Η αντιπαράθεση ανάμεσα στον Έλον Μασκ και τον Σαμ Άλτμαν, δύο από τις πιο εμβληματικές φιγούρες της σύγχρονης τεχνολογίας, αποκτά μια νέα διάσταση. Μετά τη σύγκρουσή τους στον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης, οι δύο δισεκατομμυριούχοι μεταφέρουν τον ανταγωνισμό τους στον ταχέως αναπτυσσόμενο τομέα των διεπαφών εγκεφάλου-υπολογιστή (Brain-Computer Interfaces, BCI, αναφέρουν οι Times. Πρόκειται για εμφυτεύματα ικανά να αποκωδικοποιούν τη νευρωνική δραστηριότητα και να τη μετατρέπουν σε εντολές για μηχανές – μια τεχνολογία που υπόσχεται να αλλάξει ριζικά τη σχέση του ανθρώπου με την τεχνητή νοημοσύνη.
Το 2015 οι δύο άνδρες συνίδρυσαν την OpenAI, με στόχο να προωθήσουν την τεχνητή νοημοσύνη προς όφελος της ανθρωπότητας. Ο Μασκ υπήρξε τότε ο βασικός χρηματοδότης του εγχειρήματος. Ωστόσο, μόλις τρία χρόνια αργότερα, οι δρόμοι τους χώρισαν λόγω έντονων διαφωνιών σχετικά με τη στρατηγική και τη διοίκηση της εταιρείας. Ο Μασκ παραιτήθηκε από το διοικητικό συμβούλιο, καταγγέλλοντας την εμπορική στροφή της OpenAI. Έκτοτε, οι δύο πρώην συνεργάτες εξελίχθηκαν σε σκληρούς ανταγωνιστές, με συχνές δημόσιες αντεγκλήσεις.
Neuralink: Το όραμα του Μασκ
Η Neuralink, που ιδρύθηκε το 2016, αποτελεί το βασικό όχημα του Έλον Μασκ στον χώρο των BCI. Η εταιρεία έχει αναπτύξει ένα εμφύτευμα μεγέθους νομίσματος που τοποθετείται στο κρανίο και συνδέεται με τον εγκέφαλο μέσω εύκαμπτων ηλεκτροδίων. Ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης αναλαμβάνει να αποκωδικοποιήσει τα σήματα, επιτρέποντας στον χρήστη να χειρίζεται εξωτερικές συσκευές μόνο με τη σκέψη.
Τα πρώτα κλινικά βήματα έγιναν πέρυσι στις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν ο Noland Arbaugh, τετραπληγικός έπειτα από ατύχημα, απέκτησε τη δυνατότητα να κινεί τον κέρσορα σε υπολογιστή και να παίζει βιντεοπαιχνίδια. Ο ίδιος περιέγραψε την εμπειρία ως «χρήση της δύναμης» από το Star Wars.
Η Neuralink επεκτείνει πλέον τις δοκιμές της και στην Ευρώπη. Πρόσφατα έλαβε έγκριση για κλινική μελέτη στη Βρετανία, σε συνεργασία με νοσοκομεία του Λονδίνου και του Νιούκαστλ. Στόχος είναι να αξιολογηθεί εάν άτομα με σοβαρή παράλυση μπορούν να χρησιμοποιούν το εμφύτευμα για τον χειρισμό ψηφιακών συστημάτων.
Η φιλοδοξία του Μασκ δεν περιορίζεται στην αποκατάσταση κινητικών λειτουργιών. Έχει μιλήσει ανοιχτά για εμφυτεύματα που θα αποκαθιστούν την όραση σε τυφλούς ή θα επαναφέρουν πλήρως τη λειτουργικότητα σε τετραπληγικούς – στόχοι που πολλοί επιστήμονες θεωρούν μακρινό, αν όχι ανέφικτο όνειρο. Η τελική του επιδίωξη είναι ένα εμφύτευμα το οποίο θα απευθύνεται στο ευρύ κοινό που θα επιτρέψει την απευθείας σύνδεση του ανθρώπινου νου με ισχυρούς υπολογιστές, ανοίγοντας τον δρόμο για μια «συμβίωση με την τεχνητή νοημοσύνη».
