Αμυντική τεχνολογία αιχμής εντός των ευρωπαϊκών τειχών φιλοδοξεί να αναπτύξει η Ευρώπη, φέρνοντας τις καινοτόμες startup και scale up εταιρείες στο …πεδίο της μάχης.
Με τον πόλεμο στην Ουκρανία να έχει αποδείξει ξεκάθαρα ότι η καινοτομία, από την τεχνητή νοημοσύνη και τα drones έως τα δορυφορικά συστήματα και την κυβερνοάμυνα, μπορεί να καθορίσει τη δύναμη στο πεδίο, η ΕΕ αντιλαμβάνεται πως η ασφάλειά της εξαρτάται πλέον από την ικανότητά της να αναπτύσσει τεχνολογία «made in Europe».
Αυτό αποτυπώθηκε εμφατικά με το «Defence Readiness Roadmap 2030», που παρουσίασαν την εβδομάδα που διανύσαμε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο Ύπατος Εκπρόσωπος. Στον φιλόδοξο οδικό χάρτη η ΕΕ διαπιστώνει ότι η ισχύς στον 21ο αιώνα δεν θα μετρηθεί μόνο σε στρατιώτες ή εξοπλισμούς, αλλά σε τεχνολογική υπεροχή.
«Η καινοτομία είναι κρίσιμο στοιχείο της αμυντικής ετοιμότητας», αναφέρει το κείμενο, υπογραμμίζοντας πως οι ανατρεπτικές τεχνολογίες (disruptive technologies), η ταχεία δοκιμή και ενσωμάτωσή τους σε επιχειρησιακές δυνατότητες και η συνεργασία με την τεχνολογική κοινότητα είναι καθοριστικοί παράγοντες στον σύγχρονο πόλεμο.
Στο επίκεντρο μπαίνουν μικρές, ευέλικτες επιχειρήσεις, οι οποίες δημιουργούν λύσεις σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, τα μη επανδρωμένα συστήματα (drones), ο κυβερνοπόλεμος και η δορυφορική τεχνολογία. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεσμεύεται να δημιουργήσει το κατάλληλο περιβάλλον για να μπορέσουν αυτές οι εταιρείες να αναπτυχθούν, να χρηματοδοτηθούν και να συνεργαστούν με τη βιομηχανία.
Δεν είναι τυχαίο ότι στην καρδιά του οδικού χάρτη βρίσκεται η ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Αμυντικού και Τεχνολογικού Βιομηχανικού Υπόβαθρου (EDTIB), το οποίο «πρέπει να ωφελήσει όλες τις εταιρείες της εφοδιαστικής αλυσίδας, ιδίως startups και scale ups,», όπως σημειώνεται ρητά στο έγγραφο.
Στις ράγες το Fund of Funds
Η στρατηγική της Ένωσης δεν περιορίζεται σε δηλώσεις προθέσεων. Προβλέπει συγκεκριμένα εργαλεία και πόρους για την ενίσχυση της νεοφυούς επιχειρηματικότητας στον χώρο της άμυνας. Ένα από τα πιο εμβληματικά μέτρα είναι η δημιουργία, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων, ενός Ταμείου έως 1 δισ. ευρώ που θα λειτουργεί ως Fund of Funds, με στόχο «την ταχεία ανάπτυξη αμυντικών scale ups και την υποστήριξη καινοτόμων έργων στην άμυνα».
Το Ταμείο θα λειτουργήσει ως μοχλός για τη διοχέτευση ιδιωτικών και θεσμικών κεφαλαίων στην ευρωπαϊκή αμυντική καινοτομία. Είναι η πρώτη φορά που οι νεοφυείς επιχειρήσεις αντιμετωπίζονται ρητά ως στρατηγικοί εταίροι της ευρωπαϊκής ασφάλειας.
Ταυτόχρονα, το νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας θα διαθέτει ειδικό «παράθυρο για την άμυνα», ενώ το Horizon Europe Framework Programme και το European Innovation Council θα αναλάβουν να χρηματοδοτήσουν deep tech και disruptive innovation από το στάδιο της έρευνας έως το στάδιο της εμπορικής κλιμάκωσης (scale-up), συμπεριλαμβανομένων και εφαρμογών στον χώρο της άμυνας.
