Οι επενδυτές λατρεύουν τα αρκτικόλεξα. Τους τελευταίους μήνες έχουν αγκαλιάσει το εμπόριο TACO (Trump Always Chickens Out). Κάποτε τρελαίνονταν για τις μετοχές FAANG (Facebook, Apple, Amazon, Netflix και Google). Κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής κρίσης δημόσιου χρέους της δεκαετίας του 2010 οι traders ανησυχούσαν για τις PIIGS (Πορτογαλία, Ιταλία, Ιρλανδία, Ελλάδα και Ισπανία). Η καλή μνήμη των αρκτικόλεξων μπορεί να οδηγήσει τους ιστορικούς της χρηματοοικονομικής ιστορίας πολύ μακριά.
Οι μετοχές DORK είναι μάλλον λιγότερο γνωστές. Περιλαμβάνουν τις Krispy Kreme (βλέπε: DNUT), Opendoor, Rocket Companies και Kohl’s. Οι εταιρείες -μια αλυσίδα αρτοποιείων, μια κτηματομεσιτική, μια πάροχος ενυπόθηκων δανείων και μια παλαιάς κοπής εταιρεία λιανικής – έχουν αποτιμήσεις στην αγορά που κυμαίνονται μεταξύ 700 εκατ. και 32 δισ. δολαρίων. Ένα χαρακτηριστικό των εταιρειών αυτών είναι η έλλειψη αγάπης για τα hedge funds, τα οποία ποντάρουν επιθετικά σε όλες τους. Ένα άλλο είναι ο άκρατος ενθουσιασμός που δείχνουν οι μικροεπενδυτές, οι οποίοι αγοράζουν τις μετοχές με την ελπίδα να ελαχιστοποιήσουν τους σορτάκηδες και να ανεβάσουν την τιμή τους. Κατά τη διάρκεια του Ιουλίου, μόνο η τιμή της Opendoor αυξήθηκε, πριν υποχωρήσει, πάνω από 500%. Μια νέα φρενίτιδα μετοχών-meme ξεκινά.
Αντανακλά τη μανία που, πριν από τέσσερα χρόνια, έστειλε τις τιμές των μετοχών της GameStop και της AMC, μιας αλυσίδας κινηματογράφων, στα ύψη. Τότε, όπως και τώρα, οι φρενήρεις συναλλαγές είχαν ελάχιστη σχέση με τις οικονομικές επιδόσεις. Για την κερδοσκοπική δραστηριότητα στο παρελθόν κατηγορήθηκαν οι επιταγές τόνωσης της κυβέρνησης και τα χαμηλά επιτόκια, αλλά αυτή η άποψη φαίνεται τώρα λιγότερο πειστική. Η τωρινή πληθωρικότητα ίσως να αντανακλά τις αλλαγές στην επενδυτική τεχνολογία που είναι διαθέσιμη στους μικροεπενδυτές.
Η σημερινή μανία ξεπερνά τις μετοχές-meme. Η έρευνα των αναλυτών της τράπεζας Goldman Sachs δείχνει ότι οι κερδοσκοπικές συναλλαγές (σε μετοχές τύπου penny, μη κερδοφόρες επιχειρήσεις και εταιρείες με τις πιο υψηλές αποτιμήσεις) έχουν σκαρφαλώσει σε επίπεδα που έχουν παρατηρηθεί μόνο δύο φορές στο παρελθόν: κατά τη διάρκεια της προηγούμενης έκρηξης που κορυφώθηκε το 2021 και κατά τη διάρκεια της φούσκας των dotcoms στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Οι σημερινές συναλλαγές παραμένουν αρκετά κάτω από αυτές τις κορυφώσεις, αλλά βρίσκονται πολύ πάνω από αυτό που προηγουμένως θεωρούταν φυσιολογικό.
Όμως υπάρχουν κι άλλα, άφθονα σημάδια ενθουσιασμού. Οι συναλλαγές σε δικαιώματα προαίρεσης μηδενικής ημέρας, συμβόλαια που προτιμώνται από τους ημερήσιους διαπραγματευτές και λήγουν την ίδια ημέρα, έχουν αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με το χρηματιστήριο Cboe Global Markets, το δεύτερο τρίμηνο του 2025 άλλαξαν χέρια 2,1 εκατ., ποσό ρεκόρ, σε σχέση με τα 1,4 εκατ. ένα χρόνο νωρίτερα. Το χρηματιστήριο εκτιμά ότι οι μικροεπενδυτές αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το μισό αυτών των συναλλαγών.
