Τα υπουργεία Δικαιοσύνης της Ευρώπης έχουν πρόβλημα. Τα δικαστήρια φυλακίζουν περισσότερους εγκληματίες, αλλά το να βρουν πού θα τους βάλουν αποδεικνύεται άθλος. Σε πολλές χώρες, ο αριθμός των οποίων αυξάνεται εκθετικά, οι φυλακές είναι ασφυκτικά γεμάτες. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα επίπεδα πληρότητας πλησιάζουν πλέον το 95%, κατά μέσο όρο, ενώ σχεδόν στο μισό μπλοκ ξεπερνούν το 100%, κυρίως στη δυτική Ευρώπη. Όμως, και πέρα από την Ε.Ε., η τάση είναι παρόμοια. Ακόμα και στην Ελβετία και την Ισλανδία, που διαθέτουν μερικά από τα χαμηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας στον κόσμο, οι φυλακές φαίνονται δυσάρεστα γεμάτες, χάρη στις πιο μακροχρόνιες ποινές. Οι φυλακές της Βρετανίας ξεχειλίζουν. Η κατασκευή νέων φυλακών είναι ακριβή, αργή και προκαλεί την αντίσταση του πλήθους των NIMBY (όχι στην περιοχή μου).
Ορισμένες κυβερνήσεις στρέφονται σε μη συμβατικές λύσεις. Στις 18 Μαΐου ο υπουργός Δικαιοσύνης της Γαλλίας, Gérald Darmanin, ανακοίνωσε σχέδια για μια νέα φυλακή στη Γουιάνα, ένα γαλλικό υπερπόντιο έδαφος στη Νότια Αμερική, συμπεριλαμβανομένης μιας πτέρυγας υψηλής ασφαλείας για ιδιαίτερα επικίνδυνους εγκληματίες. Για να αποφύγει τον παραλληλισμό με τις ημέρες που η Γαλλία λειτουργούσε εκεί την περιβόητη σωφρονιστική αποικία Devil’s Island, ο κ. Darmanin τόνισε ότι οι περισσότερες θέσεις θα καλυφθούν από τοπικούς παραβάτες και εμπόρους ναρκωτικών.
Για τις χώρες που δεν διαθέτουν υπερπόντια εδάφη με φθηνή γη και ευέλικτους κανόνες κατασκευής, η πρόκληση είναι δυσκολότερη. Μια λύση είναι οι ευρωπαϊκές χώρες με κενές θέσεις στις φυλακές τους. Ορισμένες χώρες με πλεονάζουσα χωρητικότητα φαίνονται ανοιχτές στην ενοικίαση των άδειων κελιών τους. Με 200 εκατ. ευρώ (234 εκατ. δολάρια) για δέκα χρόνια, το Κοσσυφοπέδιο συμφώνησε να στεγάσει 300 κρατούμενους από τη Δανία στις φυλακές του Γκίλαν, μειώνοντας έτσι τα επίπεδα πληρότητας της Δανίας από σχεδόν 100% σε ένα πιο διαχειρίσιμο 92%. Το Κοσσυφοπέδιο συζητάει επίσης με άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Βελγίου. Η Εσθονία, όπου σχεδόν τα μισά από τα κελιά των φυλακών παραμένουν κενά, απευθύνεται σε πιθανούς ενοικιαστές. Η Σουηδία φέρεται να ενδιαφέρεται: η καταστολή της βίας των συμμοριών οδηγεί όλο και περισσότερους ανθρώπους στη φυλακή.
Οι υποστηρικτές των συμφωνιών ενοικίασης φυλακών υποστηρίζουν ότι απλώς κατανέμουν τους πόρους πιο αποτελεσματικά, δημιουργώντας ένα είδος αγοράς για κρατούμενους. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλα ζητήματα. Τόσο οι κατευθυντήριες γραμμές των Ηνωμένων Εθνών (γνωστές ως κανόνες του Nelson Mandela), όσο και οι κανόνες του Συμβουλίου της Ευρώπης δίνουν στους κρατούμενους το δικαίωμα προσωπικής επαφής με την οικογένειά τους. Οι αποστάσεις που συνεπάγονται ορισμένες ρυθμίσεις ενοικίασης καθιστούν αυτό το ενδεχόμενο απαγορευτικό. Οι οικογένειες των Δανών κρατουμένων πρέπει να πραγματοποιούν ένα ταξίδι άνω των 2.100 χιλιομέτρων για να επισκεφθούν τους κρατουμένους στο Γκίλαν . Οι δανικές αρχές θέλουν να οργανώσουν εικονικές επισκέψεις και να παρέχουν χρηματοδότηση για τα ταξίδια, αλλά οι κρατούμενοι θα βρουν αυτές τις λύσεις μάλλον απογοητευτικές.