Merge Labs: Η απάντηση του Άλτμαν
Ο Σαμ Άλτμαν δεν μένει αμέτοχος σε αυτή την κούρσα. Με τη στήριξη της OpenAI και σε συνεργασία με τον Alex Blania (γνωστό από το project Worldcoin), ίδρυσε τη Merge Labs. Η νέα εταιρεία στοχεύει να δημιουργήσει διεπαφές εγκεφάλου-υπολογιστή υψηλού εύρους ζώνης, ικανές να αξιοποιήσουν τις τελευταίες εξελίξεις της τεχνητής νοημοσύνης.
Σύμφωνα με τους Financial Times, η Merge Labs αποτιμάται σήμερα στα 850 εκατομμύρια δολάρια και επιδιώκει να αντλήσει έως 250 εκατομμύρια για την πρώτη φάση ανάπτυξης. Αν και βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, η στήριξη του Άλτμαν και η δυναμική του οικοσυστήματος της OpenAI της προσδίδουν βαρύτητα και αξιοπιστία.
Ο ίδιος ο Άλτμαν έχει εκφράσει δημόσια την πίστη του ότι «διεπαφές εγκεφάλου υψηλού εύρους ζώνης» βρίσκονται στον ορίζοντα, υπονοώντας πως η σύζευξη ανθρώπου και μηχανής είναι αναπόφευκτη.
Η μεγάλη εικόνα: Κυβερνήσεις και ανταγωνιστές
Η μάχη Μασκ- Άλτμαν εξελίσσεται μέσα σε ένα περιβάλλον έντονου παγκόσμιου ανταγωνισμού. Οι διεπαφές εγκεφάλου-υπολογιστή αποτελούν αντικείμενο ενδιαφέροντος για κυβερνήσεις και τεχνολογικούς κολοσσούς σε όλο τον κόσμο.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η νεοσύστατη Advanced Research and Invention Agency (Aria) διερευνά τις δυνατότητες των BCI ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για επιστημονικές καινοτομίες που μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Στην Κίνα, το Υπουργείο Βιομηχανίας και Πληροφορικής παρουσίασε τη συσκευή «Neo», σχεδιασμένη να βοηθά παράλυτους ασθενείς να ανακτήσουν κίνηση στα άκρα.
Οι τεχνολογικές δυνατότητες είναι ήδη ορατές: από πιθήκους που έλεγχαν ρομποτικά άκρα στις αρχές της δεκαετίας του 2000, μέχρι ασθενείς που σήμερα στέλνουν μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή κάνουν online αγορές μόνο με τις σκέψεις τους. Σε ορισμένα πειράματα, μάλιστα, οι διεπαφές επέτρεψαν την αποστολή πληροφοριών πίσω στον εγκέφαλο, δίνοντας σε παράλυτους την αίσθηση της αφής μέσω ρομποτικών μελών.
Αντιπαλότητα με τεράστιο διακύβευμα
Η Neuralink θεωρείται πρωτοπόρος και έχει ήδη αποσπάσει χρηματοδότηση 650 εκατομμυρίων δολαρίων, με αποτίμηση που αγγίζει τα 9 δισ. δολάρια. Η Merge Labs, από την άλλη, φιλοδοξεί να φέρει νέες ιδέες και να εκμεταλλευτεί την τεχνητή νοημοσύνη της OpenAI για να αναπτύξει πιο γρήγορες και πιο ικανές διεπαφές.
Πέρα όμως από την τεχνολογική μάχη, η αντιπαράθεση Μασκ-Άτλμαν είναι και ζήτημα προσωπικού γοήτρου. Οι δύο δισεκατομμυριούχοι, άλλοτε σύμμαχοι, τώρα ανταγωνίζονται σε ένα από τα πιο φιλόδοξα εγχειρήματα της εποχής μας.
Αν θα επικρατήσει η Neuralink με την ήδη αποδεδειγμένη κλινική της εμπειρία ή η Merge Labs με το όραμα των διεπαφών υψηλού εύρους ζώνης, παραμένει ανοιχτό ερώτημα. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η κούρσα για την «ανάγνωση του μυαλού» θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό το μέλλον της σχέσης μας με την τεχνολογία – και ίσως το μέλλον της ίδιας της ανθρώπινης νοημοσύνης.
