Η ευρωπαϊκή πολιτική αεροπορία αντιμετωπίζει μια πρωτοφανή κρίση ασφαλείας, καθώς αυξάνονται δραματικά οι αναφορές παρεμβολών στα συστήματα GPS των αεροσκαφών. Σύμφωνα με τη Γερμανική Υπηρεσία Ελέγχου Εναέριας Κυκλοφορίας (DFS), από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο του 2025 καταγράφηκαν 447 περιστατικά παρεμβολών, αριθμός που αντιστοιχεί σε αύξηση πάνω από 2.500% σε σχέση με το 2023. Οι πιλότοι αναφέρουν διακοπές ή σφάλματα στη δορυφορική πλοήγηση, με σοβαρές συνέπειες για την ασφαλή λειτουργία των πτήσεων.
Η αιτία των περιστατικών φαίνεται να είναι συντονισμένες ενέργειες παρεμβολών (jamming) και spoofing, τεχνικές που παραποιούν ή μπλοκάρουν τα σήματα GPS, παρατηρεί η Die Welt. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι πολλοί πομποί βρίσκονται σε εμπορικά ρωσικά πλοία στη Βαλτική Θάλασσα, γεγονός που υποδηλώνει την πιθανή ανάμειξη κρατικών παραγόντων και εντάσσει τις επιθέσεις στο πλαίσιο ενός υβριδικού πολέμου. Τα περιστατικά δεν περιορίζονται μόνο σε αεροπλάνα πολιτικής αεροπορίας, αλλά έχουν εντοπιστεί και σε drones, ενώ επιθέσεις σε ευρωπαϊκά αεροδρόμια – όπως του Άαλμποργκ, της Κοπεγχάγης και του Όσλο – έχουν προκαλέσει προσωρινές διακοπές λειτουργίας.
Η Ομοσπονδιακή Ένωση Αεροπορικών Μεταφορών (BDL) αξιολογεί αυτές τις παρεμβολές ως «απειλή για την ασφαλή λειτουργία» και ζητά ενίσχυση της προστασίας των κρίσιμων υποδομών. Ο Γενικός Διευθυντής Joachim Lang υπογραμμίζει ότι οι ταυτόχρονες επιθέσεις σε πολλαπλούς στόχους δημιουργούν «μια αυξημένη κατάσταση απειλής» και προτείνει τη δημιουργία ενός διυπουργικού κέντρου για τη συνεχή ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ αρχών ασφαλείας, υπηρεσιών πληροφοριών και επιχειρήσεων.
Το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εσωτερικών (BMI) θεωρεί πιθανή τη συμμετοχή κρατικών δρώντων και αναγνωρίζει μια «αυξημένη απειλή υβριδικών επιθέσεων» στον τομέα των αερομεταφορών. Η γερμανική κυβέρνηση σχεδιάζει νομοθετικά μέτρα για την ενίσχυση των προτύπων ασφαλείας στα αεροδρόμια, ενώ εξετάζει και συστήματα ανίχνευσης και απόκρουσης μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Ο Υπουργός Εσωτερικών, Alexander Dobrindt, σκοπεύει να θέσει το θέμα στην επόμενη διάσκεψη των υπουργών Εσωτερικών, επισημαίνοντας την ανάγκη συντονισμού ανάμεσα στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση, τα κρατίδια και τους φορείς διαχείρισης κρίσιμων υποδομών.
Τα περισσότερα περιστατικά GPS εμφανίζονται σε αεροσκάφη που εισέρχονται στη Γερμανία μέσω της Βαλτικής Θάλασσας, ενώ και οι γειτονικές Σουηδία και Δανία αναφέρουν σημαντική αύξηση παρεμβολών. Η Bundeswehr διαθέτει δικά της συστήματα προστασίας, αλλά η προσωρινή διακοπή ενός συστήματος πλοήγησης αποτελεί πάντα κίνδυνο για την ασφάλεια των πτήσεων.
Οι τεχνικές jamming είναι σχετικά απλές: οι πομποί παρεμβολών μπορούν να καλύψουν τα σήματα GPS με ισχύ μόλις 80 Watt και να έχουν μέγεθος όσο ένα κουτί πούρων, ενώ η μέθοδος spoofing είναι πολύ πιο επικίνδυνη, καθώς παραπλανεί τα συστήματα πλοήγησης χωρίς να γίνεται αρχικά αντιληπτή. Πιλότοι περιγράφουν περιστατικά όπου το GPS εμφανίζει το αεροσκάφος σε θέση εκατοντάδων χιλιομέτρων μακριά από την πραγματική, προκαλώντας έντονη σύγχυση και κίνδυνο εισόδου σε απαγορευμένους εναέριους χώρους.
