Όλοι μιλούν σήμερα για την τεχνητή γενική νοημοσύνη, την AGI, και για το πότε οι υπολογιστές θα μπορέσουν να ανταγωνιστούν την ανθρώπινη ευφυΐα. Όμως η ιστορία της τεχνητής νοημοσύνης ξεκινά πολύ πριν από τα headlines και τις επενδύσεις πολλών εκατομμυρίων. Ο άνθρωπος που της έδωσε αυτό το όνομα δεν ήταν μόνο ένας επιστήμονας που οραματίστηκε μηχανές που σκέφτονται, αλλά και κάποιος που αναγνώρισε νωρίς τους κινδύνους της, αναφέρει δημοσίευμα του wired. Το καλοκαίρι του 1956, στο Πανεπιστήμιο Dartmouth στο Νιου Χάμσαϊρ, μια ομάδα ακαδημαϊκών συγκεντρώθηκε για να συζητήσει πώς οι μηχανές θα μπορούσαν να μιμηθούν την ανθρώπινη σκέψη. Ανάμεσά τους ήταν ο John McCarthy, ο οποίος επινόησε τον όρο «τεχνητή νοημοσύνη». Η συνάντηση αυτή θεωρείται θρυλική, καθώς έθεσε τα θεμέλια ενός πεδίου που σήμερα διαμορφώνει την τεχνολογική και οικονομική πραγματικότητα.
Η αρχική ιδέα της τεχνητής νοημοσύνης επικεντρωνόταν στην κατασκευή μηχανών που θα μπορούσαν να εκτελούν γνωστικές λειτουργίες όπως η λογική, η επίλυση προβλημάτων και η μάθηση. Ωστόσο, η εξέλιξη του πεδίου οδήγησε γρήγορα σε μια νέα έννοια: την τεχνητή γενική νοημοσύνη, την AGI, δηλαδή ένα επίπεδο στο οποίο οι υπολογιστές θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν ή ακόμη και να ξεπεράσουν την ανθρώπινη νοημοσύνη σε κάθε γνωστικό τομέα. Η AGI έγινε αντικείμενο έντονης διεθνούς προσοχής, με συνεργασίες όπως αυτή της OpenAI με τη Microsoft και με επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων από εταιρείες όπως η Google, η Meta και η Nvidia. Η τεχνολογία αυτή θεωρείται τόσο στρατηγική που πολιτικοί και αναλυτές τη συνδέουν με γεωπολιτικές ισορροπίες, υπογραμμίζοντας ότι η πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ έναντι της Κίνας είναι κρίσιμη.
Η έννοια της AGI, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, διαμορφώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Ο Ray Kurzweil, στο βιβλίο του The Age of Spiritual Machines (1999), προέβλεψε ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα φτάσει το επίπεδο της ανθρώπινης γνωστικής λειτουργίας γύρω στο 2030. Η πρόβλεψη αυτή ενέπνευσε τον επιστήμονα Ben Goertzel, ο οποίος μαζί με τον Cassio Pennachin άρχισαν να διερευνούν προσεγγίσεις της τεχνητής νοημοσύνης με ευρύτερη εφαρμογή, πέρα από περιορισμένα πεδία όπως το σκάκι ή η διαγνωστική ιατρική.
Πώς καθιερώθηκε ο όρος Artificial General Intelligence
Στη διάρκεια αυτών των συζητήσεων, αναδύθηκε η ανάγκη για έναν νέο όρο που θα περιέγραφε μηχανές με γενική, ολοκληρωμένη νοημοσύνη. Ο Shane Legg, συνεργάτης του Goertzel, πρότεινε να προστεθεί η λέξη «γενική», προκειμένου να διαφοροποιηθεί από την εξειδικευμένη τεχνητή νοημοσύνη που μπορούσε να εκτελεί συγκεκριμένα καθήκοντα. Το αποτέλεσμα ήταν η καθιέρωση του όρου Artificial General Intelligence (AGI), που χρησιμοποιείται έως σήμερα για να περιγράψει την «πραγματική τεχνητή νοημοσύνη», δηλαδή ένα σύστημα ικανό να αντιλαμβάνεται, μαθαίνει και ενεργεί σε ποικίλους τομείς γνώσης όπως ένας άνθρωπος.
Η AGI δεν είναι απλώς μια τεχνολογική φιλοδοξία· είναι το σημείο όπου η επιστήμη συναντά τη στρατηγική και την κοινωνική πραγματικότητα. Όπως εξηγεί το Wired.com, η AGI αποτελεί τη φυσική εξέλιξη της αρχικής ιδέας του McCarthy, μετασχηματισμένη μέσα από δεκαετίες έρευνας, προβλέψεων και πειραμάτων. Από τα πρώτα βήματα στο Dartmouth μέχρι τις σημερινές επενδύσεις δισεκατομμυρίων και τη δημιουργία startups αφιερωμένων αποκλειστικά στην AGI, το πεδίο παραμένει ζωντανό και αμφιλεγόμενο.
Η ιστορία της τεχνητής νοημοσύνης υπενθυμίζει ότι πίσω από κάθε επανάσταση υπάρχουν οραματιστές που βάζουν ονόματα και όρους που καθορίζουν την πορεία δεκαετιών. Ο John McCarthy, με τη σύλληψη του όρου «τεχνητή νοημοσύνη», δεν δημιούργησε μόνο ένα νέο πεδίο επιστήμης· έθεσε τα θεμέλια για μια τεχνολογική εποχή που συνεχίζει να επηρεάζει την κοινωνία, την οικονομία και τη γεωπολιτική. Η AGI, με όλη τη δυναμική και τις προκλήσεις της, αποτελεί σήμερα την κορωνίδα αυτού του οράματος, ένα πεδίο που συνδέει τη φαντασία των πρώτων ερευνητών με την πραγματικότητα των υπερυπολογιστών και των αλγορίθμων του 21ου αιώνα.
