Η ιδέα προήλθε από την Ίλβα Γιόχανσον, τη Σουηδή πολιτικό που ήταν επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων από το 2019 μέχρι το 2024. Για την καταπολέμηση της διάδοσης εικόνων και βίντεο παιδικής κακοποίησης (CSAM) σε διαδικτυακές συνομιλίες, η Γιόχανσον πρότεινε να παρακολουθούνται αδιακρίτως όλες οι διαδικτυακές εφαρμογές, συμπεριλαμβανομένων των μηνυμάτων σε εφαρμογές όπως το Whatsapp, το Signal ή το iMessage της Apple. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως οι πάροχοι με παρουσία στην ΕΕ θα πρέπει να ενσωματώσουν μια «κερκόπορτα» για τον έλεγχο όλων των μηνυμάτων, τα οποία είναι κρυπτογραφημένα από «άκρο σε άκρο», δηλαδή σε κάθε στάδιο της διαδρομής από τον αποστολέα στον αποδέκτη.
Η έγκριση ενός τέτοιου μέτρου θα άνοιγε την πόρτα στην ολοκληρωτική σάρωση της διαδικτυακής επικοινωνίας εντός της ΕΕ, μια προοπτική που έχει προκαλέσει κύμα αντιδράσεων για τους υπερασπιστές της ιδιωτικότητας και της ελευθερίας του λόγου. Βλέπουν πως έτσι καταστρατηγείται σταδιακά ένα καθεστώς ελέγχου από τις Βρυξέλλες, οι οποίες δίνουν την εντύπωση πως είναι πρόθυμες να διευρύνουν τη σφαίρα επιρροής τους υπό την προεδρία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ιδιαίτερα σε μια περίοδο με μεγάλες γεωπολιτικές εντάσεις, το φιλτράρισμα όλων των ιδιωτικών συνομιλιών χάρη σε μια οδηγία για την καταπολέμηση της παιδικής κακοποίησης ενδεχομένως να άνοιγε την πόρτα σε αμφιλεγόμενες πρακτικές για τις δημοκρατίες της ΕΕ, τονίζουν οι επιφυλακτικοί του μέτρου αυτού.
Υπηρεσίες σε αυταρχικά κράτη, σαν τη Στάζι στην πρώην Ανατολική Γερμανία και την KGB επί Σοβιετικής Ένωσης, πάντα λειτουργούσαν με το πρόσχημα του κοινού καλού, για να παραβιάσουν ατομικά δικαιώματα και να καταδικάσουν αθώους. Αυτός είναι ο αντίλογος που προβάλλουν ιδιαίτερα τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης στη Γερμανία. Το Βερολίνο έχει ήδη ασκήσει βέτο. Την επόμενη εβδομάδα έχει δρομολογηθεί μία ακόμη ψηφοφορία, όπου και πάλι ο κυβερνητικός συνασπισμός του Γερμανού καγκελαρίου Φρίντριχ Μερτς αναμένεται να διαδραματίσει κομβικό ρόλο. Για μία ακόμη φορά εικάζεται πως θα καταδικαστεί με την αρνητική ψήφο της Γερμανίας.
Παρακολούθηση μηνυμάτων: Επιφυλακτικός ο γερμανικός Τύπος για την αποτελεσματικότητα του μέτρου
Η πρόταση για τον «έλεγχο όλων των συνομιλιών» για τον εντοπισμό, την αποτροπή και την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο, γνωστή στη Γερμανία ως Chatkontrolle, βασίζεται στο υποκριτικό επιχείρημα ότι η σάρωση όλων των πτυχών της ζωής είναι πρόβλημα μόνο για εκείνα τα άτυχα άτομα που έχουν κάτι να κρύψουν, για οποιονδήποτε λόγο, γράφει σε πρόσφατο άρθρο η Die Welt. Υποστηρίζει πως έτσι θα ανοίξει ο δρόμος για τον τερματισμό των ελευθεριών για όλους τους πολίτες. Ο αρθρογράφος της, Αντρέας Ρόζενφελντερ, υπογραμμίζει πως «δεδομένου ότι το ποσοστό σφάλματος των αλγορίθμων αναζήτησης υπολογίζεται στο 0,1% -ίσως λόγω οικογενειακών φωτογραφιών από την παιδική πισίνα-, οι ήδη υπερφορτωμένες διωκτικές Αρχές θα κατακλυστούν». Κάποιοι πάροχοι, όπως η Signal, ξεκαθάρισαν πως θα αποσυρθούν από τις αγορές της ΕΕ εάν περάσει ο κανονισμός του Chatkontrolle.
