Ένας «αόρατος» ταξιδιωτικός πράκτορας, διαθέσιμος 24 ώρες το εικοσιτετράωρο και ικανός να σχεδιάσει ένα πλήρες ταξίδι μέσα σε δευτερόλεπτα: αυτή είναι η νέα πραγματικότητα που φέρνει η τεχνητή νοημοσύνη στον τουρισμό. Όπως γράφει η Le Figaro, από το ChatGPT και το Perplexity έως το ευρωπαϊκό Mistral, τα νέα συστήματα συνομιλιακής τεχνολογίας υπόσχονται να ανατρέψουν πλήρως τον τρόπο με τον οποίο αναζητούμε, οργανώνουμε και αγοράζουμε ταξίδια. Η επανάσταση αυτή, όπως παραδέχονται ειδικοί και στελέχη της βιομηχανίας, απειλεί ολόκληρη την οικονομική δομή του κλάδου, από τους γίγαντες της Booking και της Expedia, μέχρι τα μικρότερα γραφεία.
«Θες να πας στη Βενετία; Εξαιρετική ιδέα! Oρίστε ένα εμπνευσμένο πρόγραμμα με τα καλύτερα εστιατόρια και μουσεία». Με ένα απλό prompt, το ChatGPT συνθέτει προτάσεις που κάποτε απαιτούσαν ώρες ερευνών και τηλεφωνημάτων. Η Τεχνητή Νοημοσύνη προσφέρει προσωποποιημένα δρομολόγια, συγκρίνει τιμές, αξιολογεί εμπειρίες και, σιγά σιγά, αντικαθιστά τη δουλειά των ανθρώπων ταξιδιωτικών πρακτόρων.
Για τους ειδικούς, σύμφωνα με τη Le Figaro, η αλλαγή είναι τόσο βαθιά όσο εκείνη που έφερε το ηλεκτρονικό εμπόριο τη δεκαετία του 2000. «Όσοι δεν θα καταφέρουν να προσαρμοστούν, θα χαθούν», προειδοποιεί ο Chadi Hantouche, σύμβουλος στρατηγικής στην Eleven Strategy. Ο Jean-Pierre Nadir, ιδρυτής της FairMoove, θεωρεί ότι «ο τουρισμός —που αντιπροσωπεύει το 35% του ηλεκτρονικού εμπορίου— θα είναι ένας από τους πρώτους κλάδους που θα αναδιαμορφωθεί πλήρως από την τεχνητή νοημοσύνη».
Η προοπτική είναι ξεκάθαρη: μια μελλοντική πλατφόρμα Τεχνητής Νοημοσύνης θα μπορούσε να οργανώνει ταξίδια, να καθορίζει τιμές και να πραγματοποιεί κρατήσεις απευθείας, χωρίς να χρειάζονται ενδιάμεσοι. Έτσι, οι Online ταξιδιωτικοί πράκτορες ίσως δουν τον ρόλο τους να εξαφανίζεται.
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός των γιγάντων
Οι μεγάλοι παίκτες, όπως η Accor, ήδη βλέπουν τη διαφορά. Η Alix Boulnois, επικεφαλής ψηφιακής στρατηγικής του ομίλου, παρατηρεί «εκθετική αύξηση» των κρατήσεων που προέρχονται από πλατφόρμες ΑΙ. Η εταιρεία έχει αρχίσει να ενσωματώνει τα εργαλεία αυτής της νέας εποχής, βλέποντας την ευκαιρία να συνδέσει επιμέρους συστήματα (ξενοδοχεία, αεροπορικές, ενοικιάσεις αυτοκινήτων) σε ένα ενιαίο δίκτυο. «Αύριο, όλα αυτά θα συνομιλούν μεταξύ τους μέσω τεχνητής νοημοσύνης», εξηγεί.
Παράλληλα, η Booking και η Expedia έσπευσαν να κλείσουν στρατηγικές συμφωνίες με την OpenAI, αξιοποιώντας τα εργαλεία του ChatGPT τόσο για τη βελτίωση της εμπειρίας χρήστη όσο και για την προβολή των υπηρεσιών τους. Η Vanessa Heydorff, επικεφαλής της Booking Γαλλίας, αναγνωρίζει: «Μόλις περάσαμε την πόρτα ενός νέου κόσμου. Το ενδιαφέρον είναι αμοιβαίο — τους προσφέρουμε δεδομένα και εκείνοι μας βοηθούν να γίνουμε πιο ευφυείς».
