Για τους περισσότερους ανθρώπους η πιο ασφαλής πρόβλεψη διαχρονικά ήταν πως τα πράγματα θα συνεχίσουν περίπου όπως είναι. Ωστόσο, η τεχνολογία στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης φαίνεται να μας οδηγεί σε μια πρωτοφανή ανατροπή -τη δημιουργία μιας υπερανθρώπινης νοημοσύνης (superintelligence), που θα ξεπερνά τον μέσο ανθρώπινο νου σε όλες τις γνωστικές εργασίες, σύμφωνα με τον Economist.
Αν οι προβλέψεις της Silicon Valley είναι έστω και ως ένα σημείο κοντά στην πραγματικότητα, η επόμενη δεκαετία θα φέρει αναταράξεις που θα συγκρίνονται μόνο με τις πιο κομβικές στιγμές στην οικονομική ιστορία της ανθρωπότητας.
Η εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης
Τα τελευταία 10 χρόνια, η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ ή ΑΙ) έχει κάνει άλματα πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι προέβλεπαν ακόμη και οι ειδικοί. Το 2025, μεγάλα γλωσσικά μοντέλα όπως αυτά της OpenAI και της Google DeepMind κατάφεραν να πάρουν το… χρυσό μετάλλιο σε διεθνείς μαθηματικούς διαγωνισμούς 18 χρόνια νωρίτερα απ’ ό,τι αναμενόταν. Η εξέλιξη συνεχίζεται ραγδαία, καθώς τεχνολογικές εταιρείες και κράτη -κυρίως ΗΠΑ και Κίνα- ανταγωνίζονται στο ποιος θα κυριαρχήσει σε αυτήν την «κούρσα ΑΙ».
Μέχρι το 2027 αναμένεται η δυνατότητα εκπαίδευσης μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης με 1.000 φορές περισσότερους υπολογιστικούς πόρους από το GPT-4, που σήμερα στηρίζει τους πιο δημοφιλείς ψηφιακούς βοηθούς. Τι σημαίνει αυτό για το 2030 ή το 2032; Πολλοί φοβούνται μια καταστροφική εκδοχή -τρομοκράτες που χρησιμοποιούν ΑΙ για βιολογικά όπλα ή μια «απρόβλεπτη» υπερανθρώπινη νοημοσύνη που θα υπερκεράσει τον άνθρωπο. Όμως υπάρχει και μια άλλη διάσταση: Οι προοπτικές για θεαματική οικονομική ανάπτυξη και αλλαγές στον τρόπο που ζούμε και εργαζόμαστε.
Από τη γεωργία στην Υπερ-Νοημοσύνη
Πριν από το έτος 1700, η παγκόσμια οικονομία μεγάλωνε κατά μέσο όρο 8% ανά αιώνα – σχεδόν σταθερή και αργή. Με τη Βιομηχανική Επανάσταση, όμως, ο ρυθμός αυτός εκτοξεύτηκε στο 350% ανά αιώνα, καθώς νέες τεχνολογίες έφεραν μείωση της θνησιμότητας και αύξηση του πληθυσμού, κάτι που με τη σειρά του οδήγησε σε ακόμα περισσότερες καινοτομίες.
Η ΑΙ δεν αντιμετωπίζει δημογραφικούς περιορισμούς: Δεν «κουράζεται», δεν χρειάζεται διακοπές και μπορεί να επιταχύνει την ανακάλυψη νέων ιδεών και τεχνολογιών με ρυθμούς που οι άνθρωποι ούτε καν μπορούν να φανταστούν.
Ο διευθύνων σύμβουλος της OpenAI, Σαμ Άλτμαν, προβλέπει ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα αρχίσει να δημιουργεί «πρωτοποριακές ιδέες» μέσα στο επόμενο έτος, ενώ μέχρι το 2028 ενδέχεται να επιβλέπει η ίδια τη βελτίωσή της, δημιουργώντας έναν κύκλο αυτοβελτίωσης.