Οδηγία για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA): Εντατικοί έλεγχοι και πρόσθετες δαπάνες για τους τεχνολογικούς κολοσσούς
Όσοι ασπάζονται αυτήν την επιφυλακτική άποψη τείνουν να ασκούν κριτική και στην Οδηγία για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA), η οποία υιοθετήθηκε για την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους και της παραπληροφόρησης στο Διαδίκτυο. Ενστάσεις για την DSA είχαν ακουστεί και από τους ψηφιακούς κολοσσούς των ΗΠΑ, καθώς το φιλτράρισμα του περιεχομένου απαιτεί εντατικούς ελέγχους και προϋποθέτει πρόσθετες δαπάνες. Η DSA τέθηκε σε εφαρμογή στα μέσα Νοεμβρίου του 2022. Έκτοτε είναι εκτεταμένη η κριτική για «θεσμική λογοκρισία» και υποβάθμιση των καινοτομιών. Το ακανθώδες θέμα που προκύπτει με την πρόταση της Γιόχανσον είναι πως οι εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων θα πρέπει να αποκρυπτογραφούν όλα τα μηνύματα για να μπορούν να εντοπίσουν περιεχόμενο που να παραπέμπει σε παιδική κακοποίηση. «Η πρόταση της προεδρίας της ΕΕ θα καταργούσε την κρυπτογράφηση από άκρο σε άκρο όπως τη γνωρίζουμε, θέτοντας σε σοβαρό κίνδυνο την ιδιωτικότητα των ανθρώπων», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος του Whatsapp, Γουίλ Κάθκαρντ.
Οι αρμόδιοι ερευνητές ακυρώνουν την αποκρυπτογράφηση για μέσο για την καταπολέμηση της κακοποίησης των παιδιών
Πάνω από 470 ερευνητές της ΕΕ συνυπέγραψαν κοινή επιστολή στα μέσα Σεπτεμβρίου, όπου σημειώνουν πως είναι ανέφικτο να ανιχνευτούν εικόνες κακοποίησης σε εκατοντάδες εκατομμύρια χρήστες. Οι ψευδείς αναφορές που θα προέκυπταν θα έθεταν υπόλογους εκατοντάδες αθώους χρήστες κάθε μέρα. Η πρόταση των σκληροπυρηνικών «θα δημιουργούσε πρωτοφανείς δυνατότητες για παρακολούθηση, έλεγχο και λογοκρισία και ενέχει εγγενή κίνδυνο κατάχρησης από λιγότερο δημοκρατικά καθεστώτα», προειδοποιούν οι ίδιοι.
Σε έκθεση αξιολόγησης του προτεινόμενου κανονισμού, η Κομισιόν χρησιμοποίησε δεδομένα του NCMEC (Εθνικό Κέντρο για Αγνοούμενα και Κακοποιημένα Παιδιά των ΗΠΑ), για να ισχυριστεί ότι η σάρωση λειτουργεί. Το NCMEC λαμβάνει δεκάδες εκατομμύρια αναφορές, ανά έτος, από τους ψηφιακούς κολοσσούς για περιπτώσεις που μπορεί να θεωρούνται ύποπτες, έτσι όπως ορίζει η αμερικανική νομοθεσία. Σύμφωνα, όμως, με τη βάση δεδομένων της NCMEC προέκυψε πως ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των αναφορών -έως και 75%- αφορά υλικό που δεν είναι ποινικά ή δεν περιέχει επαρκή στοιχεία για την έναρξη αστυνομικής έρευνας.
Αρνητική θέση για την πρόταση αυτή της Κομισιόν εκφράζουν αναλυτές και στη γερμανική FAZ. «Οι ιδέες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επ’ αυτού εντάσσονται σε μια μανία ελέγχου». «Το να υποχρεωθούν όλες οι υπηρεσίες ανταλλαγής μηνυμάτων στην ΕΕ να σπάσουν την κρυπτογράφησή τους, προκειμένου να δώσουν στην Τεχνητή Νοημοσύνη τη δυνατότητα να σαρώνει δισεκατομμύρια εικόνες και συνδέσμους για ποινικά κολάσιμο περιεχόμενο, θα ισοδυναμούσε με το προοίμιο μιας διάτρητης επικοινωνίας». Ανάλογη κριτική είχε ασκηθεί στη Βρετανία σε κυβερνητική πρόταση των Συντηρητικών προ διετίας, με αποτέλεσμα να αποσυρθεί.
‘Όπως αναφέρεται σε πρόσφατο δημοσίευμα της Guardian, «η μεγάλη ανησυχία, φυσικά, είναι ότι τα κράτη που αποκτούν την εξουσία να διατάσσουν τη σάρωση των μηνυμάτων μας αναζητώντας περιεχόμενο κακοποίησης παιδιών, θα χρησιμοποιήσουν αυτές τις δυνατότητες και για ύπουλους σκοπούς». Προσθέτει, δε, ότι σε μια κοινή γνωμοδότηση σχετικά με την πρόταση Κανονισμού για το υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι προειδοποίησαν ότι, στην πράξη, η νομοθεσία «θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για de facto γενικευμένη και αδιάκριτη σάρωση του περιεχομένου όλων σχεδόν των τύπων ηλεκτρονικών επικοινωνιών όλων των χρηστών στην ΕΕ».
