Τα μέσα του Ιουλίου είναι η στιγμή που όλα βγαίνουν στο φως. Στην παραλία, αυτό σημαίνει μαγιό που, σύμφωνα με την τελευταία λέξη της μόδας, κυμαίνονται σε λιτότητα από το απλώς τολμηρό μέχρι το προκλητικά ενοχλητικό. Στην αίθουσα συνεδριάσεων όμως, η εποχή σηματοδοτεί ένα διαφορετικό τελετουργικό: την παράσταση εταιρικής επιδειξιομανίας, γνωστή και ως “περίοδος των καλοκαιρινών κερδών”.Τα αποτελέσματα του δεύτερου τριμήνου του έτους πρόκειται να ανακοινωθούν τις προσεχείς εβδομάδες. Τον Απρίλιο, όλα έδειχναν ότι το τρίμηνο θα ήταν καταστροφικό. Ο πρόεδρος Donald Trump είχε μόλις ανάψει τη σπίθα ενός εμπορικού πολέμου, στέλνοντας τις αγορές στα τάρταρα και τις αποδόσεις των ομολόγων στα ουράνια.Οι κατώτατες γραμμές των επιχειρήσεων απειλούνταν από το αυξανόμενο κόστος και τη φθίνουσα οικονομική ανάπτυξη. Κι αν νομίζετε ότι το να κυκλοφορείτε με τα μικροσκοπικά σας Speedos σας αφήνει εκτεθειμένους, σκεφτείτε πώς είναι να στέκεστε μπροστά σε μια αίθουσα γεμάτη αναλυτές και να προσπαθείτε να εξηγήσετε γιατί τα κέρδη βυθίστηκαν — σε μια εκδήλωση αφιερωμένη στην παρουσίαση… της κερδοφορίας.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, τα αφεντικά δεν είχαν και πολλά για τα οποία να ντρέπονται. Ο κ. Trump δείλιασε μπροστά στις δυνάμεις της αγοράς και ανέστειλε τους περισσότερους δασμούς του για 90 ημέρες. Οι υπερασπιστές των ομολόγων υποχώρησαν. Ο δείκτης S&P 500 των αμερικανικών μεγάλων επιχειρήσεων ανέκτησε όλες τις απώλειές του και κάμποσες ακόμα. Ναι, σύμφωνα με την πάροχο δεδομένων FactSet, η μέση πρόβλεψη για την αύξηση των κερδών κατά το δεύτερο τρίμηνο μειώθηκε, από 9%, σε ετήσια βάση, στα τέλη Μαρτίου σε 5%. Παρ’ όλα αυτά, τις επόμενες εβδομάδες, πολλοί ιθύνοντες θα έχουν την ευκαιρία να καυχηθούν για κέρδη ρεκόρ.
Ακόμα κι έτσι, μπορεί να αισθανθούν κάπως άβολα όταν ερωτηθούν για το τι μέλλει γενέσθαι. Η πίεση στα κέρδη αυξάνεται. Αν και ο κ. Trump έχει παρατείνει την παύση των δασμών μέχρι την 1η Αυγούστου, έχει πει στους εμπορικούς εταίρους του θείου Σαμ να προετοιμάζονται για περισσότερες εισφορές. Στις 8 Ιουλίου, μετά την απειλή από τον πρόεδρο ότι θα επιβάλει δασμούς 50% στο κόκκινο μέταλλο, η τιμή των προθεσμιακών συμβολαίων χαλκού στην Αμερική σημείωσε άλμα 13%. Λίγες ημέρες νωρίτερα είχε υπογράψει το νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό που θα προσθέσει ίσως 4,5 τρισ. δολάρια στο δημόσιο χρέος, γεγονός που τελικά μπορεί να αυξήσει το κόστος δανεισμού για όλους (και pronto αν οι έμποροι ομολόγων αναστατωθούν).
