Το τελευταίο χρονικό διάστημα παρατηρείται η νέα τάση «SkinnyTok» στην πλατφόρμα TikTok. Πρόκειται για μια ανησυχητική εξέλιξη που επαναφέρει επικίνδυνα πρότυπα ακραία χαμηλού βάρους, μέσα από πρακτικές που σχετίζονται με διαταραχές πρόσληψης τροφής.
Το φαινόμενο αυτό θυμίζει την τοξική κουλτούρα δίαιτας που κυριάρχησε στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και φαίνεται να βρίσκει νέο έδαφος έκφρασης μέσω των κοινωνικών δικτύων. Τι προωθεί το SkinnyTok;
- Την πεποίθηση ότι ο ακραίος περιορισμός στην πρόσληψη τροφής και η εξαντλητική άσκηση συνδέονται με επιτυχία κι αυτοέλεγχο.
- Την εξύμνηση της πείνας και την ενοχοποίηση της φυσιολογικής κατανάλωσης τροφής.
- Την αυστηρή μείωση των γευμάτων σε ποσότητες κάτω του προβλεπόμενου.
- Την παρουσίαση επικίνδυνων πρακτικών ως δήθεν «υγιεινές» επιλογές.
Για το λίαν επικίνδυνο αυτό «παιχνίδι» στο Tik Tok μιλάει σήμερα στο powergame.gr η Μαρία Τσιάκα, ψυχολόγος, διδάκτωρ Ψυχολογικής Ιατρικής του King’s College London και διευθύντρια του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών.
Αυτή τη νέα τάση σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, κυρίως στο TikTok, που προωθεί επικίνδυνα πρότυπα ακραία χαμηλού βάρους, αισθάνεστε ότι έχετε τα όπλα για να εξουδετερώσετε κι αυτήν τη νέα μόδα; Κι αν ναι, ποια είναι αυτά;
Δεν μπορούμε να «εξουδετερώσουμε» ολοκληρωτικά μια ψηφιακή τάση, μπορούμε όμως να θωρακίσουμε τους νέους. Τα βασικά «όπλα» είναι η ψυχοεκπαίδευση, η ενίσχυση της κριτικής σκέψης γύρω από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς και η προσφορά έγκυρων θεραπευτικών παρεμβάσεων, όταν εντοπίζονται σημάδια διαταραχής. Στο θεραπευτικό πλαίσιο, διδάσκουμε στους εφήβους να αναγνωρίζουν τα ερεθίσματα που τους επηρεάζουν και να αναπτύσσουν δεξιότητες ανθεκτικότητας απέναντι στην πίεση για «τέλειο» σώμα.
Πώς μπορεί να συμβάλει η εκπαίδευση στη μείωση των περιστατικών;
Η εκπαίδευση είναι θεμελιώδης όχι μόνο σε ειδικούς, αλλά και σε εκπαιδευτικούς, οικογένεια και κοινωνία. Όταν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τα πρώιμα σημάδια, η παρέμβαση γίνεται έγκαιρα και με καλύτερη πρόγνωση. Επιπλέον, η εκπαίδευση των ίδιων των νέων σχετικά με το πώς να φιλτράρουν το περιεχόμενο των social media, μειώνει δραστικά τον κίνδυνο εσωτερίκευσης επικίνδυνων προτύπων.
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα εκπαιδεύτηκαν ειδικοί στο κέντρο σας, στη μέθοδο TBT-S που ξέρουμε ότι βασίζεται στα ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά του ατόμου. Τι σημαίνει αυτή η εκπαίδευση για την αντιμετώπιση διατροφικών διαταραχών στη χώρα μας;
Η εκπαίδευση στην TBT-S (Temperament-Based Therapy with Support) αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την Ελλάδα. Πρόκειται για ένα σύγχρονο θεραπευτικό πρωτόκολλο που αναγνωρίζει πως τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και του νευροβιολογικού προφίλ ενός ατόμου παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πορεία της διαταραχής. Με το TBT-S δεν στοχεύουμε μόνο στα συμπτώματα, αλλά βοηθούμε τον ασθενή και την οικογένειά του να κατανοήσουν τη νευροβιολογία της ασθένειας και το πως ανακατευθύνουν τα ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά προς όφελος της ανάρρωσης. Αυτό ενδυναμώνει τις οικογένειες και βελτιώνει τις πιθανότητες μακροχρόνιας ανάρρωσης.
