Καθώς τα συστήματα ψυχικής υγείας σε πολλές χώρες πιέζονται από υπερφόρτωση, έλλειψη προσωπικού και αυξημένη ζήτηση, όλο και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται στην Τεχνητή Νοημοσύνη για βοήθεια.
Εφαρμογές συνομιλίας με AI, όπως οι ChatGPT, Woebot, Wysa και πολλές άλλες χρησιμοποιούνται πλέον από εκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως για υποστήριξη σε ζητήματα άγχους, κατάθλιψης ή μοναξιάς. Αυτό όμως θα μπορούσε εύκολα να καταλήξει και σε εθισμό.
«Μου έσωσε τη ζωή», δηλώνει ωστόσο ένας 29χρονος από το Ηνωμένο Βασίλειο που ξεκίνησε να συνομιλεί με chatbot μετά από μακρά περίοδο κατάθλιψης. «Ήταν πάντα εκεί, όποτε το χρειαζόμουν, χωρίς κρίση και χωρίς καθυστέρηση». Παρόμοιες ιστορίες καταγράφονται σε ΗΠΑ, Καναδά και Ινδία, όπου η έλλειψη ψυχολόγων και η αδυναμία πρόσβασης σε προσιτή φροντίδα έχουν οδηγήσει σε ψηφιακές εναλλακτικές.
Ωστόσο, ειδικοί προειδοποιούν: η AI δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη θεραπευτική σχέση με έναν πραγματικό επαγγελματία. «Ο ανθρώπινος παράγοντας, η ενσυναίσθηση, η διαίσθηση και η ηθική κρίση είναι αδύνατο να αναπαραχθούν πλήρως από μηχανές», τονίζει η ψυχίατρος Δρ. Αλίνα Μορένο.
Επιπλέον, τα chatbots δεν έχουν διαγνωστικές ικανότητες και μπορεί να παρερμηνεύσουν κρίσιμες ενδείξεις, να κάνουν τραγικά λάθη και να οδηγήσουν σε ανεπιθύμητα αποτελέσματα ή ενέργειες.
Η χρήση AI στην ψυχική υγεία αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς: σύμφωνα με την Statista, το 2024 πάνω από 10 εκατομμύρια άτομα έκαναν χρήση εφαρμογών AI για συναισθηματική υποστήριξη, υπολογίζοντας στοιχεία από μόνο δύο chatbots, το Woebot και το Wysa. Tα νούμερα είναι πολλαπλάσια αν ληφθούν υπόψιν όλες οι διαθέσιμες εφαρμογές. Ορισμένες κλινικές και ΜΚΟ τις ενσωματώνουν ως συμπληρωματικό εργαλείο, αλλά όχι ως υποκατάστατο της θεραπείας.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη ίσως μπορεί να προσφέρει στήριξη πρώτης γραμμής. Όμως, η ψυχική υγεία, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, παραμένει υπόθεση ανθρώπινη — και βαθιά προσωπική.