Οι κυβερνήσεις προσπαθούν να παρακάμψουν τέτοιου είδους ανησυχίες σχεδιάζοντας αυτά τα προγράμματα για τους ξένους υπηκόους, οι οποίοι, σε μεγάλο μέρος της δυτικής Ευρώπης, αντιπροσωπεύουν μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού των φυλακών. Αυτή η επιλογή επιτρέπει επίσης στις κυβερνήσεις να παρουσιάσουν τις προτάσεις ως έναν τρόπο σκληρής αντιμετώπισης της παράνομης μετανάστευσης. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότερες από τις χώρες που εξετάζουν το ενδεχόμενο μεταφοράς κρατουμένων είναι χώρες όπου τα ακροδεξιά κόμματα έχουν ιδιαίτερη επιρροή ή (στην περίπτωση της Δανίας) όπου η κυβέρνηση έχει υιοθετήσει σκληρή στάση απέναντι στη μετανάστευση. Η ιδέα είναι ότι μόλις οι κρατούμενοι εκτίσουν την ποινή τους στο εξωτερικό, αντί να επιστρέφουν στη χώρα στην οποία καταδικάστηκαν, θα απελαύνονται απευθείας στη χώρα προέλευσής τους.
Άλλοι ανησυχούν για τις συνθήκες διαβίωσης στις φυλακές του εξωτερικού. Οι χώρες με κελιά προς ενοικίαση έχουν μικρή εμπειρία από αλλοδαπούς υπό κράτηση. Οι γλωσσικοί φραγμοί αποτελούν προφανείς προκλήσεις. Εάν τα προγράμματα υλοποιηθούν, οι κυβερνήσεις μπορεί να χρειαστεί να προσλάβουν ή να επανεκπαιδεύσουν πολύ νέο προσωπικό φυλακών. Η Δανία παρέχει εκπαίδευση στους Κοσοβάρους δεσμοφύλακες και ανακατασκευάζει τις εγκαταστάσεις του Γκίλαν ώστε να ανταποκρίνονται στα δανικά πρότυπα. Όμως οι κρατούμενοι είναι απίθανο να ενθουσιαστούν με τη διά της βίας μεταφορά τους σε μακρινές εγκαταστάσεις, ενώ οι δεσμοφύλακες μπορεί να δυσανασχετήσουν με την καλύτερη μεταχείριση των αλλοδαπών κρατουμένων σε σχέση με τους ντόπιους. Υπό αυτήν την έννοια, η ατμόσφαιρα σε τέτοιες φυλακές θα μπορούσε να γίνει εξαιρετικά τεταμένη.
Ένας από τους λόγους για τον υπερπληθυσμό στις φυλακές είναι οι μεγαλύτερες ποινές φυλάκισης. Η μεταφορά κρατουμένων σε ενοικιαζόμενες φυλακές του εξωτερικού μοιάζει περισσότερο με τέχνασμα, παρά με λύση, όπως σχολιάζει η Catherine Heard του Institute for Crime and Justice Policy Research στο Λονδίνο: «Αντί να αναγνωρίσει κανείς ότι οι δεκαετίες αυστηρών ποινικών πολιτικών δημιούργησαν την κρίση -και όχι οι ξένοι εγκληματίες-, είναι πολιτικά ευκολότερο να προτείνεται μια “πρωτοσέλιδη” λύση, όπως η απέλαση στο Κοσσυφοπέδιο». Σε κάποιες χώρες η εγκληματικότητα πράγματι αυξάνεται. Σε άλλες, όπως οι Κάτω Χώρες, το πρόβλημα είναι η σοβαρή έλλειψη σωφρονιστικών υπαλλήλων. Η επίλυση τέτοιων ζητημάτων είναι πολύπλοκη και απαιτεί χρόνο. Το να στείλεις τους κρατούμενους μακριά φαντάζει απλούστερο -και, για πολλούς, πιο «βολικό».
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