Οι εταιρείες μπορεί να έχουν μικρό έλεγχο στο κόστος των εισαγωγών ή του χρέους, όμως υπάρχει κάτι που εξακολουθούν να μπορούν να “ρυθμίσουν”: το κόστος εργασίας. Και τελευταία, πολλές δεν διστάζουν να το δηλώσουν ωμά, σχεδόν σαν τελεσίγραφο προς τους επενδυτές.Στις 2 Ιουλίου, η Microsoft ανακοίνωσε την απόλυση 9.000 εργαζομένων — σχεδόν το 4% του παγκόσμιου δυναμικού της. Αυτό ήρθε να προστεθεί στους 6.000 που είχαν ήδη απολυθεί τον Μάιο. Τον ίδιο μήνα, η Walmart προειδοποίησε τους υπαλλήλους της να προετοιμαστούν για 1.500 περικοπές θέσεων εργασίας.Ο Ιούνιος δεν ήταν πιο επιεικής. Η BlackRock, η Citigroup, η Disney και η Procter & Gamble μίλησαν για «απλοποίηση», για «στρατηγική αναπροσαρμογή», και άλλες τέτοιες ευφάνταστες εκφράσεις —όχι για να κρύψουν τις απολύσεις, αλλά ίσως για να τις κάνουν να ακούγονται λιγότερο ωμές.
Σύμφωνα με την εταιρεία outplacement Challenger, Gray & Christmas, μέχρι στιγμής φέτος οι αμερικανικές εταιρείες έχουν αναφέρει συνολικά 439.000 απολύσεις. Την ίδια περίοδο πέρυσι ο αριθμός ήταν κάτω από 400.000. Στις 2 Ιουλίου, μια στενά παρακολουθούμενη έκθεση για τις θέσεις εργασίας από την εταιρεία ανθρώπινου δυναμικού ADP, αποκάλυψε ότι οι αμερικανικές επιχειρήσεις απέλυσαν τον Ιούνιο, σε απόλυτο αριθμό, 33.000 εργαζόμενους. Τα επίσημα στοιχεία που ανακοινώθηκαν την επόμενη ημέρα έδιναν μια πιο ρόδινη εικόνα, αλλά κυρίως χάρη στην αύξηση των μισθολογίων του δημόσιου τομέα και της υγειονομικής περίθαλψης.
Οι εργαζόμενοι των επιχειρήσεων θα πρέπει να προετοιμάζονται για περισσότερες απολύσεις. Αν η καινοτομία είναι η ισχυρότερη υπερδύναμη της America Inc, η διατήρηση, πάση θυσία, του εργατικού δυναμικού της έρχεται σε δεύτερη μοίρα, ειδικά σε σχέση με τους πιο χαριτωμένους καπιταλισμούς που συναντάμε σε μέρη όπως η Ευρώπη ή η Ιαπωνία.
Με μια πρώτη ματιά, η εταιρική Αμερική δεν φαίνεται πιο χαρούμενη με τις απολύσεις σε σχέση με τις επιχειρήσεις σε άλλες πλούσιες οικονομίες. Τα τρία τέταρτα των επιχειρήσεων του S&P 500 είδαν το εργατικό τους δυναμικό να συρρικνώνεται τουλάχιστον ένα χρόνο κατά την τελευταία δεκαετία, ποσοστό ίδιο με το ποσοστό του ευρωπαϊκού δείκτη STOXX 600 που ανέφερε τέτοια μείωση. Το εργατικό δυναμικό του δείκτη μειώθηκε σε εννέα από τα τελευταία 24 χρόνια στην Ευρώπη και επτά φορές στην Αμερική. Μία στις τέσσερις μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες έχει σήμερα μικρότερο εργατικό δυναμικό σε σχέση με δέκα χρόνια πριν, σε σύγκριση με μόλις μία στις πέντε αντίστοιχες αμερικανικές.
