Οι τεχνολογίες αιχμής χωρίζονται σε τρεις βασικές κατηγορίες: την τεχνητή νοημοσύνη (AI), την κβαντική πληροφορική και τους ημιαγωγούς. Λόγω κρίσιμων καινοτομιών που έχουν επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια, αυτές οι τεχνολογίες διαδραματίζουν κομβικό ρόλο στην τεχνολογική αυτονομία κάθε ισχυρής οικονομίας, σε μια εποχή που ο ανταγωνισμός των υπερδυνάμεων έχει σκληρύνει. Η πόλωση δεν περιορίζεται στην αντιπαλότητα των ΗΠΑ με την Κίνα. Τεταμένες, αν και όχι εχθρικές, είναι οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Ε.Ε. λόγω της επιθετικής εμπορικής πολιτικής που εφαρμόζει ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ. Επίσης, ο πόλεμος στην Ουκρανία και η στενή γεωπολιτική εγγύτητα Κίνας-Ρωσίας επιτείνουν την ανάγκη στη Δύση για την ανάπτυξη της αμυντικής τεχνολογίας και τη δημιουργία των υποδομών για τη διαχείριση υπολογιστικής ισχύος, όπως είναι τα ευρυζωνικά δίκτυα και τα κέντρα επεξεργασίας δεδομένων.
Από εκτενή μελέτη του ερευνητικού κέντρου Bruegel, με έδρα τις Βρυξέλλες, προκύπτει πως οι αμερικανικές εταιρείες κυριαρχούν στην κβαντική πληροφορική, ενώ το προβάδισμα των ΗΠΑ στην τεχνητή νοημοσύνη έχει μικρύνει συγκριτικά με την Κίνα μέσα σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Από τον Νοέμβριο του 2022, όταν η OpenAI συντάραξε τον τεχνολογικό κόσμο με την παρουσίαση του πρώτου μοντέλου αναπαραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης ChatGPT, η Κίνα έχει σημειώσει θεαματική πρόοδο και το Πεκίνο «πετάει το γάντι» στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Μετά την ορμητική διείσδυση των κινεζικών ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων (EVs) στην παγκόσμια αγορά και την επιτυχημένη κυκλοφορία των μοντέλων συλλογιστικής AI από την DeepSeek, το Bloomberg αποκάλυψε αυτήν την εβδομάδα πως το Κομμουνιστικό Κόμμα εξετάζει μια νέα εκδοχή του πενταετούς σχεδίου «Made In China 2025», που θα επικεντρώνεται στην ενίσχυση της παραγωγής προηγμένων προϊόντων τεχνολογίας.
Όμως, αν και οι κινεζικές εταιρείες παρουσιάζουν τον μεγαλύτερο αριθμό πατεντών από το 2019 μέχρι το 2023, οι ανταγωνιστές στις ΗΠΑ έχουν ξεκάθαρο προβάδισμα στις «κρίσιμες καινοτομίες», δηλαδή αυτές που μπορεί να οδηγήσουν σε ριζοσπαστικές αλλαγές ενός κλάδου και μιας οικονομίας. Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ των κρίσιμων καινοτομιών και του συνολικού αριθμού των πατεντών μιας εταιρείας. Η Baidu, η Tencent, ο ασφαλιστικός όμιλος PingaAn και η κατασκευάστρια μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) AutelRobotics της Κίνας κατέχουν κάποιες από τις πρώτες θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη του συνόλου των πατεντών μαζί με τις αμερικανικές IBM, Microsoft, Oracle και Intel από το 2019 μέχρι το 2023. Μάλιστα, η AutelRobotics συμπεριλήφθηκε πέρσι στην «entity list» των ΗΠΑ, δηλαδή στη λίστα των κινεζικών εταιρειών που κρίθηκαν πως θα πρέπει να έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε προϊόντα της αμερικανικής τεχνολογίας. Ωστόσο, η Κίνα υστερεί στις κρίσιμες καινοτομίες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Baidu. Αριθμεί 11.879 πατέντες, αλλά μόνον το 0,33% από αυτές συγκαταλέγονται ως «κρίσιμες καινοτομίες». Στον αντίποδα βρίσκεται η Stanley Robotics, γαλλικών συμφερόντων. Από τις 63 συνολικά πατέντες της, οι έξι θεωρείται πως είναι «κρίσιμες καινοτομίες». Τελικά, όμως, οι αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας προηγούνται σε κρίσιμες καινοτομίες, όπως η «μηχανική εκμάθηση», η «επεξεργασία φυσικής γλώσσας», η «κυβερνοασφάλεια» και η «αναπαραγωγική AI».
Οι καινοτόμες εταιρείες της Ευρώπης ακολουθούν τις ΗΠΑ και την Κίνα και στις τρεις κατηγορίες των τεχνολογιών αιχμής. Οι ευρωπαϊκές επιδόσεις είναι, ωστόσο, σημαντικότερες στην κβαντική πληροφορική απ’ ό,τι στην τεχνητή νοημοσύνη και τους ημιαγωγούς, σημειώνει το Bruegel. Όμως, η πρόοδος στην Ευρώπη σημειώνεται, κυρίως, από τα κρατικά κέντρα ερευνών. Το γεγονός, δε, πως ο τεχνολογικός κλάδος είναι διάσπαρτος και κατακερματισμένος μεταξύ των κρατών-μελών θέτει την Ευρώπη αυτόματα σε μειονεκτική θέση, εάν θελήσει να αξιοποιήσει εμπορικά τις όποιες καινοτομίες.
Από την άλλη πλευρά, η αμερικανική κυβέρνηση έχει επενδύσει 2,9 δισ. δολάρια την τριετία 2019-2022 στην κβαντική πληροφορική και σχεδιάζει να αυξήσει τις επενδύσεις στο μέλλον, σύμφωνα με το αμερικανικό περιοδικό Forbes. Επί του παρόντος, η IBM θεωρείται πως προπορεύεται στην κβαντική πληροφορική, στοχεύοντας στη δημιουργία του πρώτου ψηφιακού κβαντικού συστήματος με δυνατότητα 100.000 qubits (ή κβαντικά bit) μέχρι το 2033. Πέρσι τον Δεκέμβριο παρουσίασε τον επεξεργαστή Heron με ισχύ της τάξεως των 154 qubits.
