Στο μυθιστορηματικό σύμπαν του Χάρι Πότερ κάθε φορά που το παιδί με τον κεραυνό στο μέτωπο ήθελε να κάνει μια σκανταλιά, φορούσε τον αόρατο μανδύα. Τον φαινομενικά πιο «ταπεινό» από τους Κλήρους του Θανάτου. Αυτό το μαγικό αντικείμενο, όμως, όπως επιβεβαιώνεται- από την Ιστορία των Τριών Αδελφών Πέβερελ ήταν και το πιο ουσιαστικό και άκρως αποτελεσματικό στην άμυνα, καθώς σε αντίθεση με τα άλλα δύο, αποστολή του ήταν να προστατεύει. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι ήταν το μοναδικό που έβαλε πραγματικά δύσκολα στον Θάνατο. Όσο και να έψαχνε, δεν μπόρεσε ποτέ να βρει τον κάτοχό του, παρά μόνο τη στιγμή που ο τελευταίος αποφάσισε να τον βγάλει και να τον δωρίσει στον γιό του για να ακολουθήσει στη συνέχεια με προθυμία τον Θάνατο και να φύγουν «σαν δύο παλιοί καλοί φίλοι».
Στην Ουκρανία, στην εποχή των drones, ο θάνατος παραμονεύει πολύ πιο μακριά από την πρώτη γραμμή του μετώπου. Μια θερμική κάμερα, σε συνδυασμό με τη δορυφορική πλοήγηση, αρκούν για να αυξηθεί μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα η λίστα των νεκρών στρατιωτών και στα δύο αντίπαλα στρατόπεδα, καθώς το low budget drone θα βρει με επιτυχία τον στόχο του. Εξ ου και το να είσαι αόρατος, ή για την ακρίβεια να παραμένεις για αρκετή ώρα στην αθέατη πλευρά, χωρίς να γίνεσαι αντιληπτός από τον εχθρό, αποτελεί ζήτημα ζωής ή θανάτου.
Δημοσίευμα στη γερμανική Die Welt αναφέρεται στην 4M Tactical, τη start up με έδρα την Τσεχία, η οποία έχει αναπτύξει ένα ένδυμα, που καθιστά σχεδόν αόρατο από τις θερμικές κάμερες τον κάτοχό του. Ήδη, περισσότερα από 300 πρωτότυπα του λεγόμενου «Shadow Suit» (σ.σ. Στολή της Σκιάς) χρησιμοποιούνται στην Ουκρανία. «Για τα drones οι στρατιώτες είναι σαν θηράματα σ’ έναν προσομοιωτή κυνηγιού» εξηγεί ο Ράντεκ Ντούτσεκ, CEO της 4M Tactical, που αναπτύσσει και εμπορεύεται ειδικό στρατιωτικό εξοπλισμό, δίνοντας έμφαση στην ενσωμάτωση τεχνολογίας αιχμής.
Ο πόλεμος των drones στην Ουκρανία
Αυτό που ξεκίνησε στον πόλεμο του Ναγκόρνο Καραμπάχ, στον Νότιο Καύκασο, με τα τουρκικά bayraktar μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας, εξελίχθηκε σε ολόκληρη επιστήμη στην Ουκρανία. Με το χάσμα στα εξοπλιστικά και την καθυστερημένη αντίδραση – κινητοποίηση της Ευρώπης να γέρνει ξεκάθαρα την πλάστιγγα υπέρ της Ρωσίας, οι Ουκρανοί ήταν υποχρεωμένοι να πολεμήσουν με ό,τι είχαν στη διάθεσή τους. 3,5 χρονια μετά τη ρωσική εισβολή τις πρώτες πρωινές ώρες της 24ης Φεβρουαρίου 2022, το Κίεβο μπορεί να υπερηφανεύεται ότι βρίσκεται πίσω από την επανάσταση των drones που αλλάζει τον σύγχρονο πόλεμο.
Οι Ουκρανοί διαθέτουν σήμερα το παγκόσμιο «know how» γύρω από τα drones και τη στρατιωτική εφαρμογή τους, όταν τα resources είναι ελάχιστα. Το έκαναν με επιτυχία στην πρώτη φάση του πολέμου, όταν πέτυχαν να διαλύσουν μόνοι τους τη μεγάλη ρωσική φάλαγγα που θα έκανε παρέλαση στην ουκρανική πρωτεύουσα τις πρώτες ημέρες του πολέμου. Και το εξέλιξαν ακόμα περισσότερα στη συνέχεια, αναγκάζοντας τους Ρώσους να τοποθετούν DIY ασπίδες σε τεθωρακισμένα για να περιορίσουν την αποτελεσματικότητα αυτής της νέας «αόρατης» (μέχρι να γίνει η έκρηξη) ουράνιας απειλής.
