Η ανησυχία για την ανδρική γονιμότητα, οι χαμηλοί δείκτες σπέρματος και η άνοδος των κιτ δημιουργούν μια αγορά κατάψυξη σπέρματος δισεκατομμυρίων δολαρίων, αναφέρει το Bloomberg. Εταιρείες όπως οι Legacy και Fellow μετατρέπουν τη συντήρηση σπέρματος σε υπηρεσία κατ’ οίκον, με στόχο την ανατροπή των παραδοσιακών πρακτικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
Το περασμένο καλοκαίρι, ο Alexander McKinnon ένιωθε συνεχώς εξαντλημένος. «Καθόμουν στον καναπέ στις 2 το μεσημέρι και με έπαιρνε ο ύπνος», λέει. Ιδρυτής μιας βιοτεχνολογικής startup στη Βοστώνη, αρχικά θεώρησε ότι ήταν αποτέλεσμα της απαιτητικής του δουλειάς, αλλά η κόπωση δεν υποχωρούσε. Τον Σεπτέμβριο, μια αιματολογική εξέταση έδειξε ότι η έντονη κόπωση σχετιζόταν με χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης. Ο γιατρός του συνέστησε στεροειδή για ενίσχυση της ενέργειας, αλλά με τίμημα: οι ενέσεις θα μείωναν δραστικά τον αριθμό των σπερματοζωαρίων του.
Ο McKinnon, 32 ετών, και η σύζυγός του δεν ήταν ακόμη έτοιμοι να κάνουν οικογένεια, αλλά δεν ήθελαν να διακινδυνεύσουν τη μελλοντική τους δυνατότητα. «Γι’ αυτό πάγωσα το σπέρμα μου», λέει.
Οι τράπεζες σπέρματος υπάρχουν εδώ και δεκαετίες, αλλά τα τελευταία χρόνια, η εμφάνιση φθηνών χημικών συντηρητικών που χορηγούνται στο σπίτι και παρατείνουν τη διάρκεια ζωής ενός δείγματος για ημέρες, κατάργησαν την ανάγκη για αμήχανες επισκέψεις σε κλινικές ή ιατρεία. Παράλληλα, η αλλαγή στάσης από τους άνδρες που ενδιαφέρονται για την υγεία τους έχει δημιουργήσει έναν νέο τομέα απευθείας προς τον καταναλωτή: startups που παραλαμβάνουν σπέρμα μέσω ταχυδρομείου για αποθήκευση και προσφέρουν αναλύσεις γονιμότητας μέσω εφαρμογής.
To κιτ «κάν’ το μόνος σου»
Ο McKinnon χρησιμοποίησε ένα κιτ «κάν’ το μόνος σου» που παρήγγειλε από την εταιρεία Legacy. Περιλαμβάνει ένα μικρό πλαστικό κυπελάκι, ένα φιαλίδιο με ροζ υγρό που λειτουργεί ως συντηρητικό, ένα ανθεκτικό πράσινο θήκη με φερμουάρ και ένα λουκέτο ασφαλείας για την αποστολή. Αφού συνέλεξε το δείγμα του, το παρέδωσε για αποστολή μίας νύχτας.
Η Legacy είναι μία από τις μεγαλύτερες αμερικανικές startup σε μια αγορά ανδρικής υπογονιμότητας που εκτιμάται στα 4 δισ. δολάρια ετησίως. Η εταιρεία με έδρα τη Νέα Υόρκη έχει 40.000 πελάτες και έχει συγκεντρώσει 50 εκατ. δολάρια από κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου και διάσημους επενδυτές όπως ο Justin Bieber.
Ο Khaled Kteily, ιδρυτής της μητρικής Give Legacy Inc., τονίζει την ευκολία ως τον βασικό παράγοντα επιτυχίας της υπηρεσίας κατάψυξης σπέρματος μέσω ταχυδρομείου. «Το μόνο που χρειάζεσαι είναι ένα iPhone και πέντε λεπτά», λέει. Με κόστος 100 έως 150 δολάρια ετησίως για συλλογή και αποθήκευση σε εγκαταστάσεις στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ, η Legacy προσφέρει σημαντικά χαμηλότερες τιμές από τις παραδοσιακές κλινικές. Οι διαφορές είναι ακόμη μεγαλύτερες σε σύγκριση με τη δυσάρεστη, επεμβατική και πανάκριβη διαδικασία συλλογής και συντήρησης ωαρίων, που διαρκεί μήνες και κοστίζει δεκάδες χιλιάδες δολάρια. «Αν το συγκρίνεις με το κόστος κατάψυξης ωαρίων, είναι τρελό», σχολιάζει ο Kteily.
Οι περισσότεροι άνδρες σπάνια σκέφτονται τη γονιμότητά τους. Η γενικευμένη άγνοια αποκρύπτει το μέγεθος ενός παγκόσμιου προβλήματος. Σύμφωνα με μια μελέτη του 2017, οι μέσοι δείκτες σπερματοζωαρίων παγκοσμίως έχουν μειωθεί στο μισό σε σχέση με πριν από 40 χρόνια. Οι αιτίες δεν είναι ξεκάθαρες, αλλά ενοχοποιούνται η διατροφή και το στρες. Γι’ αυτό το τεστ γονιμότητας συχνά συνοδεύει την κατάψυξη σπέρματος, και πολλές εταιρείες επιδιώκουν να απλοποιήσουν τη διαδικασία. Η ExSeed Health Ltd. από τη Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο στέλνει κιτ σε πελάτες σε όλη την Ευρώπη, τα οποία τους επιτρέπουν να εξετάζουν το σπέρμα τους στο σπίτι και να βλέπουν τα αποτελέσματα στο κινητό.