Το 2020 και το 2021, η έξαρση της κερδοσκοπίας πιστώθηκε συχνά στο συνδυασμό της χαλαρής νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής. Οι επιταγές τόνωσης της εποχής της πανδημίας (ή «stimmies») έδιναν μετρητά απευθείας στους εκκολαπτόμενους λιανέμπορους, καθώς όλοι είχαν περιοριστεί στα σπίτια τους. Οι Robin Greenwood, Toomas Laarits και Jeffrey Wurgler, τρεις ακαδημαϊκοί, δοκίμασαν τη θεωρία το 2023. Η μελέτη τους διαπίστωσε ότι η άφιξη των επιταγών τόνωσης τόσο στο Χονγκ Κονγκ όσο και στην Αμερική οδήγησε σε μη φυσιολογική αύξηση των τιμών των μετοχών που ήταν δημοφιλείς στους μικροεπενδυτές.
Σήμερα όμως, αυτό δεν αρκεί ως εξήγηση. Οι τελευταίες επιταγές stimmies μοιράστηκαν πριν από τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Στο μεταξύ, η νομισματική πολιτική έχει σφίξει αισθητά: το ισοζύγιο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ έχει περιοριστεί και οι αποδόσεις των δεκαετών κρατικών ομολόγων ξεπερνούν πλέον το 4%. Οι ερευνητές της Ομοσπονδιακής Τράπεζας του Σαν Φρανσίσκο εκτιμούν ότι οι αποταμιεύσεις που είχαν συσσωρεύσει οι Αμερικανοί στην εποχή της πανδημίας έχουν εξαντληθεί εδώ και πάνω από έναν χρόνο.
Αλλά ακόμα και χωρίς τη βοήθεια των επιταγών, οι μικροεπενδυτές με ζήλο για κερδοσκοπία συνεχίζουν να μεταμορφώνουν τις αγορές. Τέτοιοι traders αντιπροσωπεύουν πλέον το 20% περίπου του συνολικού όγκου των αμερικανικών συναλλαγών. Το ποσοστό αυτό είναι μειωμένο από το 24% στην κορύφωση του 2021, αλλά πολύ υψηλότερο από το 10-16% της δεκαετίας του 2010.
Η αλλαγή αυτή δεν οφείλεται στα κυβερνητικά επιδόματα, αλλά στην τεχνολογία. Οι πλατφόρμες που βασίζονται σε εφαρμογές δίνουν στους ιδιώτες εύκολη πρόσβαση στη μόχλευση, ένα ευρύ φάσμα τίτλων για να επιλέξουν και τη δυνατότητα να αγοράσουν ένα απλό κλάσμα μιας μετοχής. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η τιμή της μετοχής της Robinhood, μεταξύ των μεγαλύτερων από τους νέους διαδικτυακούς χρηματιστές, αυξήθηκε φέτος κατά 172%. Η επένδυση απευθύνεται πλέον σε μεγαλύτερο φάσμα Αμερικανών. Σύμφωνα με την JPMorgan Chase, περισσότεροι από τους πελάτες της τράπεζας μεταφέρουν χρήματα σε επενδυτικούς λογαριασμούς. Μεταξύ 2015 και 2023, το ποσοστό των πελατών με υψηλό εισόδημα που κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση, διπλασιάστηκε. Για τους πελάτες με χαμηλό εισόδημα, το ποσοστό τετραπλασιάστηκε.
Πέρα από τον αυξημένο όγκο κερδοσκοπίας, οι μακροπρόθεσμες συνέπειες μιας πιο «βαριάς» λιανικής αγοράς παραμένουν ασαφείς. Κάποιοι επενδυτές ανησυχούν ότι ήδη επιδρά αρνητικά. Ο Cliff Asness, ιδρυτής της AQR, ενός κβαντικού ταμείου, θεωρεί πως αυτός ίσως είναι ο βασικός παράγοντας που υπονομεύει την αποτελεσματικότητα της αγοράς. «Η τεχνολογία, η παιχνιδοποιημένη διαπραγμάτευση 24/7 στο τηλέφωνό σας, και ιδίως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι οι μεγαλύτεροι ένοχοι», έγραψε ο κ. Asness το 2024.
Η πραγματική δοκιμασία θα έρθει με την επόμενη σοβαρή ύφεση. Όταν ο S&P 500 κατρακύλησε νωρίτερα φέτος, καταγράφοντας πτώση άνω του 20%, οι traders λιανικής έσπευσαν να αγοράσουν στη βουτιά, οδηγώντας σε γρήγορη ανάκαμψη. Όμως η πτώση αυτή, με βάση τα ιστορικά δεδομένα, ήταν ήπια. Σε μια βαθύτερη βουτιά, ενδεχομένως συνδυασμένη με ύφεση, θα δείξουν οι αγοραστές DORK και οι «αδελφοί» τους την ίδια τόλμη; Αργά ή γρήγορα, οι επενδυτές θα το ανακαλύψουν.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