Δεν είναι τυχαίο ότι διεθνείς αναλυτές και think tanks με εξειδίκευση στην αμυντική βιομηχανία και τα εξοπλιστικά, αναγνωρίζουν τον καταλυτικό ρόλο των drones στην καθυστερημένη προώθηση των Ρώσων στο Ντονμπάς (Ντονέτσκ και Λουχάνσκ), αλλά και στη διατήρηση για μήνες των πρώτων γραμμών τόσο στη Χερσώνα όσο και τη Ζαπορίζια. Δημοσίευμα του Guardian υπενθυμίζει ότι η Ουκρανία έχει επενδύσει πολλά στο φιλόδοξο πρόγραμμα «Drone Line» (aka «drone wall»), όπου τα πάντα σε βάθος 10 χλμ. είναι άμεσα εντοπίσιμα και ευάλωτα. Η αποτελεσματικότητα είναι τέτοια που η «πολεμική μηχανή» της Ρωσίας αναγκάστηκε να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, επιλέγοντας επιθέσεις με μικρές ομάδες πεζικού ή και θωρακισμένα οχήματα, ώστε να μικρύνει η έκταση που χρειάζεται να καλυφθεί κατά τη διάρκεια της επιχείρησης.
Διαλυμένο ρωσικό τανκ κοντά στο Κίεβο της Ουκρανίας © EPA/ROMAN PILIPEY
Η Ουκρανία αναπτύσσει φθηνά, αλλά αποτελεσματικά drones -από 50.000 δολάρια έως 300.000 δολάρια το καθένα, σημαντικά φθηνότερα από έναν πύραυλο αντίστοιχου βεληνεκούς, αλλά με μικρότερο ωφέλιμο φορτίο, το οποίο όμως με την κατάλληλη πλοήγηση μπορεί να προκαλέσει πολύ μεγάλη ζημία, ακόμα και βαθιά μέσα στη Ρωσία, όπως αποδείχτηκε και με την πρόσφατη επιχείρηση «Ιστός της Αράχνης».
Πώς λειτουργεί ο Αόρατος Μανδύας των Ουκρανών
Επενδυμένο με ειδικό υλικό, η «Στολή της Σκιάς» μπλοκάρει τη λεγόμενη «θερμική υπογραφή», εξαφανίζοντας τον κάτοχο από τις θερμικές κάμερες του αντιπάλου. Όντας αόρατος στο έδαφος, μπορεί εύκολα να συνεχίσει ανενόχλητος την αποστολή του, στέλνοντας νέα drones στις ρωσικές γραμμές.
«Πρόκειται για ορόσημο» συνεχίζει ο Ράντεκ Ντούτσεκ, υπενθυμίζοντας ότι οι μάχες στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα έχουν εξελιχθεί τα τελευταία δύο χρόνια σ’ έναν πραγματικό πόλεμο drones. Και φέρνει ως παράδειγμα τα FPV-drones, τα οποία επιτρέπουν στον χειριστή να κάνει αναγνώριση πίσω από τις εχθρικές γραμμές μέσω «First Person View» (σ.σ. Θέαση από Πρώτο Πρόσωπο). Βίντεο από τέτοιες αναγνωρίσεις, που παραπέμπουν σε video games First Person Shooter, δεν σταματούν να κάνουν τον γύρο του διαδικτύου, αποτελώντας παράλληλα και μια «ζωντανή» διαφήμιση για τον παραγωγό – κατασκευαστή του drone.
Χειριστής στην Ουκρανία ετοιμάζει drone FPV για επίθεση κατά ρωσικών θέσεων στο Ντονέτσκ © EPA/SERGEY SHESTAK
Σημειώνεται ότι τα πρώτα 300 πρωτότυπα της 4M Tactical στάλθηκαν δωρεάν στο ουκρανικό μέτωπο το 2024. Η επόμενη «φουρνιά», που αναμένεται να φύγει τον Σεπτέμβριο, χρηματοδοτήθηκε από τη «μαμά» εταιρεία, Colt CZ Group, και τη ΜΚΟ «Dárek pro Putina» (σ.σ. «Δώρο για τον Πούτιν»). Από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η συγκεκριμένη ΜΚΟ συγκεντρώνει χρήματα για αποστολές όπλων στην Ουκρανία: τανκς, εκτοξευτές ρουκετών, drones, ακόμη και ένα ελικόπτερο αγοράστηκαν μέσω crowdfunding.
Εκτός από την πρώτη γραμμή του μετώπου, περισσότερα πρωτότυπα του «Shadow Suit» έχουν σταλεί σε στρατόπεδα χωρών του ΝΑΤΟ, με τους Δανούς, τους Φινλανδούς και τους Γερμανούς να τα δοκιμάζουν μεταξύ άλλων, όπως επίσης το ίδιο κάνουν και Αμερικανοί στρατιωτικοί.