Ωστόσο, οι επιπτώσεις παραμένουν ασαφείς. «Υπάρχει μεγάλη αγωνία για το τι θα ακολουθήσει», παραδέχεται η Heydorff. «Ξέρουμε ότι θα υπάρξουν αλλαγές που σήμερα δεν μπορούμε καν να φανταστούμε».
Οι μικροί παίκτες και η ανθρώπινη αξία
Απέναντι σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, οι παραδοσιακοί tour operators αναζητούν τρόπους επιβίωσης. Ο Christophe Fuss της TUI Γαλλίας εξηγεί ότι όλο και περισσότεροι πελάτες έρχονται ήδη προετοιμασμένοι, έχοντας συμβουλευτεί την Τεχνητή Νοημοσύνη. «Πολλές φορές ξέρουν περισσότερα για τον προορισμό από τους ίδιους τους πράκτορές μας», λέει. «Ωστόσο, συνεχίζουν να μας επισκέπτονται γιατί η ανθρώπινη επαφή παραμένει αναντικατάστατη».
Η TUI έχει αναπτύξει δύο εσωτερικά εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης: ένα που βοηθά τους συμβούλους να προτείνουν διαμονές μέσα σε δευτερόλεπτα, και ένα «προσωπικό βοηθό» που συγκεντρώνει όλες τις χρήσιμες πληροφορίες για κάθε ταξίδι. Ο Fuss επισημαίνει: «Ακόμα κι αν η ΤΝ είναι αποδοτική, κάνει λάθη. Ο ρόλος του ανθρώπινου συμβούλου είναι να επικυρώνει, να βελτιώνει και να επαναφέρει την αξιοπιστία της πληροφορίας».
Οι πρωτοπόροι της αυτοματοποίησης
Η Exotismes, ειδικευμένη στα εξωτικά νησιά, έχει ήδη αυτοματοποιήσει σχεδόν πλήρως τις διαδικασίες της. Οι κρατήσεις, οι ακυρώσεις και η εξυπηρέτηση πελατών πραγματοποιούνται χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, εκτός αν χρειάζεται ενσυναίσθηση. «Η μηχανή δεν μπορεί να αντιληφθεί τη συναισθηματική διάσταση ενός ταξιδιού», εξηγεί ο ιδρυτής Gilbert Cisneros. Πλέον, οι προγραμματιστές της εταιρείας συνεργάζονται με το Mistral για να δημιουργούν πιο ευέλικτα και «ανθρώπινα» συστήματα απαντήσεων, με στόχο την πλήρη φωνητική αλληλεπίδραση μέσα στους επόμενους μήνες.
Στην Accor, η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει αλλάξει τον τρόπο δουλειάς 3.000 ανθρώπων. Από τη δημιουργία μακετών ιστοσελίδων μέχρι τη διαχείριση τιμών, η Τεχνητή Νοημοσύνη μαθαίνει να «διαβάζει» τη ζήτηση και να προσαρμόζει δυναμικά τις τιμές, ενδεχομένως διαφορετικά για κάθε πελάτη. «Η επόμενη φάση είναι η εξατομικευμένη τιμολόγηση σε πραγματικό χρόνο», προειδοποιεί η Boulnois.
Τεχνητή Νοημοσύνη: Οι τουριστικοί οδηγοί στην εποχή του ChatGPT
Παράλληλα, η ψηφιακή επανάσταση έχει προκαλέσει σεισμό και στην εκδοτική πλευρά του τουρισμού. Οι ταξιδιωτικοί οδηγοί —Routard, Michelin, Petit Futé, Lonely Planet— αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη πρόκληση της ιστορίας τους. Παρότι εξακολουθούν να κοσμούν τα ράφια των βιβλιοπωλείων, οι πωλήσεις τους έχουν μειωθεί κατά 30% την τελευταία δεκαετία.
Το κοινό, πλέον, βρίσκει πληροφορίες παντού: από το TripAdvisor και το Instagram έως τα travel blogs και τις απαντήσεις του ChatGPT. Σύμφωνα με την Ipsos, ένας στους τρεις Γάλλους έχει ήδη χρησιμοποιήσει chatbot για να προγραμματίσει ταξίδι — και το ποσοστό ανεβαίνει στο 53% στους κάτω των 35 ετών.
