Η ελληνική κυβέρνηση, με επικεφαλής την υπουργό Εργασίας, Νίκη Κεραμέως, ηγείται μιας πρωτοβουλίας για να πείσει τους εξειδικευμένους εργαζόμενους που μετανάστευσαν κατά την περίοδο της κρίσης χρέους της χώρας να επιστρέψουν και να ανασυγκροτήσουν το εργατικό δυναμικό της χώρας, αναφέρει δημοσίευμα των Financial Times. Αν και υπάρχουν πρώτα ενθαρρυντικά σημάδια επιστροφής, κυρίως για λόγους συναισθηματικούς, εξακολουθούν να υπάρχουν εμπόδια, όπως οι χαμηλοί μισθοί και η έλλειψη αξιοκρατίας.
«Στην αρχή η ατμόσφαιρα είναι αρνητική», δήλωσε η Κεραμέως στη Financial Times. «Μας βλέπουν ως εκπροσώπους του κράτους που τους έδιωξε. Και η πρόκληση είναι ακόμη μεγαλύτερη: να τους δείξουμε ότι η σημερινή Ελλάδα δεν έχει καμία σχέση με την Ελλάδα του 2010 ή του 2012».
Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, η Ελλάδα έχει πληγεί από τη συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού και την απώλεια κρίσιμων δεξιοτήτων σε ολόκληρη την οικονομία. Περισσότεροι από 600.000 Έλληνες, κυρίως νέοι με υψηλό μορφωτικό επίπεδο, έφυγαν μεταξύ 2010 και 2021, αφού η χώρα βυθίστηκε στην πιο σοβαρή ύφεση που έχει βιώσει ποτέ μια ανεπτυγμένη οικονομία σε καιρό ειρήνης.
Οι χαμηλοί μισθοί και οι περιορισμένες προοπτικές σταδιοδρομίας, καθώς και η αντιληπτή έλλειψη αξιοκρατίας, παραμένουν οι βασικοί λόγοι για τους οποίους πολλοί διστάζουν να επιστρέψουν, όπως έδειξε μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε πέρυσι από την Brain Regain.
Υπάρχουν πρώιμα σημάδια ότι η εκροή ανθρώπων μπορεί να αρχίζει να αντιστρέφεται. Το 2023, το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, έφτασαν περισσότεροι άνθρωποι απ’ όσους έφυγαν, για πρώτη φορά από το 2009. Δεν είναι σαφές πόσοι από αυτούς είναι ειδικευμένοι εργαζόμενοι.
Το 60% των ανθρώπων που επέστρεψαν στη χώρα το 2023 είναι μεταξύ 20 και 44 ετών, τα πιο δυναμικά χρόνια εργασίας, σύμφωνα με τον Τάσο Αναστασάτο, επικεφαλής οικονομολόγο της Eurobank της Ελλάδας.
Η ελληνική κυβέρνηση έχει μια σειρά κινήτρων για να ενθαρρύνει τους επαναπατριζόμενους, συμπεριλαμβανομένης μιας μείωσης του φόρου εισοδήματος κατά 50% για επτά χρόνια για όσους εργάστηκαν στο εξωτερικό για πέντε ή περισσότερα χρόνια. Περίπου 6.000 άτομα έχουν επωφεληθεί από αυτό το μέτρο από το 2020. Ωστόσο, οι αξιωματούχοι λένε ότι η προσπάθεια έχει να κάνει τόσο με την αντίληψη, όσο και με την πολιτική.
Η Κεραμέως θα πραγματοποιήσει την περιοδεία της στη Νέα Υόρκη αργότερα φέτος. Οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται από το 2024. Ελληνικές εταιρείες όπως η Aegean και το Λιμενικό Σώμα, μαζί με ξένες εταιρείες, όπως η Deloitte και η Lidl, αναζητούν νέους υπαλλήλους και μερικές φορές τους προσφέρουν θέσεις εργασίας επιτόπου. Ωστόσο, είναι δύσκολο να προσελκύσεις πίσω υψηλόμισθους υπαλλήλους όταν οι μισθοί είναι από τους χαμηλότερους στην ΕΕ.