Η εξέλιξη από τον McCarthy μέχρι την καθιέρωση της AGI δείχνει ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι απλώς ένα τεχνολογικό εργαλείο, αλλά μια ιδέα που διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε τη γνώση, τη μάθηση και την ανθρώπινη νοημοσύνη στον ψηφιακό κόσμο. Όπως επισημαίνει το Wired.com, η AGI δεν είναι απλώς το μέλλον· είναι η ζωντανή συνέχιση μιας ιστορίας που ξεκίνησε πριν από πάνω από μισό αιώνα, και η οποία συνεχίζει να επηρεάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε τις μηχανές και τις δυνατότητές τους.
Πώς ξεκίνησε ο John McCarthy, πατέρας της τεχνητής νοημοσύνης
Ο John McCarthy θεωρείται ευρέως μία από τις ιδρυτικές προσωπικότητες της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) και συχνά αναφέρεται ως ο «Πατέρας της Τεχνητής Νοημοσύνης». Η συμβολή του στον τομέα δεν είναι μόνο θεμελιώδης, αλλά έχει διαμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο η τεχνητή νοημοσύνη αναπτύχθηκε και εφαρμόζεται σήμερα. Οι πρωτοποριακές ιδέες του McCarthy στα μέσα του 20ού αιώνα έθεσαν τις βάσεις για την ΤΝ ως επίσημο επιστημονικό κλάδο, ενώ οι καινοτομίες του, όπως η γλώσσα προγραμματισμού Lisp και τα συστήματα κατανομής χρόνου, άφησαν διαρκή αντίκτυπο στην πληροφορική και την τεχνολογία.
Γεννημένος στις 4 Σεπτεμβρίου 1927 στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης, ο McCarthy έδειξε από νεαρή ηλικία μεγάλη έφεση στα μαθηματικά και στη θεωρητική σκέψη. Η κλίση του στα μαθηματικά τον ώθησε να τα χρησιμοποιήσει για την επίλυση σύνθετων προβλημάτων. Οι γονείς του ήταν πολιτικά ενεργοί, γεγονός που τον εξέθεσε σε ευρύτερα κοινωνικά ζητήματα και πιθανότατα ενίσχυσε την επιθυμία του να δουλέψει πάνω σε πρωτοποριακές ιδέες που θα μπορούσαν να αλλάξουν τον κόσμο. Παρά τις συχνές μετακομίσεις της οικογένειάς του κατά τη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας, η πνευματική του περιέργεια παρέμεινε σταθερή.
Η επίσημη εκπαίδευσή του στα μαθηματικά ξεκίνησε στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (Caltech), όπου σπούδασε προηγμένες μαθηματικές έννοιες που ενίσχυσαν το ενδιαφέρον του για την πληροφορική και τις θεωρητικές εφαρμογές της. Συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, όπου ήρθε σε επαφή με μερικά από τα πιο λαμπρά μυαλά των μαθηματικών και της θεωρητικής επιστήμης, προετοιμάζοντάς τον για μια καριέρα που τελικά θα άλλαζε το τοπίο της επιστήμης των υπολογιστών και της τεχνητής νοημοσύνης.
Εκτός από τη συμβολή του στη θεωρία της Τεχνητής Νοημοσύνης και στις γλώσσες προγραμματισμού, ο John McCarthy έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της έννοιας της κατανομής χρόνου στην πληροφορική. Στις πρώτες μέρες της πληροφορικής, οι υπολογιστές ήταν τιράστιοι, δαπανηρές μηχανές, προσβάσιμες μόνο από έναν χρήστη κάθε φορά. Ο McCarthy πρότεινε ένα σύστημα που επέτρεπε σε πολλαπλούς χρήστες να έχουν ταυτόχρονη πρόσβαση σε έναν υπολογιστή, μοιράζοντας τους πόρους του μέσω της λεγόμενης «κατανομής χρόνου».
Η ιδέα αυτή ήταν επαναστατική, καθώς σηματοδότησε μια μετάβαση από μεμονωμένα mainframes σε διαδραστικά συστήματα, προσβάσιμα από πολλούς χρήστες ταυτόχρονα. Έθεσε τις βάσεις για τα σύγχρονα παραδείγματα πληροφορικής, όπου οι υπολογιστές εξυπηρετούν πολλαπλούς χρήστες σε πραγματικό χρόνο. Η κατανομή χρόνου ήταν ιδιαίτερα σημαντική για την έρευνα στην Τεχνητή Νοημοσύνη, καθώς επέτρεπε στους επιστήμονες να πειραματίζονται και να εκτελούν υπολογισμούς χωρίς να περιμένουν μεγάλα χρονικά διαστήματα. Σύντομα, η έννοια αυτή έγινε θεμελιώδης στην επιστήμη των υπολογιστών, επηρεάζοντας τις μεταγενέστερες εξελίξεις στην κατανεμημένη υπολογιστική και στο cloud computing.
Η ιδέα της κατανομής χρόνου εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στο Συμβατό Σύστημα Κοινής Χρήσης Χρόνου (CTSS) στο MIT, και ακολούθησαν άλλα συστήματα που ενσωμάτωσαν τις αρχές του McCarthy. Η συμβολή του εδώ επέτρεψε τον εκδημοκρατισμό της πληροφορικής, καθιστώντας την πιο προσιτή σε ερευνητές, επιχειρήσεις και, τελικά, στο ευρύ κοινό.
