Mίας τεράστιας σημασίας επιτυχία για τη βιομηχανία του Ι.Τ. παρουσιάζει το Τμήμα Πληροφορικής του ΑΠΘ, καθώς σχεδίασε τον ισχυρότερο, παγκοσμίως, φωτονικό επεξεργαστή τεχνητής νοημοσύνης, ένα chip που τρέχει συστήματα deep learning, με ισχύ 24 φορές υψηλότερη από κάθε άλλο προγραμματιζόμενο φωτονικό επεξεργαστή και περίπου 10 φορές υψηλότερη από τον ισχυρότερο πυρήνα Τεχνητής Νοημοσύνης (tensor core) B200 της NVIDIA.
Οι ερευνητές του ΑΠΘ με το συγκεκριμένο φωτονικό υπολογιστή επιτυγχάνουν δύο στους δύο στόχους της βιομηχανίας Πληροφορικής: πολύ υψηλή επεξεργαστική ταχύτητα και μεγάλη μείωση στη χρήση ενέργειας. Αυτά τα δύο ζητούμενα είναι απολύτως κρίσιμα για την Τεχνητή Νοημοσύνη, που βασίζεται πάνω σε μεγάλα γλωσσικά μοντέλα και ασύλληπτα μεγάλους όγκους πληροφοριών.
Πέραν αυτών, οι ερευνητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου απαντούν με τα αποτελέσματα της βασικής έρευνας που διεξάγουν στο θέμα που απασχολεί την ΕΕ και είναι η μεγάλη εξάρτησή της από την Κίνα και τις ΗΠΑ, κατά δεύτερο λόγο, για την προμήθεια προϊόντων, ημιαγωγών και chips. Το πόσο ενδιαφέρον για τη Βιομηχανία Πληροφορικής έχουν τα αποτελέσματα της ερευνητικής δουλειάς των επιστημόνων του ΑΠΘ αποδεικνύεται και από τη χρηματοδότηση που έλαβαν από την αμερικάνικη Celestial AI, η οποία εδρεύει στο Silicon Valley της Καλιφόρνια και πρόσφατα εξαγοράστηκε από τη Marvell.
Chip που λειτουργεί με φως
Το Τμήμα Πληροφορικής του ΑΠΘ, που πριν δύο χρόνια είχε ανακοινώσει τη δημιουργία του ταχύτερου επεξεργαστή Τεχνητής Νοημοσύνης, τώρα ανακοινώνει την επόμενη κατάκτησή του, τη δημιουργία του ισχυρότερου επεξεργαστικού πυρήνα τεχνητής νοημοσύνης, που λειτουργεί με φως και φέρει ελληνική σφραγίδα. Ο συγκεκριμένος φωτονικός επεξεργαστής Τεχνητής Νοημοσύνης προσφέρει τη μεγαλύτερη υπολογιστική ισχύ που έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα, παγκοσμίως, στην κατηγορία των πλήρως προγραμματιζόμενων επεξεργαστικών πυρήνων.
Όπως ανακοινώνουν οι ερευνητές, «ο επεξεργαστής αυτός βασίζεται σε φωτονικούς νευρώνες και λειτουργεί με φως αντί για ηλεκτρικό ρεύμα, υλοποιώντας μια πρωτότυπη αρχιτεκτονική η οποία, για πρώτη φορά, μπορεί και υλοποιεί αλγεβρικές πράξεις σε υψηλές ταχύτητες αξιοποιώντας πολυπλεξία σε τρεις διαστάσεις: χρόνο, χώρο και μήκος κύματος. Με τον τρόπο αυτό παρέχει συνολική υπολογιστική ισχύ ίση με 262 TOPS (262 × 1012 πράξεις ανά δευτερόλεπτο), η οποία αποτελεί αριθμό ρεκόρ μεταξύ όλων των προγραμματιζόμενων πυρήνων Τεχνητής Νοημοσύνης: είναι περίπου 24 φορές υψηλότερη σε σχέση με τις αντίστοιχες επιδόσεις άλλων ερευνητικών πρωτοτύπων πλήρως προγραμματιζόμενων φωτονικών επεξεργαστών και περίπου 10 φορές υψηλότερη από τον ισχυρότερο πυρήνα Τεχνητής Νοημοσύνης (tensor core) B200 της NVIDIA».
Η διεπιστημονική συνεργασία δίνει αποτελέσματα
Η πρωτοποριακή έρευνα στο συγκεκριμένο πεδίο βασίστηκε στη διεπιστημονική συνεργασία δύο ερευνητικών ομάδων του Τμήματος Πληροφορικής: της ερευνητικής ομάδας Ασύρματων και Φωτονικών Συστημάτων και Δικτύων (WinPhoS ) του ΚΕΔΕΚ του Αριστοτελείου, με επιστημονικό υπεύθυνο τον καθ. Νίκο Πλέρο, και της ερευνητικής ομάδας Υπολογιστικής Νοημοσύνης και Βαθιάς Μάθησης του Τμήματος Πληροφορικής (CIDL Research group ), με επιστημονικό υπεύθυνο τον καθ. Αναστάσιο Τέφα και βασικό συνεργάτη τον επίκ. καθηγητή του Τμήματος Χημικών Μηχανικών, Νικόλαο Πασσαλή.