Η Επιτροπή σχεδιάζει να κατευθύνει σημαντικούς πόρους από τα προγράμματα της Ε.Ε. σε αυτήν την κατηγορία επιχειρήσεων. Στόχος είναι:
- Η χρηματοδότηση R&D,
- η ενθάρρυνση της διττής χρήσης τεχνολογιών (dual-use) και
- η προώθηση νέων μηχανισμών προμηθειών, με απλοποιημένες διαδικασίες για startups και ΜΜΕ.
Παράλληλα, θα δημιουργηθούν «Tech Alliances for Defence», συνδέοντας τους νεοφυείς τεχνολογικούς φορείς με τους τελικούς χρήστες της άμυνας στα κράτη-μέλη, ώστε να επιταχυνθεί η αντιμετώπιση κρίσιμων τεχνολογικών αναγκών.
Καινοτομία, δεξιότητες και ανοιχτά δεδομένα
Η τεχνολογική επανάσταση της ευρωπαϊκής άμυνας δεν αφορά μόνο στη χρηματοδότηση, αλλά και τους ανθρώπους και τις υποδομές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί, στο πλαίσιο του Pact for Skills, μια -μεγάλης κλίμακας- συνεργασία για δεξιότητες στην αεροδιαστημική και την άμυνα, με στόχο την επανακατάρτιση 600.000 εργαζομένων έως το 2030.
Οι νέες startups του τομέα θα έχουν έτσι πρόσβαση σε εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, ικανό να στηρίξει καινοτόμες γραμμές παραγωγής και προηγμένα R&D προγράμματα.
Επιπλέον, η Επιτροπή δεσμεύεται να επιταχύνει τη διάθεση δεδομένων για την εκπαίδευση και επαλήθευση αλγορίθμων Τεχνητής Νοημοσύνης, μειώνοντας τα εμπόδια για τη δημιουργία robust και human-centric AI εφαρμογών στην άμυνα. Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργείται ένα ανοικτό και ευέλικτο πλαίσιο καινοτομίας, στο οποίο οι startups μπορούν να αναπτύξουν και να δοκιμάσουν γρήγορα τις λύσεις τους.
Από την Ουκρανία στη Silicon Europe
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία του Roadmap είναι η πρόβλεψη για συνεργασία με την Ουκρανία. Η Επιτροπή σχεδιάζει τη δημιουργία μιας «Drone Alliance with Ukraine», η οποία θα υποστηρίξει τη δημιουργία κοινών επιχειρήσεων (joint ventures) μεταξύ ουκρανικών και ευρωπαϊκών εταιρειών, ώστε να συνδυαστεί η τεχνολογική τεχνογνωσία της Ευρώπης με την πρακτική εμπειρία της Ουκρανίας στο πεδίο.
Αυτή η συνεργασία θα λειτουργήσει και ως επιταχυντής για νέες startups στον τομέα των drones και των τεχνολογιών μάχης. Η ίδια η Επιτροπή μιλά για την ανάγκη η Ευρώπη να «μάθει τον ουκρανικό τρόπο να κάνει στρατιωτική καινοτομία», υιοθετώντας ταχύτητα, ευελιξία και ρίσκο -χαρακτηριστικά που παραδοσιακά ανήκουν στον κόσμο των startups.
Νέο δόγμα και επενδύσεις 800 δισ. ευρώ
Το Roadmap της ΕΕ για την Άμυνα, το οποίο φιλοδοξεί να ξεκλειδώσει επενδύσεις έως και 800 δισ. ευρώ, με συμμετοχή τόσο δημοσίων όσο και ιδιωτικών κεφαλαίων, προβλέπει τέσσερις «ναυαρχίδες άμυνας», που θα λειτουργούν ως κοινοί μηχανισμοί προστασίας:
- European Air Shield, ενιαίο ευρωπαϊκό σύστημα αντιαεροπορικής και αντιπυραυλικής προστασίας.
- European Space Shield, προστασία δορυφορικών και διαστημικών υποδομών από κυβερνοεπιθέσεις και φυσικές απειλές.
- European Drone Defence Initiative, ανάπτυξη κοινών τεχνολογιών ανίχνευσης και εξουδετέρωσης drones.
- Eastern Flank Watch, αυξημένη επιτήρηση και ταχεία αντίδραση στα ανατολικά σύνορα της Ένωσης.
