Στον δρόμο για τη διαμόρφωση του νέου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, αλλά και της Πολιτικής Συνοχής μετά το 2027 και λίγο πριν τις ευρωεκλογές, η Πολιτική Συνοχής βρήκε ένα σημαντικό σύμμαχο. Ο Ιταλός πρώην πρωθυπουργός Ενρίκο Λέτα, στην πρόσφατη Έκθεσή του για το Μέλλον της Ενιαίας, επισημαίνει τη σημασία της Πολιτικής Συνοχής ως την ευρωπαϊκή πολιτική που θα συμβάλλει στην αναγκαία μετάβαση από την «ενιαία αγορά» στην «ευρωπαϊκή αγορά». Σημειώνει δε χαρακτηριστικά ότι η θεμελιώδης αρχή στην ελεύθερη μετακίνηση πρέπει να συμπληρωθεί από τη δυνατότητα να παραμένεις στον τόπο σου, επισημαίνοντας τη σημασία της εδαφικότητας και της τοπικότητας στην ανάπτυξη και την ευημερία.
Εξαρχής άλλωστε η Πολιτική Συνοχής λειτούργησε ως το αναγκαίο συμπλήρωμα της ενιαίας αγοράς για την ενίσχυση των λιγότερο αναπτυγμένων περιοχών της Ευρώπης, μέσω προώθησης πολιτικών για τον οικονομικό εκσυγχρονισμό τους ή/και πολιτικών αναδιανομής σε περιφερειακό επίπεδο. Παρατηρούμε έτσι τη μακρά περίοδο της «σύγκλισης» (2001-2008) όπου οι λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες με γοργά βήματα πλησίασαν τις περισσότερο αναπτυγμένες περιφέρειες. Ακολούθησε βέβαια η δραματική περίοδος της «απόκλισης», αυτής της Μεγάλης Κρίσης (η οποία για την Ελλάδα κράτησε περισσότερο). Ενώ τη δύσκολη περίοδο της πανδημίας διαδέχτηκε αυτή της «γρήγορης ανάκαμψης» (2020-2022). Σε αυτή την περίοδο οι κανόνες ευελιξίας που έγκαιρα υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέτρεψαν την άμεση κινητοποίηση των πόρων της Πολιτικής Συνοχής ώστε να λειτουργήσουν αντι-κυκλικά συμβάλλοντας στον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων της οικονομικής ύφεσης.
Η Πολιτική Συνοχής είναι το νήμα που συνδέει όλους τους ευρωπαίους μαζί. Και δεν είναι διόλου τυχαίο ότι ο εγκλωβισμός μεγάλων γεωγραφικών τμημάτων της Ε.Ε. στη λεγόμενη «αναπτυξιακή παγίδα» τροφοδοτεί τη λεγόμενη «γεωγραφία της απογοήτευσης», καθώς καταγράφεται θετική συσχέτιση των αρνητικών οικονομικών επιδόσεων και της αντι-ευρωπαϊκής ψήφου.
Προκειμένου να ανταποκριθεί στο ρόλο της την επόμενη μέρα, η Πολιτική Συνοχής πρέπει:
- Να διασφαλίσει επαρκή χρηματοδότηση για την επίτευξη των σκοπών της. Σημειώνεται ότι η καλοδεχούμενη είσοδος της Ουκρανίας στην Ε.Ε. για την Ελλάδα ισοδυναμεί, με τα σημερινά δεδομένα, με απώλειες της τάξης των τεσσάρων δις ευρώ.
- Να επιτρέπει μεγαλύτερη «ιδιοκτησία» των κρατών-μελών επί των Προγραμμάτων τους, το οποίο θα πρέπει να αντισταθμιστεί από αυξημένη λογοδοσία αλλά και περισσότερο στοχευμένες στρατηγικές επιλογές.
- Να συμπληρωθεί με ένα μόνιμο επενδυτικό ταμείο/μηχανισμό για την κάλυψη μέρους του επενδυτικού κενού σε περιόδους κρίσεων.
H Πολιτική Συνοχής έχει και πρέπει να έχει μέλλον. Αρκεί να προχωρήσει σε θαρραλέες αλλαγές, κάτι που άλλωστε έχει κάνει επιτυχημένα στο παρελθόν.