Πώς αντιμετωπίζει τα περιστατικά με τα GPS η Lufthansa
Η Lufthansa δηλώνει ότι αντιμετωπίζει τα περιστατικά με σοβαρότητα, αναγνωρίζοντας ότι το GPS spoofing υπονομεύει την ασφάλεια των πτήσεων. Παρά τα περιστατικά, οι επιβάτες δεν διατρέχουν άμεσο κίνδυνο, καθώς τα αεροσκάφη διαθέτουν πολλαπλά ανεξάρτητα συστήματα πλοήγησης, όπως αδρανειακή πλοήγηση, επίγεια ραντάρ και ραδιοβοηθήματα, που επιτρέπουν τον ασφαλή προσανατολισμό ακόμα και χωρίς GPS.
Για την προστασία από επιθέσεις spoofing, η Lufthansa χρησιμοποιεί από τον Μάιο το σύστημα JASP-R 1.3, που ανιχνεύει και παρακολουθεί σε σχεδόν πραγματικό χρόνο επιθέσεις και ειδοποιεί τους πιλότους, επιτρέποντας την αποφυγή επικίνδυνων περιοχών. Παράλληλα, μηχανικοί του Γερμανικού Κέντρου Αεροδιαστημικής (DLR) αναπτύσσουν τεχνικά αντίμετρα για τη βελτίωση της ανίχνευσης και της άμυνας.
Κίνδυνος για όλη την Ευρώπη
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η εσκεμμένη παρέμβαση σε σήματα GPS αποτελεί σοβαρή απειλή για την ασφάλεια των αερομεταφορών, με συνέπειες που δεν περιορίζονται μόνο στη Γερμανία, αλλά επηρεάζουν ολόκληρη την Ευρώπη. Οι επιθέσεις αυτές υπογραμμίζουν την ευπάθεια των κρίσιμων υποδομών σε υβριδικές επιθέσεις και την ανάγκη για συντονισμένη αντιμετώπιση από κράτη, υπηρεσίες ασφαλείας και αεροπορικές εταιρείες.
Συνολικά, η κατάσταση δείχνει ότι οι πολιτικές αεροπορικές υποδομές αντιμετωπίζουν έναν νέο τύπο απειλής, όπου η τεχνολογική πολυπλοκότητα των επιθέσεων απαιτεί τόσο τεχνικά όσο και οργανωτικά μέτρα, από την ανίχνευση και την εκπαίδευση πληρωμάτων έως τη διασφάλιση της περιμετρικής προστασίας των αεροδρομίων και τη συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η αυξημένη ετοιμότητα, η επένδυση σε αντίμετρα και η στενή συνεργασία ανάμεσα σε πολιτικές και στρατιωτικές αρχές αποτελούν πλέον απαραίτητη συνθήκη για την προστασία της ασφάλειας των πτήσεων. Η εμπειρία των τελευταίων μηνών δείχνει ότι οι επιθέσεις στα συστήματα πλοήγησης δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά, αλλά μέρος μιας ευρύτερης, συντονισμένης προσπάθειας που μπορεί να επηρεάσει το σύνολο της ευρωπαϊκής αεροπορίας.
Με δεδομένη την ταχύτητα και την κλίμακα των επιθέσεων, οι ειδικοί τονίζουν ότι η παρακολούθηση, η ανίχνευση και η άμεση ενημέρωση των πληρωμάτων είναι κρίσιμα για την αποφυγή ατυχημάτων. Παράλληλα, η στρατηγική προστασίας των αεροδρομίων πρέπει να επανεξεταστεί και να ενισχυθεί, λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες ελέγχου drones και των νέων μορφών spoofing.
Η κατάσταση παραμένει δυναμική, με τις ευρωπαϊκές αρχές και τις αεροπορικές εταιρείες να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση των παρεμβολών GPS απαιτεί συνδυασμό τεχνολογικών λύσεων, κυβερνητικών πρωτοβουλιών και ευαισθητοποίησης των πληρωμάτων, ώστε να εξασφαλιστεί η ασφάλεια των επιβατικών πτήσεων σε μια εποχή αυξανόμενων υβριδικών απειλών.