Εδώ και αρκετά χρόνια, με την κατάσταση στα σύνορα με το Μεξικό να είναι δύσκολα διαχειρίσιμη, Αμερικανοί συνοριοφύλακες είχαν επανειλημμένα επισημάνει πως μετανάστες από τη Λατινική Αμερική, που προσπαθούσαν να περάσουν το «τείχος του Τραμπ», χρησιμοποιούσαν διάφορους αυτοσχέδιους τρόπους (π.χ. ηλιοπροστασία αυτοκινήτων) για να παραμένουν αόρατοι απο τις θερμικές κάμερες κατά τη διάρκεια της νύχτας. Αυτές οι τεχνικές ήταν η αφορμή για να αρχίσουν οι Αμερικανοί να το ψάχνουν περισσότερο στον τομέα των τεχνικών οπτικής κάλυψης. Το δημοσίευμα της γερμανικής εφημερίδας επισημαίνει ότι στα εργαστήρια της αρμόδιας αμερικανικής αρχής για τις ειδικές δυνάμεις, της US Special Operations Command, ο αόρατος μανδύας από την Τσεχία δοκιμάζεται αυτήν τη στιγμή εκτενώς. Στις αρχές Αυγούστου, οι μανδύες θα μπουν για πρώτη φορά σε μαζική παραγωγή, με τις πρώτες παραδόσεις να αναμένονται τον Σεπτέμβριο, όπως αναφέρθηκε νωρίτερα.
Η 4M Tactical δεν ανακαλύπτει τον τροχό αλλά έχει την αποκλειστική πατέντα
Ο Ντούτσεκ είναι πεπεισμένος ότι ο αόρατος μανδύας, που κοστίζει αρκετές χιλιάδες ευρώ, θα γίνει… best seller. «Κάθε στρατός του ΝΑΤΟ θα πρέπει να έχει κάτι τέτοιο στο μέλλον για να προστατεύει τους στρατιώτες του» τόνισε, γνωστοποιώντας ότι η 4M Tactical πειραματίζεται ήδη με νέα προϊόντα, όπως απόκρυψη οχημάτων ή υπερθερμασμένων όπλων.
Ο μανδύας, πάντως, εισέρχεται σε μια ανταγωνιστική αγορά: Η ιδέα της θερμικής απόκρυψης δεν είναι καινούργια. Και σίγουρα δεν τη σκέφτηκε πρώτος ο Άρνολντ στην προσπάθειά του να ξεφύγει από τον «Κυνηγό» στην ομώνυμη ταινία. Πολλοί σύγχρονοι στρατοί είναι ήδη εξοπλισμένοι με καλύμματα απόκρυψης. Ωστόσο, η ειδοποιός διαφορά του «Shadow Suit», σύμφωνα με τον CEO της εταιρείας, είναι το ειδικό ύφασμα από το οποίο είναι κατασκευασμένος. Όπως αναφέρει λειτουργεί παρόμοια με την ειδική μεμβράνη των αδιάβροχων παπουτσιών Gore-Tex, αλλά είναι πολύ πιο αποτελεσματικό. Δεν είναι μόνο ελαφρύ, εξαιρετικά λεπτό και αδιάβροχο, αλλά και διαπερατό από υδρατμούς, αποτρέποντας έτσι τον μανδύα, όπως συμβαίνει με τα συμβατικά μοντέλα, να υπερθερμαίνεται σε τέτοιο βαθμό που τελικά να γίνεται ορατός στις θερμικές εικόνες -ως μια βαθιά κόκκινη κηλίδα.
Η «Στολή της Σκιάς», ο ειδικός μανδύας που εξαφανίζει τον στρατιώτη από τις θερμικές κάμερες του εχθρού © 4mtactical.com
Οι πρώτες δοκιμές ήταν κάτι παραπάνω από ενθαρρυντικές. Με το ειδικό ύφασμα, η κατάσταση πήγαινε στο άλλο άκρο: Στη θερμική κάμερα εμφανιζόταν ύστερα από λίγη ώρα μια μπλε ψυχρή κηλίδα, που και πάλι δεν ήταν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Μαζί με τους προγραμματιστές, ο Ντούτσεκ και η ομάδα του έκαναν τις απαραίτητες βελτιώσεις. Μικροσκοπικά μεταλλικά μέρη στη δομή του υφάσματος μειώνουν τη θερμότητα που εκπέμπεται σε τέτοιο βαθμό, ώστε τα ανθρώπινα σώματα να μην εμφανίζονται ούτε θερμότερα ούτε ψυχρότερα από το περιβάλλον σε μια θερμική εικόνα.
Ο κατασκευαστής του νανο-υφάσματος, η επίσης τσέχικη εταιρεία Infrahex, μπορεί να κατασκευάσει και άλλα ρούχα για πολιτική χρήση με αυτό το ύφασμα. Για τον στρατιωτικό τομέα, όμως, η 4M Tactical έχει εξασφαλίσει την αποκλειστική πατέντα, αποκτώντας ένα σημαντικό πλεονέκτημα έναντι του ανταγωνισμού, ειδικά από τη στιγμή που το προϊόν της δοκιμάζεται επί του πεδίου σε πραγματικές συνθήκες μάχης, όπου τα drones παραμονεύουν και μπορούν να επιτεθούν ανά πάσα στιγμή.
