Οι τεχνολογικοί γίγαντες της Αμερικής κυριαρχούν στο ψηφιακό πεδίο. Ωστόσο, ενώ ποντάρουν τεράστια ποσά στην τεχνητή νοημοσύνη, στον φυσικό κόσμο οι φιλοδοξίες τους αντιμετωπίζουν περιορισμούς. Οι ελλείψεις σε τσιπ και εξοπλισμό κέντρων δεδομένων, όπως μετασχηματιστές και μεταγωγείς, σημαίνουν εκτίναξη των τιμών και μεγάλες αναμονές. Εξίσου πιεστική είναι και η πρόσβαση στην ενέργεια, καθώς οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας αγωνίζονται να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της Silicon Valley. Στις 24 Ιουλίου ο πρόεδρος Donald Trump δημοσίευσε ένα «σχέδιο δράσης για την τεχνητή νοημοσύνη», το οποίο περιγράφει τη στασιμότητα της ενεργειακής ικανότητας της Αμερικής ως απειλή για την «κυριαρχία της χώρας στην τεχνητή νοημοσύνη». Πώς αντιμετωπίζει η μεγάλη τεχνολογία την επιδεινούμενη ενεργειακή στενότητα;
Η παγκόσμια ζήτηση για τεχνολογία ανεβαίνει κατακόρυφα, οδηγούμενη από τα ολοένα πιο τολμηρά σχέδια των τεχνολογικών γιγάντων -Alphabet, Amazon, Microsoft και Meta-, που στηρίζονται σε τεράστια data centers για να «τρέξουν» τις υπηρεσίες τους. Στις 23 Ιουλίου, η Alphabet (η μητρική της Google) ανακοίνωσε ότι το 2025 σκοπεύει να αυξήσει τις επενδύσεις της κατά 10 δισ. δολάρια, φτάνοντας τα 85 δισ., εκτοξεύοντας το συνολικό ποσό των υπερκλιμακωτών επενδύσεων στα 322 δισ. φέτος -υπερδιπλάσιο από τα 125 δισ. του 2020!Τα ποσά αυτά ρίχνονται σε όλο και μεγαλύτερα και ενεργοβόρα κέντρα δεδομένων ((βλ. διάγραμμα 1). Ο Mark Zuckerberg, επικεφαλής της Meta, αποκάλυψε πρόσφατα το φιλόδοξο σχέδιο Prometheus: ένα τεράστιο συγκρότημα κέντρων δεδομένων στη Λουιζιάνα, που απλώνεται σε έκταση σχεδόν όσο ολόκληρο το Μανχάταν.
Οι νέες εγκαταστάσεις καταναλώνουν περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από ποτέ. Ένα ράφι διακομιστών γεμάτο με τσιπ ΤΝ απαιτεί περίπου δέκα φορές περισσότερη ενέργεια από μια έκδοση χωρίς ΤΝ πριν από μερικά χρόνια. Μελέτη του Εθνικού Εργαστηρίου Lawrence Berkeley διαπίστωσε ότι το 2023 τα κέντρα δεδομένων της Αμερικής κατανάλωναν 176 τεραβατώρες (twh) ηλεκτρικής ενέργειας. Έως το 2028, το ποσό αυτό προβλέπεται να αυξηθεί σε 325 τεραβατώρες έως 580 τεραβατώρες (βλ. διάγραμμα 2), ή 7-12% της συνολικής κατανάλωσης της Αμερικής, με τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας να αντιπροσωπεύουν περίπου το μισό.
Η εικόνα γίνεται ακόμα πιο περίπλοκη, καθώς οι ανάγκες της τεχνητής νοημοσύνης αλλάζουν διαρκώς. Πλέον, το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας υπολογιστικής ισχύος αφιερώνεται στην εκπαίδευση μοντέλων ΤΝ. Και δεν σταματά εκεί: όσο η τεχνολογία διαδίδεται, αυξάνεται ραγδαία και η χρήση της για «συμπερασμό» -τη διαδικασία κατά την οποία η ΤΝ απαντά σε ερωτήματα σε πραγματικό χρόνο. Για να προσφέρονται αυτές οι απαντήσεις πιο γρήγορα, πολλοί ειδικοί τονίζουν ότι τα κέντρα δεδομένων συμπερασμού πρέπει να βρίσκονται κοντά στους χρήστες. Όμως, αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο: η γη και η απαιτούμενη ενέργεια είναι εξαιρετικά δύσκολο να εξασφαλιστούν εντός ή κοντά σε αστικά κέντρα.