Πιστεύετε ότι η ελληνική κοινωνία κατανοεί τη σοβαρότητα των διατροφικών διαταραχών ή εξακολουθεί να υπάρχει στίγμα;
Η αλήθεια είναι ότι έχει γίνει πρόοδος τα τελευταία χρόνια, αλλά το στίγμα εξακολουθεί να υπάρχει. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι μια διατροφική διαταραχή είναι ένα «καπρίτσιο» ή μια «μόδα» που θα περάσει. Κάτι σαν μια φάση της εφηβείας που δεν χρειάζεται να μας ανησυχεί. Όμως, η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική: οι διατροφικές διαταραχές είναι σοβαρές ψυχιατρικές παθήσεις, με υψηλό ποσοστό θνησιμότητας και σοβαρές σωματικές συνέπειες. Αυτό που συχνά δεν καταλαβαίνει η κοινωνία, είναι ότι δεν φταίει το παιδί ούτε η οικογένεια. Πρόκειται για έναν συνδυασμό βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων που πυροδοτούν την ασθένεια. Όταν οι γονείς νιώθουν ότι «ευθύνονται» και ότι δεν είναι αρκετά καλοί στον ρόλο τους, αργούν να ζητήσουν βοήθεια. Εκεί είναι που το στίγμα γίνεται πραγματικά επικίνδυνο, γιατί καθυστερεί τη θεραπεία. Χρειάζεται περισσότερη ενημέρωση, ανοιχτές συζητήσεις στα σχολεία, στις οικογένειες και τα ΜΜΕ, ώστε να αλλάξει η νοοτροπία. Οι διατροφικές διαταραχές δεν είναι «ντροπή». Είναι ασθένειες που χρειάζονται ιατρική και ψυχολογική φροντίδα, όπως ο διαβήτης ή το άσθμα.
Υπάρχει ελπίδα και πλήρης αποκατάσταση για ένα παιδί ή έφηβο που ξεκινά να παλεύει με μια διατροφική διαταραχή; Πώς βλέπετε τη θεραπευτική πορεία;
Ναι, υπάρχει ελπίδα, καθώς οι πιθανότητες ανάρρωσης είναι ιδιαίτερα υψηλές, όταν η παρέμβαση γίνει έγκαιρα. Όσο πιο νωρίς αναγνωριστούν τα σημάδια και ξεκινήσει η θεραπεία, τόσο πιο αποτελεσματική είναι. Η πορεία της ανάρρωσης, βέβαια, δεν είναι ποτέ ευθύγραμμη. Υπάρχουν στιγμές προόδου, αλλά και πισωγυρίσματα. Αυτό είναι φυσιολογικό και δεν σημαίνει αποτυχία. Στόχος της θεραπείας δεν είναι μόνο να αποκατασταθεί το βάρος ή να σταματήσουν τα συμπτώματα, αλλά να μάθει ο έφηβος να κατανοεί τον εαυτό του, να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του και να ζει με περισσότερη ανθεκτικότητα. Η νόσος αντιμετωπίζεται από διεπιστημονική ομάδα σε συνεργασία πάντα με την οικογένεια. Με τη σωστή στήριξη, πολλά παιδιά και έφηβοι καταφέρνουν όχι απλώς να «ξεπεράσουν» τη διαταραχή, αλλά να βγουν από αυτήν τη μάχη πιο ώριμοι και πιο δυνατοί. Να θυμάστε ότι η πλήρης αποκατάσταση είναι εφικτή και με τη σωστή υποστήριξη μπορούν να κερδίσουν αυτήν τη μάχη.
