Μια συμφωνία που βάζει τέλος σε μια μακρόχρονη διαμάχη για το μέλλον της TikTok στις Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ, έπειτα από αγωνιώδεις και πολυετείς διαπραγματεύσεις με την Κίνα που ξεκίνησαν ήδη από την πρώτη προεδρική του θητεία. Η εξέλιξη αυτή δίνει διέξοδο σε ένα ζήτημα που είχε εξελιχθεί σε σημείο αιχμής τόσο για τις εμπορικές σχέσεις Ουάσιγκτον–Πεκίνου όσο και για την αμερικανική εσωτερική πολιτική, καθώς αφορούσε ζητήματα εθνικής ασφάλειας, οικονομικών συμφερόντων και πολιτικής απήχησης.
TikTok: Το πλαίσιο της συμφωνίας
Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, δήλωσε ότι επετεύχθη ένα «πλαίσιο συμφωνίας», το οποίο αναμένεται να οριστικοποιηθεί μετά την επικείμενη συνομιλία του Ντόναλντ Τραμπ με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ την Παρασκευή. Αυτή η τηλεφωνική επικοινωνία θεωρείται προοίμιο μιας κατ’ ιδίαν συνάντησης Τραμπ–Σι, την οποία οι δύο πλευρές επιδιώκουν εδώ και μήνες και που αναμένεται να πραγματοποιηθεί στο τέλος Οκτωβρίου, κατά την περιοδεία του Τραμπ στην Ασία.
«Χωρίς την ηγεσία του προέδρου και τη διαπραγματευτική του ισχύ, δεν θα είχαμε φτάσει σήμερα σε αυτό το αποτέλεσμα», υπογράμμισε ο Μπέσεντ, σημειώνοντας ότι ο ίδιος και οι Αμερικανοί διαπραγματευτές είχαν σαφή καθοδήγηση από τον Τραμπ, την οποία μετέφεραν στους Κινέζους συνομιλητές τους.
Ο ρόλος του Λάρι Έλισον
Αν και η αμερικανική κυβέρνηση δεν ανακοίνωσε επισήμως τον επικεφαλής της επενδυτικής κοινοπραξίας που θα αναλάβει την αμερικανική δραστηριότητα της TikTok, όλα δείχνουν ότι στο επίκεντρο βρίσκεται ο πρόεδρος της Oracle, Λάρι Έλισον. Ο Έλισον, στενός υποστηρικτής του Τραμπ, είχε και στο παρελθόν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την TikTok, ενώ η Oracle ήδη φιλοξενεί τα δεδομένα των χρηστών της εφαρμογής στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2020 είχε φτάσει πολύ κοντά σε συμφωνία για την εξαγορά, που όμως τελικά δεν ολοκληρώθηκε.
Στον ανταγωνισμό βρίσκονταν και άλλες ομάδες επενδυτών, όπως αυτή του πρώην ιδιοκτήτη των Los Angeles Dodgers, Φρανκ Μακόρτ, και του Καναδού επενδυτή Κέβιν Ο’Λίρι, οι οποίοι είχαν προτείνει την αγορά των αμερικανικών δραστηριοτήτων της TikTok χωρίς όμως το κρίσιμο αλγοριθμικό σύστημα που τροφοδοτεί τη λειτουργία της πλατφόρμας. Η έλλειψη αυτού του «μυστικού συστατικού» κατέστησε την πρότασή τους λιγότερο βιώσιμη.
TikTok: Το χρονικό της διαφωνίας
Η συζήτηση για την απαγόρευση ή τον περιορισμό της TikTok στις ΗΠΑ χρονολογείται ήδη από την πρώτη θητεία του Τραμπ, όταν ο ίδιος είχε προωθήσει σθεναρά το ενδεχόμενο απαγόρευσης λόγω ανησυχιών περί εθνικής ασφάλειας. Η σχετική απαγόρευση δεν πέρασε τότε, αλλά υιοθετήθηκε αργότερα επί προεδρίας Τζο Μπάιντεν, ο οποίος υπέγραψε νόμο που έθετε ως όρο για τη λειτουργία της εφαρμογής την αποεπένδυση της κινεζικής ByteDance από τα αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία.
Παρά τον νόμο, ο Τραμπ, επανερχόμενος στο Λευκό Οίκο για δεύτερη θητεία, αποφάσισε να δώσει συνεχείς παρατάσεις στη διαδικασία εφαρμογής, με αποτέλεσμα να κατηγορηθεί ότι παρακάμπτει τη βούληση του Κογκρέσου. Ωστόσο, η στάση του άλλαξε ριζικά όταν θεώρησε ότι η πλατφόρμα έπαιξε ρόλο στην εκλογική του νίκη το 2024, καθώς η TikTok διαθέτει περίπου 170 εκατομμύρια Αμερικανούς χρήστες, κυρίως νέους που παραδοσιακά δεν στήριζαν Ρεπουμπλικανούς υποψηφίους.
Μέχρι πρότινος, το Πεκίνο εμφανιζόταν απρόθυμο να επιτρέψει στην ByteDance να εκχωρήσει μερίδιο από τις δραστηριότητές της στις ΗΠΑ. Όμως, η κλιμάκωση των εμπορικών τριβών -με χαρακτηριστικό παράδειγμα την πρόσφατη ανακοίνωση της Κίνας ότι η Nvidia παραβίασε τους αντιμονοπωλιακούς της κανόνες– φαίνεται ότι οδήγησε σε μια πιο διαλλακτική στάση.
Την ίδια στιγμή, όπως γράφει το CNN, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, χωρίς συμφωνία για την TikTok δεν θα μπορούσε να υπάρξει ούτε συνάντηση Τραμπ–Σι.
Η συμφωνία θεωρείται κομβική, καθώς επιτρέπει στην TikTok να συνεχίσει να λειτουργεί στις ΗΠΑ με τρόπο που ικανοποιεί τις αμερικανικές ανησυχίες για την ασφάλεια, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει στο Πεκίνο τη διαβεβαίωση ότι δεν θα αποκλειστεί από την αμερικανική αγορά. Επιπλέον, ανοίγει τον δρόμο για μια ευρύτερη επαναπροσέγγιση ΗΠΑ–Κίνας σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, σε μια συγκυρία όπου η παγκόσμια οικονομία δοκιμάζεται από αυξημένους εμπορικούς ανταγωνισμούς.
Η οριστικοποίηση της συμφωνίας αναμένεται να γίνει μετά την επικείμενη επικοινωνία Τραμπ–Σι. Η συνάντηση που προγραμματίζεται για το φθινόπωρο στην Ασία θα είναι η πρώτη διά ζώσης των δύο ηγετών στη δεύτερη θητεία του Αμερικανού προέδρου, με τη TikTok να έχει ήδη λειτουργήσει ως γέφυρα για την αποκατάσταση διαύλων επικοινωνίας.
