Σε 250.000-300.000 εκτιμώνται οι κενές θέσεις εργασίας, εξαιτίας της έλλειψης εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, με αιχμή του δόρατος τον τουρισμό, τις κατασκευές, τον αγροτικό τομέα, τις νέες τεχνολογίες (προγραμματιστές ΗΥ κ.λπ.) και τους τεχνικούς εξειδικευμένων μηχανημάτων.
Στον τουρισμό εντοπίζονται φέτος, στην αρχή της τουριστικής σεζόν, 85.000 κενές θέσεις εργασίας, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος.
Ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο δεν καλύπτονται οι κενές θέσεις είναι ότι οι εργαζόμενοι τείνουν να αναζητούν «μόνιμη και πλήρη απασχόληση και όχι εποχική εργασία, η οποία, σε πολλές περιπτώσεις εμπεριέχει χαρακτηριστικά επισφάλειας και κοινωνικής ευπάθειας», τονίζεται στην έρευνα.
Η μετάκληση εργαζομένων από τρίτες χώρες, πρωτοβουλία που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 2023, δεν αποδίδει μέχρι στιγμής τα αναμενόμενα, λόγω γραφειοκρατίας (καθυστέρηση έγκρισης βίζας, ελλιπής αριθμός εργαζομένων, προκειμένου να ελέγξουν τις αιτήσεις των ξενοδόχων για εργαζόμενους κ.λπ.).
Τροχοπέδη η ψηφιακή κάρτα στην εστίαση
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης Εργάνη, οι λόγοι για την καθίζηση των προσλήψεων στην εστίαση συνδέονται με την υποχρεωτική εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας στον τουρισμό και την εστίαση από την 1η Μαρτίου, που για τον κλάδο της εστίασης αποτέλεσε ανασταλτικό παράγοντα για περισσότερες προσλήψεις. Με το νέο σύστημα τερματίζεται η αδήλωτη απασχόληση και πολλές επιχειρήσεις εστίασης επέλεξαν, όπως φαίνεται, να πάρουν λιγότερο προσωπικό και να δηλώνουν κανονικά τα ωράρια, αντί να απασχολήσουν περισσότερους, ανεβάζοντας το κόστος που συνεπάγεται η πληρωμή ολόκληρου αντί του μισού ωρομισθίου, που ήταν μια συνήθης πρακτική πριν από την Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας.
Λείπουν 55.000 εργαζόμενοι από τις κατασκευές
Στον κατασκευαστικό κλάδο και ιδιαίτερα στους ομίλους που έχουν αναλάβει δημόσια έργα αναζητούνται επιπλέον 55.000 εργαζόμενοι, με έμφαση στους εξειδικευμένους μηχανικούς και τεχνίτες, για να αντεπεξέλθουν χωρίς καθυστερήσεις στην εκτέλεση των έργων. Μεγάλη έλλειψη σημειώνεται σε ηλεκτροσυγκολλητές, υδραυλικούς, μαραγκούς και χειριστές βαρέων μηχανημάτων.
Στη βιομηχανία υπάρχουν 50.000 κενές θέσεις εργασίας, ενώ σημαντική είναι και η υστέρηση προσωπικού σε θέσεις υψηλής ειδίκευσης, που φτάνουν τις 15.000, με αποτέλεσμα πολλές επιχειρήσεις να προσλαμβάνουν τεχνικούς ηλεκτρονικών υπολογιστών χωρίς να έχουν ακόμα πτυχίο και να τους εκπαιδεύουν στους ομίλους τους.
Οι τομείς με τα μεγαλύτερα κενά
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, που παρατίθενται στην έκθεση του γραφείου προϋπολογισμού της Βουλής, κατά το 2024, οι περισσότερες κενές θέσεις συναντώνται στην Εκπαίδευση 21,1%, στον κλάδο του Τουρισμού (Καταλύματα και Εστίαση) 18%, στην Υγεία 12,8% και στο Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο (10,8%).