Αντιμέτωποι με την έλλειψη ισχύος, οι τεχνολογικοί γίγαντες της Αμερικής στρέφονται σε τοποθεσίες λιγότερο κατάλληλες για άλλες ανάγκες. Πολλά από τα προτιμώμενα μέρη, όπως η Βόρεια Βιρτζίνια, με ευνοϊκά φορολογικά καθεστώτα και εγγύτητα σε καλώδια οπτικών ινών υψηλής χωρητικότητας που μεταφέρουν τα δεδομένα, είναι ήδη υπερφορτωμένα με κέντρα δεδομένων. Οι εταιρείες στρέφονται σε «λιγότερο ιδανικά μέρη», λέει ένα πρώην στέλεχος. Ωστόσο, ακόμα και τα νέα σημεία, όπως το Χίλσμπορο του Όρεγκον και το Κολόμπους του Οχάιο, αρχίζουν να «ξαντλούνται», εξηγεί ο Pat Lynch, της εταιρείας ακινήτων CBRE. Οι κενές θέσεις είναι κοντά σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο και τα κέντρα που πρόκειται να ολοκληρωθούν το 2028 είναι ήδη πλήρη κρατήσεων.
Μια άλλη στρατηγική είναι η σύμπραξη με μικρότερους αντιπάλους. Τον Ιούνιο η Google ανακοίνωσε ότι θα νοικιάσει χωρητικότητα κέντρων δεδομένων από την CoreWeave, μία πάροχο υπολογιστικού νέφους ΤΝ, η οποία έχει ήδη υπογράψει παρόμοια πενταετή συμφωνία μίσθωσης ύψους 10 δισ. δολαρίων με τη Microsoft. Μέρος της χωρητικότητας για τέτοια «νεο-νέφη» προέρχεται από την επαναχρησιμοποίηση εγκαταστάσεων που κάποτε χρησιμοποιούνταν για την εξόρυξη κρυπτονομισμάτων.
Οι εταιρείες τεχνολογίας αναζητούν επίσης νέες πηγές ενέργειας. Η Amazon Web Services σχεδίαζε να αγοράσει και να αναπτύξει ένα κέντρο δεδομένων με πυρηνική ενέργεια από την Talen Energy, μια παραγωγό ηλεκτρικής ενέργειας. Η συμφωνία μπλοκαρίστηκε από τις ρυθμιστικές αρχές εξαιτίας του φόβου για αύξηση των λογαριασμών των ντόπιων. Στις 15 Ιουλίου η Google ανακοίνωσε μια συμφωνία ύψους 3 δισ. δολαρίων για υδροηλεκτρική ενέργεια από ένα φράγμα στην Πενσυλβάνια. Οι τεχνολογικοί γίγαντες παίζουν επίσης μεγαλύτερο ρόλο στην απευθείας ανάθεση έργων ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία δεν περιλαμβάνει μόνο την απευθείας σύναψη συμφωνιών με εταιρείες ενέργειας, αλλά και την κατασκευή δυναμικότητας παραγωγής στα κέντρα δεδομένων, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από τις συνδέσεις δικτύου.
Μια έρευνα της Bloom Energy, μιας παρόχου ενέργειας, διαπιστώνει ότι οι ιθύνοντες των κέντρων δεδομένων αναμένουν ότι μέχρι το 2030, το 27% των εγκαταστάσεων θα έχουν επιτόπια ενέργεια, ενώ πέρυσι το ποσοστό αυτό ήταν μόνο 1%. Η Google υπέγραψε τον Δεκέμβριο μια συμφωνία ύψους 20 δισ. δολαρίων με την Intersect Power για την κατασκευή ενός κέντρου δεδομένων και ενός ηλιακού πάρκου με μπαταρίες αποθήκευσης. Μέρος της ενέργειας για το έργο Prometheus της Meta θα προέρχεται από φυσικό αέριο που θα εξάγεται στην τοποθεσία.
Η απελπισία των γιγάντων συμβάλλει στην εξερεύνηση νέων πηγών παραγωγής. Η Google υπέγραψε συμφωνία με την Kairos Power, μια νεοσύστατη εταιρεία που αναπτύσσει μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες (SMR), για την παροχή πυρηνικής ενέργειας από το 2030. Η Amazon επενδύει στην X-energy, μια άλλη νεοσύστατη επιχείρηση SMR. Η Google και η Meta υπέγραψαν συμφωνίες για γεωθερμική ενέργεια, αξιοποιώντας τη θερμότητα του φλοιού της γης. Η Microsoft ασχολείται με τις κυψέλες καυσίμου υδρογόνου ως εφεδρική ενέργεια για τα κέντρα δεδομένων.