Οι startup κατάψυξης σπέρματος στοχεύουν κυρίως άνδρες που ανησυχούν για τη γονιμότητά τους
Οι startup κατάψυξης σπέρματος στοχεύουν κυρίως άνδρες που ανησυχούν για τη γονιμότητά τους, αντιμετωπίζουν μείωση λόγω ηλικίας, ασθένειες όπως καρκίνο, ή εργάζονται στον στρατό ή σε επικίνδυνα επαγγέλματα. (Η Legacy προσφέρει δωρεάν συνδρομές σε μέλη του στρατού των ΗΠΑ.)
Τα ασφαλιστικά προγράμματα καλύπτουν όλο και συχνότερα αυτές τις υπηρεσίες και πολλοί γιατροί τις συνιστούν στους ασθενείς τους. Η Legacy δηλώνει ότι οι σύμβουλοί της βρίσκονται σε επαφή με την ομάδα του Robert F. Kennedy Jr. στο Υπουργείο Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών των ΗΠΑ, χωρίς να δώσει περαιτέρω λεπτομέρειες.
Εξυπηρέτηση με κούριερ
Η διατήρηση ζωντανών σπερματοζωαρίων ήταν κάποτε μεγάλη πρόκληση. Ένα νωπό δείγμα πρέπει να αξιολογηθεί από γιατρό εντός μίας ώρας. Το 2018, η startup Fellow από την Καλιφόρνια ξεκίνησε χρησιμοποιώντας ποδηλάτες-κούριερ για να μεταφέρουν δείγματα. Πλέον χρησιμοποιεί δικό της συντηρητικό, το οποίο καταστέλλει τα βακτήρια, πριν ο πελάτης στείλει το δείγμα ταχυδρομικά.
Το χημικό αυτό υγρό –που χρησιμοποιείται από όλες τις ταχυδρομικές υπηρεσίες– είναι γνωστό ως buffer medium (ρυθμιστικό μέσο). Λειτουργεί σαν ένα «χημικό λουτρό»: ένα πλούσιο σε θρεπτικά στοιχεία υγρό που μονώνει το δείγμα από μεταβολές θερμοκρασίας και διατηρεί τα σπερματοζωάρια ζωντανά έως ότου καταψυχθούν στο εργαστήριο. Η Legacy λέει ότι το διάλυμά της χάνει μόλις 0,4% του δείγματος ανά ώρα, ενώ η Fellow διατηρεί τη βιωσιμότητα για έως και 52 ώρες.
Η Fellow έχει αντλήσει πάνω από 40 εκατ. δολάρια και συνεργάζεται με 11 μεγάλα νοσοκομεία, 40 ιατρικά κέντρα των Βετεράνων και 2.500 κλινικές. «Υπάρχει μια πολιτισμική στροφή — οι άνδρες πλέον ενδιαφέρονται για το σώμα τους», λέει ο James Smith, ουρολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και επικεφαλής ιατρικός σύμβουλος της Fellow.
Η Wendy Chang, ενδοκρινολόγος αναπαραγωγής στην κλινική Reproductive Partners στο Μπέβερλι Χιλς, έχει ενσωματώσει τις υπηρεσίες ταχυδρομείου για να επεκτείνει τη βάση των ασθενών της. Εκτιμά ότι το 5% έως 10% των ανδρών ασθενών της αδυνατούν να παράγουν δείγμα «κατ’ απαίτηση» στην κλινική. «Αυτές οι υπηρεσίες βοηθούν και στην ψυχολογική πίεση», λέει.
Το κρυολογικό βήμα
Αφού παραληφθεί το δείγμα, ακολουθεί το κρυολογικό βήμα. Σύμφωνα με την Danielle Hupp, διευθύντρια εργαστηρίου και εμβρυολόγο, η διαδικασία κατάψυξης διαρκεί δύο με τρεις ώρες. Σε ένα δωμάτιο γεμάτο δοχεία υγρού αζώτου —μεγέθους περίπου βαρελιού μπύρας— η Hupp εξηγεί ότι η αργή ψύξη είναι κρίσιμη ώστε να μην καταστραφούν οι μεμβράνες των σπερματοζωαρίων. Το σπέρμα πρέπει να φτάσει τους -196°C, από τους 34°C που είναι εντός του ανθρώπινου σώματος. Επειδή σχηματίζονται παγοκρύσταλλοι, οι τεχνικοί προσθέτουν ένα ειδικό μέσο με κρυοπροστατευτικά για να απομακρυνθεί το νερό από τα κύτταρα και να αποφευχθεί η βλάβη.
Η κανονικοποίηση της φροντίδας ανδρικής γονιμότητας είναι κάτι που οι γιατροί υποδέχονται με ανακούφιση. Η σύλληψη είναι πολύ πιο αποτελεσματική όταν και τα δύο μέρη κατανοούν τον ρόλο τους, λέει ο Amin Herati, ουρολόγος και διευθυντής υπογονιμότητας στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, και πρώην σύμβουλος της Dadi — μιας ταχυδρομικής υπηρεσίας σπέρματος που εξαγοράστηκε από τη Ro έναντι 100 εκατ. δολαρίων.
«Με ενδιαφέρει να ανοίξει αυτή η συζήτηση νωρίς, καθώς πολλοί άνδρες αντιμετωπίζουν προβλήματα γονιμότητας», λέει. «Χρειαζόμαστε περισσότερη ενσυναίσθηση για όσα περνούν, περισσότερες επιλογές και υποστήριξη».