Οι εκδοτικοί οίκοι δεν μένουν αδρανείς. Ο Petit Futé λανσάρει μικρότερους, οικονομικούς οδηγούς, ενώ ο Routard απαντά με εκδόσεις-«λευκώματα» πολυτελείας, που στοχεύουν σε ένα πιο συλλεκτικό κοινό. Παράλληλα, οι οδηγοί επεκτείνονται θεματικά: slow tourism, ταξίδια με ποδήλατο ή τρένο, πεζοπορίες και εμπειρίες βιώσιμου τουρισμού. Η Hachette, κάτοχος του Routard, κυκλοφορεί συλλογές αφιερωμένες στη γαστρονομία και τη βιωματική εξερεύνηση πόλεων, ενώ νέοι εκδότες, όπως ο L’Arbre qui marche, επανεφευρίσκουν το είδος με αφηγηματικούς «λογοτεχνικούς οδηγούς».
Η ψηφιακή στροφή και το νέο επιχειρηματικό μοντέλο
Οι μεγάλοι οδηγοί έχουν πλέον αγκαλιάσει την ψηφιακή εποχή. Ο ιστότοπος του Routard —ενεργός από το 2001— είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς στην προετοιμασία ταξιδιών, ενώ η ηλεκτρονική του δραστηριότητα αποφέρει διαφημιστικά και προμηθεικά έσοδα. Ο Petit Futé προσφέρει ολόκληρο το περιεχόμενό του δωρεάν online, προσελκύοντας τεράστιο κοινό και έσοδα από διαφημίσεις και κρατήσεις.
Ο Michelin, μετά από χρόνια κρίσης, επέστρεψε δυναμικά εξαγοράζοντας το ταξιδιωτικό site Tablet Hotels. Πλέον, ο ιστορικός οδηγός λειτουργεί ως πλήρης πλατφόρμα κρατήσεων, με χάρτες, προτάσεις και δυνατότητα σχολιασμού, θυμίζοντας κοινωνικό δίκτυο για ταξιδιώτες.
Η μάχη της αξιοπιστίας
Όλοι, πάντως, συνεχίζει το δημοσίευμα της Le Figaro, επιμένουν σε μια αξία που οι μηχανές δεν μπορούν να υποκαταστήσουν: την αυθεντικότητα. «Οι αναγνώστες μας μας εμπιστεύονται γιατί ξέρουν ότι ο Routard είναι ειλικρινής», τονίζει ο Philippe Gloaguen, ενώ ο Louis Auzias του Petit Futé διαβεβαιώνει ότι οι χορηγούμενες προβολές «δεν αλλοιώνουν την αξιοπιστία του περιεχομένου». Η ανεξαρτησία των συγγραφέων, που επισκέπτονται κάθε προορισμό, παραμένει εγγύηση ποιότητας.
Παρά τη μείωση των πωλήσεων, οι εκδότες δηλώνουν αισιόδοξοι. «Το περιεχόμενό μας έχει αξία και μπορεί να αξιοποιηθεί σε πολλαπλά μέσα», σημειώνει ο Auzias. «Οι οδηγοί και το διαδίκτυο δεν είναι ανταγωνιστές αλλά σύμμαχοι».
Η Sidonie Chollet της Hachette Tourisme προσθέτει: «Το ChatGPT συχνά απογοητεύει, οι οδηγοί προσφέρουν εμπειρία, βάθος και πολιτισμική ματιά. Όταν θέλεις να ξεφύγεις από τα τετριμμένα, αυτοί είναι ο πιο συναρπαστικός σύμμαχος».
Ο τουρισμός μετά την Τεχνητή Νοημοσύνη
Η τεχνητή νοημοσύνη φέρνει μια αδιαμφισβήτητη επανάσταση. Όμως, όπως συνέβη και σε άλλες βιομηχανίες, η τεχνολογία δεν θα εξαλείψει τους ανθρώπους, αλλά θα τους αναγκάσει να επαναπροσδιοριστούν. Οι επαγγελματίες που θα επιβιώσουν είναι εκείνοι που θα συνδυάσουν τη δύναμη των αλγορίθμων με την ανθρώπινη κρίση, την ενσυναίσθηση και την πολιτισμική κατανόηση που καμία μηχανή δεν μπορεί να προσφέρει.
Ο τουρισμός, πιο πολύ από κάθε άλλο τομέα, είναι μια εμπειρία συναισθήματος. Και αν η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να προτείνει το τέλειο πρόγραμμα, μόνο ο άνθρωπος μπορεί να δημιουργήσει το τέλειο ταξίδι.