Τα μέλη της ερευνητικής ομάδας Από αριστερά: όρθιοι ο επίκουρος καθηγητής Νικόλαος Πασσαλής, ο καθηγητής Νικόλαος Πλέρος, ο Καθηγητής Αναστάσιος Τέφας. Καθιστοί οι Χρήστος Παππάς, Δρ. Μιλτιάδης Μόραλης-Πέγιος, Δρ. Απόστολος Τσακυρίδης, Δρ. Γεώργιος Γιαμουγιάννης και Δρ. Μάνος Κίρτας © ΑΠΘ
Διεθνείς διακρίσεις στην επιστημονική κοινότητα
Σημειώνεται ότι ο κύριος ερευνητής, κ. Χρήστος Παππάς, διακρίθηκε πρόσφατα για τη συγκεκριμένη έρευνα από την Διεθνή IEEE Photonics Society, μεταξύ των 10 κορυφαίων υποψήφιων διδακτόρων παγκοσμίως για το έτος 2025, και έλαβε το βραβείο 2025 Photonics Society Graduate Student Scholarship, ενώ ο Δρ Απόστολος Τσακυρίδης προσκλήθηκε να παρουσιάσει τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας στο παγκόσμιο συνέδριο Οπτικών Επικοινωνιών το Μάρτιο του 2026, στο Λος Άντζελες των Η.Π.Α.
Η συνεργασία των δύο ερευνητικών ομάδων του Αριστοτελείου, που είναι σε εξέλιξη τα τελευταία περίπου 7 χρόνια, έχει προσελκύσει σημαντική χρηματοδότηση από πλήθος ευρωπαϊκών Horizon και εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων, καθώς επίσης από την αμερικανική Celestial AI.
Όπως είπε στο powergame.gr o καθ. Αναστάσιος Τέφας, οι ερευνητές του ΑΠΘ σχεδίασαν τη δομή του φωτονικού επεξεργαστή και έλεγξαν πειραματικά τη λειτουργία του. Η παραγωγή του επεξεργαστή, του μικροτσιπ, μπορεί να γίνει από εταιρείες που έχουν την τεχνολογία και τις γραμμές παραγωγής, σε Κίνα, Αμερική, Ελβετία.
Oι εταιρείες που παράγουν chips παρακολουθούν τη διεθνή επιστημονική κοινότητα προκειμένου να βρούνε τρόπους να κάνουν τους επεξεργαστές τους πιο γρήγορους ή πιο αποτελεσματικούς (μικρότερη κατανάλωση ενέργειας) ή και τα δύο. Ειδικά το θέμα της μείωσης του ενεργειακού κόστους στη λειτουργία των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, είναι εξαιρετικά σημαντικό.
Ο κ. Τέφας διευκρίνισε ότι ο σχεδιασμός των υπερταχέων επεξεργαστών από ερευνητές του ΑΠΘ, γίνεται στο πλαίσιο ανάπτυξης εφαρμογών κυρίως βιο-εφαρμογών που εξυπηρετούν κοινωνικής χρησιμότητας έργα.
Περισσότερες πληροφορίες για την συνεργασία με την Celestial AI, ανέφερε ο καθ. Νίκος Πλέρος, σημειώνοντας ότι αυτή ξεκίνησε το 2019, μέσω συμφωνίας με το ΑΠΘ. Στα πλαίσια αυτής της συμφωνίας, η Ομάδα WinPhoS κάνει ερευνητικό έργο και τα πνευματικά δικαιώματα για το συγκεκριμένο έργο ανήκουν στη Celestial AI, με την εταιρεία να είναι αυτή που θα αξιοποιήσει τα αποτελέσματα της έρευνας αν τελικώς το πράξει.
Ωστόσο, οι ερευνητές συνεχίζουν να δουλεύουν πάνω στο ίδιο αντικείμενο, στα πλαίσια Ευρωπαϊκών προγραμμάτων, προσπαθώντας πλέον να κατασκευάσουν το μικροτσιπ που θα αποτελεί και την υλοποίηση, την εφαρμογή της γνώσης που κατακτήθηκε.
Το ένα πρόγραμμα είναι το STARLight και το άλλο είναι το HAETAE (συνεργασία ΕΕ με Νότια Κορέα) έργα που αφορούν στην ανάπτυξη ολοκληρωμένων φωτονικών κυκλωμάτων πυριτίου για ένα εύρος διάφορων εφαρμογών. Οι ερευνητές του ΑΠΘ εστιάζουν στην ολοκλήρωση φωτονικών επεξεργαστών ΑΙ με τον έναν στόχο να είναι και ο επεξεργαστής στον οποίο έγινε ιδιαίτερη αναφορά.