Γίνεται φανερό πως η εξεύρεση εργαζόμενων ώστε να καλυφθούν οι χιλιάδες κενές θέσεις εργασίας εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση, παρά το γεγονός ότι η ανεργία βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα, με την τελευταία μέτρηση να την καταγράφει στο 8,6%.
Οι βασικές αιτίες
Ως βασικές αιτίες εξέλιξης του φαινομένου υποδεικνύουν οι ειδικοί τα εξής:
- Τη ραγδαία επιδείνωση των δημογραφικών δεδομένων.
- Τη μετανάστευση νέων στο εξωτερικό.
- Την έλλειψη δεξιοτήτων που έχει ανάγκη η αγορά εργασίας.
- Τη χαμηλή ελκυστικότητα ορισμένων επαγγελμάτων (τουρισμός, εστίαση, γεωργία), αλλά και οι χαμηλές αμοιβές και οι σκληρές συνθήκες εργασίας αυτών των επαγγελμάτων.
Το υπουργείο Εργασίας, προσπαθώντας να αντιμετωπίσει εγκαίρως το πρόβλημα, αναβάθμισε από την 1η Μαΐου τη δωρεάν πλατφόρμα JOBmatch της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥΠΑ), η οποία λειτουργεί με σκοπό τη διασύνδεση ανέργων με εργοδότες του τουρισμού. Δυνατότητα χρήσης της εφαρμογής από το κινητό τηλέφωνο, πιο εύκολη επιλογή γεωγραφικού προορισμού και δυνατότητα online συνεντεύξεων είναι οι βασικές βελτιώσεις της πλατφόρμας που υποδείχθηκαν από τους ίδιους τους χρήστες. Η πλατφόρμα βοηθά ουσιαστικά στην άμεση σύζευξη προσφοράς και ζήτησης εργασίας σε πραγματικό χρόνο.
Νέες μελέτες δείχνουν ότι το πρόβλημα θα επιδεινωθεί περαιτέρω στο εγγύς μέλλον εξαιτίας των δυσοίωνων δημογραφικών εξελίξεων και κυρίως της μείωσης των εργαζόμενων ηλικίας 20-64 ετών. Το γεγονός αυτό αναμένεται να οδηγήσει τις επόμενες δεκαετίες σ’ ένα τεράστιο και δυσαναπλήρωτο κενό θέσεων εργασίας που εκτιμώνται σε εκατοντάδες χιλιάδες άτομα.
Το ΚΕΠΕ εκτιμά ότι οι κενές θέσεις εργασίας είναι το σημαντικότερο ζήτημα της αγοράς εργασίας, εφόσον θεωρήσουμε ως δεδομένη την πτωτική πορεία της ανεργίας και την αύξηση της απασχόλησης.
Κατά την ανάλυση των στοιχείων που αφορούν τη σύγκριση των κενών θέσεων εργασίας από το 2019 έως το 2023, το ΚΕΠΕ προχωρεί σε τρεις παρατηρήσεις:
- Διαπιστώνεται η μεγάλη διαφοροποίηση μεταξύ των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας. Για παράδειγμα, το τρίτο τρίμηνο του 2023 υπάρχουν περισσότερες από 6.000 κενές θέσεις στο εμπόριο, αλλά λιγότερες από 40 στον κλάδο χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες.
- Παρατηρείται μεγάλη αύξηση των κενών θέσεων διαχρονικά. Ειδικώς κατά τα τελευταία τέσσερα έτη, οι κενές θέσεις έχουν αυξηθεί στο σύνολο των δραστηριοτήτων σχεδόν κατά 24.000 (από το 2019 έως το 2023) και κατά 12.500 μόνο τον τελευταίο χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι το πρόβλημα διογκώνεται.
- Οι κενές θέσεις δεν εξελίσσονται με παρόμοιο τρόπο σε όλους τους κλάδους. Για παράδειγμα, οι κενές θέσεις σε χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών τον τελευταίο χρόνο αυξήθηκαν κατά 5.400, μέγεθος που αντιστοιχεί στο 43,5% των νέων κενών θέσεων.