Η αύξηση της ευελιξίας του δικτύου είναι ένας άλλος τρόπος για την εξασφάλιση αξιόπιστων προμηθειών ενέργειας. Ο Tyler Norris του Πανεπιστημίου Duke λέει ότι τα συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας είναι σχεδιασμένα για ακραίες συνθήκες ζήτησης. Ένα ζεστό και ηλιόλουστο πρωινό στο Τέξας, ας πούμε, θα αναγκάσει τους ανθρώπους να ενεργοποιήσουν τα κλιματιστικά τους νωρίτερα. Εάν τα κέντρα δεδομένων συμφωνήσουν να μην χρησιμοποιούν την ενέργεια του δικτύου σε περιόδους αιχμής, αξιοποιώντας μπαταρίες ή χρησιμοποιώντας επιτόπιες γεννήτριες, θα μπορέσει να προστεθεί περισσότερη ενέργεια στο δίκτυο χωρίς αυτό να καταπονηθεί υπερβολικά.
Οι διαχειριστές κέντρων δεδομένων που το πράττουν θα μπορούσαν να έχουν προτεραιότητα στην ουρά για την παροχή ενέργειας από το δίκτυο. Η xΑΙ, η οποία ανήκει στον Elon Musk, συμμετείχε σε ένα πρόγραμμα ευελιξίας για το κέντρο δεδομένων της στο Μέμφις. Η εταιρεία ερευνών SemiAnalysis, υποστηρίζει ότι η συμμετοχή της τη βοήθησε να αποκτήσει ταχύτερη πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια. Οι τεχνολογικοί γίγαντες παρέχουν υποστήριξη και με άλλους τρόπους. Η Google συνεργάζεται με την εταιρεία κατασκευής καλωδίων CTC Global για να βοηθήσει τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας και τις πολιτείες να αναβαθμίσουν τις γραμμές μεταφοράς.
Μια τελική στρατηγική είναι το εξωτερικό. Η χωρητικότητα των κέντρων δεδομένων πρόκειται να αυξηθεί κατακόρυφα στις χώρες του Κόλπου, όπου μεγάλα κρατικά επενδυτικά κεφάλαια χρηματοδοτούν τις εξελίξεις. Η Ισπανία, με την άφθονη ηλιακή ενέργεια, είναι ένας άλλος δημοφιλής προορισμός. Η Μαλαισία υπήρξε το hotspot των κέντρων δεδομένων της Ασίας, εν μέρει χάρη στη φτηνή ενέργεια, αν και μια πρόσθετη επιβάρυνση για τα κέντρα δεδομένων που τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουλίου μπορεί να αποτρέψει τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρίες.
Η σωστή τοποθεσία για ένα κέντρο δεδομένων δεν είναι απλώς σημαντική -είναι καθοριστική. Η δημιουργία γιγαντιαίων υποδομών μπορεί να κρύβει παγίδες. Το «Project Stargate», μια φιλόδοξη προσπάθεια της OpenAI σε συνεργασία με τη SoftBank, την ιαπωνική πολυεθνική που επενδύει στην τεχνολογία, λέγεται πως έχει ήδη συναντήσει εμπόδια λόγω συγκρούσεων γύρω από τους παρόχους ενέργειας και την τοποθεσία των εγκαταστάσεων.
Ο Peter Freed, πρώην στέλεχος της Meta και νυν ανεξάρτητος σύμβουλος, προειδοποιεί: η κατασκευή υπερσύγχρονων αλλά απομονωμένων data centers για την εκπαίδευση μοντέλων ΤΝ ίσως αποδειχθεί τελικά λανθασμένη στρατηγική. «Ανησυχώ για τον κίνδυνο να «παγιδευτούμε» σε επενδύσεις που δε θα αποδώσουν», λέει χαρακτηριστικά. Με τη ζήτηση για τεχνητή νοημοσύνη να παραμένει ασταθής και απρόβλεπτη, ακόμα και τα πιο εξελιγμένα μοντέλα δυσκολεύονται να προβλέψουν με βεβαιότητα το μέλλον.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
