χρόνια, ο Κρις ΛαΤσιβίτα έχει συμβουλεύσει δύο μεγάλες πολιτικές προσωπικότητες, σε δύο διαφορετικές χώρες — τον Ντόναλντ Τραμπ και τον Σαλί Μπερίσα», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Δημοκρατικού Κόμματος, Άλφρεντ Λέλα, στο Politico. Κατά τον Λέλα, οι δύο πολιτικοί έχουν «αξιοσημείωτα κοινά χαρακτηριστικά — διωκόμενοι από τα εγχώρια και διεθνή κατεστημένα, στοχοποιημένοι από τα δικαστικά συστήματα των χωρών τους και παρουσιασμένοι ως επικίνδυνοι αουτσάιντερ που έπρεπε πάση θυσία να εξαφανιστούν από το πολιτικό προσκήνιο».
Σε εκδήλωση νωρίτερα φέτος, ο ΛαΤσιβίτα δήλωσε πως «με μια ακμάζουσα δημοκρατία και αληθινή φιλία με την Αμερική, μπορούμε να ξανακάνουμε την Αλβανία μεγάλη», ενώ σήκωσε τον αντίχειρα στο κοινό. Το Politico του έθεσε ερωτήσεις σχετικά με το έργο του για τον Μπερίσα, αλλά δεν έλαβε απάντηση.
Στη μαύρη λίστα των ΗΠΑ ο Μπερίσα
Ο Μπερίσα θεωρείται από πολλούς «πατέρας» της αλβανικής δημοκρατίας, λόγω της ηγετικής του παρουσίας στο κίνημα που ανέτρεψε το τελευταίο σκληροπυρηνικό κομμουνιστικό καθεστώς στην Ευρώπη το 1992. Ήταν και ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος της χώρας.
Ωστόσο, το 2021, η κυβέρνηση Μπάιντεν τον έθεσε στη «μαύρη λίστα» λόγω φερόμενης διαφθοράς, αποκόπτοντάς τον από το κοινοβούλιο και υποβάλλοντάς τον σε κατ’ οίκον περιορισμό για τρία χρόνια. Το 2024, δικαστική απόφαση του επέστρεψε τον έλεγχο του κόμματος.
Παρόλο που οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τους Σοσιαλιστές του Ράμα να διατηρούν προβάδισμα 10 μονάδων με ποσοστά γύρω στο 48%, η εισαγωγή της ψήφου της διασποράς για πρώτη φορά και η χαμηλή αξιοπιστία των μετρήσεων αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο ανατροπής. Το κόμμα με την κοινοβουλευτική πλειοψηφία σχηματίζει κυβέρνηση και επιλέγει πρωθυπουργό.
Αυτό θα αποτελούσε πολιτική αναγέννηση για τον Μπερίσα, που θεωρούνταν πολιτικά τελειωμένος, εξηγεί το Politico.
Μέχρι το 2021, ο Μπερίσα είχε διατελέσει πρόεδρος και δύο φορές πρωθυπουργός, προτού αποσυρθεί για να δώσει χώρο στη νέα γενιά. Ξαφνικά, οι ΗΠΑ τον χαρακτήρισαν ανεπιθύμητο, όπως και τη σύζυγο και τον γιο του, με τον Άντονι Μπλίνκεν να επικαλείται «σημαντική διαφθορά».
Κατά τον Λέλα, «ο κ. Μπερίσα ζήτησε αποδείξεις, όπως και Αμερικανοί βουλευτές, αλλά ο Μπλίνκεν δεν παρουσίασε ποτέ κανένα στοιχείο». Ο ίδιος ο Μπερίσα, καρδιολόγος με πύρινη ρητορική, αντιμετώπισε το δικαστικό μένος ως πολιτικά υποκινούμενο. Διοργάνωσε διαδηλώσεις, με φωτιές, κάψιμο καθισμάτων της Βουλής και κρεμάλες με ομοιώματα στελεχών της κυβέρνησης. Όντας σε κατ’οίκον περιορισμό, από το διαμέρισμά του στον 8ο όροφο στο κέντρο των Τιράνων, μιλούσε στους διαδηλωτές με μικρόφωνο από το παράθυρο, μέχρι που αποφυλακίστηκε τον Νοέμβριο του 2024.
Η έντονη φιλοαμερικανική στάση των Αλβανών σημαίνει ότι ο αποκλεισμός του Μπερίσα ισοδυναμούσε για πολλούς με πολιτική καταδίκη. Ωστόσο, ο ΛαΤσιβίτα δεν αποθαρρύνθηκε – αντίθετα, ενθουσιάστηκε, δηλώνοντας πως «η κατάσταση του Μπερίσα τον ενέπνευσε». «Συμμετείχε σε μια δύσκολη εκστρατεία, για ένα κόμμα που προσπαθούσε να ανοικοδομηθεί αφού είχε φτάσει στα πρόθυρα της πολιτικής εκτέλεσης» σημειώνει ο Λέλα
Όλοι φλερτάρουν τον Τραμπ
Ο Ράμα, πρωθυπουργός από το 2013, επένδυσε πολλά στο να διατηρήσει καλές σχέσεις με τη Δύση, εμφανιζόμενος με αθλητικές φόρμες στις Βρυξέλλες και προσκαλώντας Ευρωπαίους αξιωματούχους σε πολυτελείς εκδηλώσεις. Ακόμη και σήμερα ο Ράμα δεν κρύβει την εκτίμησή του στον Τραμπ, δηλώνοντας τον Απρίλιο ότι «ο Θεός έσωσε τον Τραμπ» μετά την απόπειρα δολοφονίας του τον Ιούλιο του 2024, «όχι μόνο για να ξανακάνει την Αμερική μεγάλη, αλλά και για να ξυπνήσει η Ευρώπη».
Ο ίδιος παραχώρησε στην εταιρεία του γαμπρού του Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, ένα από τα μεγαλύτερα επενδυτικά project στην ιστορία της χώρας: 99ετή μίσθωση του νησιού Σαζάν και γη στο δέλτα του ποταμού Βιόσα.
Ευρωπαϊκές φιλοδοξίες σε κίνδυνο
Η πολιτική αντιπαράθεση Ράμα – Μπερίσα απειλεί να εκτροχιάσει την πορεία ένταξης της Αλβανίας στην ΕΕ, τον σημαντικότερο στόχο των ψηφοφόρων. «Η συγκρουσιακή τους τακτική κρατά τη χώρα πίσω», δήλωσε στο Politico η ειδική του Atlantic Council, Βαλμπόνα Ζενέλι. «Χρειαζόμαστε νέο αίμα και πολιτικές πλατφόρμες, όχι προσωπολατρικές ψήφους».
Σε αντίθεση με άλλες βαλκανικές χώρες, η Αλβανία δεν έχει σοβαρούς περιφερειακούς αντιπάλους στην ευρωπαϊκή της πορεία και θεωρείται σταθεροποιητικός παράγοντας. Μαζί με το Μαυροβούνιο, είναι πρωτοπόρος στην ενταξιακή διαδικασία, με τον Ράμα να υπόσχεται πλήρη ένταξη ως το 2030.
«Αυτό είναι που με ανησυχεί περισσότερο», κατέληξε η Ζενέλι. «Αν συνεχιστεί ο διχασμός μετά τις εκλογές, θα καθυστερήσουν κι άλλο οι μεταρρυθμίσεις και η έξοδος από τη μετα-κομμουνιστική εποχή».