Οι μέσοι μισθοί έχουν αυξηθεί κατά 28% από το 2016, αλλά τα εισοδήματα των επαγγελματιών που κερδίζουν πάνω από 1.600 ευρώ τον μήνα έχουν μόλις και μετά βίας συμβαδίσει με τον πληθωρισμό.
«Δεν μπορείς να χτίσεις μια βιώσιμη ανάκαμψη αν δεν πληρώνεις τους επαγγελματίες ανταγωνιστικά», δήλωσε ο οικονομικός σύμβουλος της Τράπεζας της Ελλάδος, Δημήτρης Μαλλιαρόπουλος, στην FT. «Δεν υπάρχει ανάπτυξη χωρίς ανθρώπινο κεφάλαιο. Και χωρίς σοβαρές επενδύσεις στη διά βίου μάθηση -που εξακολουθούν να είναι πολύ κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ- κινδυνεύουμε να μείνουμε ακόμη πιο πίσω».
Εμπόδιο στο Brain Regain οι χαμηλοί μισθοί
Μεταξύ αυτών που πείστηκαν να επιστρέψουν ήταν η Αυγούστα Στανίτσα, αρχιτέκτονας και ερευνήτρια Τεχνητής Νοημοσύνης, η οποία γύρισε στην Αθήνα έπειτα από σχεδόν μια δεκαετία στο Ηνωμένο Βασίλειο. Βρήκε δουλειά στον τομέα των δεδομένων και της Τεχνητής Νοημοσύνης στην EY μέσω μιας εκδήλωσης για την απασχόληση που διοργάνωσε το υπουργείο -ενώ ήταν πέντε μηνών έγκυος. «Με εντυπωσίασε το γεγονός ότι η εγκυμοσύνη μου δεν θεωρήθηκε εμπόδιο», είπε. «Ένιωσα ότι η νοοτροπία στην Ελλάδα αλλάζει -όσον αφορά την εργασία, τη μητρότητα και τον πολιτισμό».
«Ήξερα ότι μπορούσα να μεταφέρω πίσω όσα είχα μάθει στο εξωτερικό», είπε. Ωστόσο, αναγνώρισε τον αντίκτυπο. «Οι μισθοί δεν συγκρίνονται με αυτούς του Ηνωμένου Βασιλείου ή άλλων χωρών της Ευρώπης. Ωστόσο, χάρη στα φορολογικά οφέλη, κατάφερα να διατηρήσω μια αξιοπρεπή ποιότητα ζωής».
Οι συναισθηματικοί δεσμοί παραμένουν ο ισχυρότερος παράγοντας έλξης. Περισσότεροι από τους μισούς Έλληνες θα είχαν κίνητρο να επιστρέψουν λόγω προσωπικών και οικογενειακών δεσμών, σύμφωνα με την έρευνα της Brain Regain, μιας ΜΚΟ που επικεντρώνεται στην αναστροφή της διαρροής εγκεφάλων. Στο 32% έλειπε το ζεστό κλίμα.
«Αρχίζουν να σκέφτονται τη γλώσσα που θα μάθουν τα παιδιά τους στο σχολείο», είπε η Κεραμέως. «Και συνειδητοποιούν ότι τους λείπει η πατρίδα τους».
Για άλλους η επιστροφή έχει να κάνει περισσότερο με τις ευκαιρίες. Ο Παναγιώτης Καντιώτης, ηλεκτρολόγος μηχανικός, επέστρεψε έπειτα από 11 χρόνια στη Γαλλία για να εργαστεί στο έργο διασύνδεσης Κρήτης-Αττικής, ένα ιστορικό έργο υποδομής. «Δεν αρνείσαι κάτι τέτοιο στη χώρα σου», είπε.
Οι περισσότεροι από τους συναδέλφους του παραμένουν στο εξωτερικό. «Αν η Ελλάδα θέλει να φέρει πίσω περισσότερα από τα ταλέντα της, χρειάζεται κάτι περισσότερο από συναισθήματα», είπε. «Χρειάζεται δομή».