Η μεγάλη διαφορά, βέβαια, είναι ότι οι αμερικανικές επιχειρήσεις έχουν περικόψει σχεδόν το ίδιο «πλεονάζον» προσωπικό με τις ευρωπαϊκές, ενώ αναπτύσσονται πολύ πιο δυναμικά. Μεταξύ 2014 και 2024 τα συνολικά έσοδα του S&P 500 αυξήθηκαν κατά λίγο περισσότερο από το ένα πέμπτο, μετά την προσαρμογή στον πληθωρισμό. Για τον STOXX 600 συρρικνώθηκαν κατά το ίδιο ποσό. Οι πωλήσεις ξεπέρασαν την απασχόληση σε περισσότερες από τις μισές αμερικανικές blue-chip εταιρείες. Σε 27 από αυτές ο κύκλος εργασιών αυξήθηκε ακόμα και τη στιγμή που το εργατικό δυναμικό μειώθηκε. Συγκριτικά, στα δύο τρίτα των μεγάλων εισηγμένων ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, τα έσοδα αυξήθηκαν πιο αργά από το μισθολόγιο.
Η τάση για περικοπή του εργατικού δυναμικού όποτε παρουσιάζεται η ευκαιρία είναι ιδιαίτερα έντονη στον πιο δραστήριο τομέα της Αμερικής. Από το 2016 οι συνδυασμένες ετήσιες πωλήσεις υποχώρησαν μόλις μία φορά για τους πρωταθλητές της πληροφορικής του S&P 500, ενώ το συνολικό τους εργατικό δυναμικό μειώθηκε τέσσερις φορές. Η Meta είχε 12.000 λιγότερους τεχνικούς στο τέλος του περασμένου έτους από ό,τι το 2022, όταν είχε αγγίξει μέγιστο των 86.000. Κατά μέσο όρο, ο καθένας τους απέφερε έσοδα 2,2 εκατ. δολάρια το 2024, από 1,4 εκατ. δολάρια πριν από τρία χρόνια. Τον Ιανουάριο, ο Mark Zuckerberg, το αφεντικό της Meta, αντλώντας έμπνευση από τον Jack Welch, υποσχέθηκε να κατατάξει τους υπαλλήλους ανάλογα με την παραγωγικότητά τους και να απομακρύνει το χειρότερο 5% των εργαζομένων καθώς μετατρέπει την αυτοκρατορία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε ένα εργοστάσιο τεχνητής νοημοσύνης.
Η πρόοδος της τεχνητής νοημοσύνης, και ιδίως των ημιαυτόνομων πρακτόρων τεχνητής νοημοσύνης, υπόσχεται να δώσει στα αφεντικά ένα ακόμα μεγαλύτερο τσεκούρι. Τα διευθυντικά στελέχη δεν μπορούν να περιμένουν. Τον Απρίλιο ο Tobi Lütke ενημέρωσε τα διάφορα τμήματα στο Shopify, ότι προτού ζητήσουν περισσότερα άτομα ή περισσότερα χρήματα, θα «πρέπει να αποδείξουν γιατί δεν μπορούν να κάνουν αυτό που θέλουν χρησιμοποιώντας την ΤΝ». Τον περασμένο μήνα ο Andy Jassy δήλωσε στους υπαλλήλους της Amazon ότι μέσα στα επόμενα χρόνια η τεχνητή νοημοσύνη θα μειώσει το συνολικό εταιρικό εργατικό δυναμικό του τεχνολογικού τιτάνα.
Όταν η επόμενη ύφεση χτυπήσει την America Inc.—και είναι βέβαιο πως, αργά ή γρήγορα, θα χτυπήσει—τέτοιες δηλώσεις θα πέφτουν βροχή. Οι επιχειρήσεις ξέρουν καλά πως οι υφέσεις προσφέρουν μια σπάνια ευκαιρία: όταν οι απολύσεις θεωρούνται σχεδόν αναμενόμενες, οι τεχνολογίες εξοικονόμησης εργασίας βρίσκουν πρόσφορο έδαφος. Ακόμα κι αν η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν μειώνει ουσιαστικά τον αριθμό των εργαζομένων, προσφέρει ένα βολικό άλλοθι. Οι διευθύνοντες σύμβουλοι μπορούν να την επικαλεστούν για να καλύψουν τις περικοπές προσωπικού πίσω από το πέπλο της «καινοτομίας».
Τα πάντα είναι θεμιτά, αρκεί να μη μείνουν γυμνοί—και χωρίς κέρδη.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