Η Οικονομία της Υπερ-Νοημοσύνης
Η πιθανότητα εκθετικής οικονομικής ανάπτυξης με την έλευση της εξελιγμένης ΑΙ είναι τεράστια, σύμφωνα με στοιχεία του Economist.
Αν τα υπολογιστικά συστήματα ανακαλύπτουν νέες τεχνολογίες χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση και μεγάλο μέρος των κερδών επενδύεται για τη δημιουργία ακόμα πιο ισχυρών μηχανών, ο πλούτος θα συσσωρεύεται με ταχύτητα πρωτοφανή. Κάποιοι οικονομολόγοι προβλέπουν ότι αν η ΑΙ αναλάβει το 30% των εργασιών, η ετήσια ανάπτυξη μπορεί να ξεπεράσει το εκπληκτικό ποσοστό του 20%.
Αυτή η «έκρηξη» θα δημιουργήσει και νέες προκλήσεις. Οι άνθρωποι που έχουν δεξιότητες συμπληρωματικές στην ΑΙ -οι λίγοι «αστέρες» της αγοράς εργασίας- θα απολαμβάνουν τεράστια κέρδη, ενώ οι υπόλοιποι ίσως δουν τους μισθούς τους να πιέζονται από το ψηφιακό ανταγωνιστικό περιβάλλον. Ταυτόχρονα, η αξία προϊόντων που παράγονται σχεδόν αποκλειστικά από μηχανές, όπως αυτοματοποιημένα εργοστάσια ή ψηφιακή ψυχαγωγία, θα μειωθεί δραματικά.
Αβεβαιότητες και κοινωνικές επιπτώσεις
Η οικονομική αναταραχή θα επηρεάσει και τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Θα υπάρξουν έντονες διακυμάνσεις με νικητές και ηττημένους, σε μια αγορά που τείνει στο «όποιος κερδίζει τα παίρνει όλα». Επιπλέον, η ανάγκη για μαζικές επενδύσεις σε υποδομές και ΑΙ θα αυξήσει τις απαιτήσεις για υψηλότερα επιτόκια, πιθανώς στο 20-30%, δημιουργώντας πιέσεις ακόμη και για όσους έχουν αυξανόμενα εισοδήματα. Οι χώρες που δεν θα αξιοποιήσουν την ΑΙ, κινδυνεύουν από φυγή κεφαλαίων και οικονομική στασιμότητα, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Εconomist.
Πέρα από την οικονομία, η κοινωνία θα πρέπει να προσαρμοστεί. Η αυξανόμενη ανισότητα μπορεί να προκαλέσει έντονες πολιτικές αναταραχές. Θα χρειαστούν νέες πολιτικές για τη φορολογία, την εκπαίδευση, αλλά και για την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων απέναντι σε νέες μορφές παρακολούθησης και ελέγχου.
Η προοπτική της Υπερ-Νοημοσύνης
Παρά τις δυσκολίες, η άνοδος της υπερ-νοημοσύνης είναι μια ευκαιρία που μπορεί να μεταμορφώσει τον κόσμο. Όπως λέει ο Dario Amodei, επικεφαλής της εταιρείας Anthropic, η ΑΙ μπορεί να θεραπεύσει ασθένειες που σήμερα θεωρούνται ανίατες. Η νέα «έκρηξη» τεχνολογικής προόδου μπορεί να είναι μια συνέχεια του μακροχρόνιου θαύματος της ανθρώπινης προόδου -ένα θαύμα που έγινε δυνατό, γιατί η ανθρωπότητα αγκάλιασε την αλλαγή, παρά τους φόβους της.
Μπορεί η νοημοσύνη μας να ξεπεραστεί; Ίσως. Αλλά η σοφία, η ηθική και η συλλογική μας βούληση θα παραμείνουν το κλειδί για να προσαρμοστούμε και να ευημερήσουμε σ’ έναν κόσμο όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι απλώς εργαλείο, αλλά σύμμαχος και κινητήρια δύναμη της ανθρωπότητας.
