Η Ξιονγκάν, η «πόλη του μέλλοντος» της Κίνας και ένα από τα αγαπημένα σχέδια του Xi Jinping, του ανώτατου ηγέτη της χώρας, αποτελεί πλέον συνώνυμο των δαπανηρών έργων στον βωμό της ματαιοδοξίας. Από το 2017,οι σχεδιαστές της κεντρικής κυβέρνησης και των επαρχιών έχουν δαπανήσει τουλάχιστον 835 δισ. γιουάν (116 δισ. δολάρια) για την πόλη, όταν οριοθέτησαν μια ελώδη γεωργική γη 125 χιλιόμετρα νότια του Πεκίνου. Η πόλη διαφημίζεται ως η λύση στις αστικές ασθένειες της Κίνας, με υποσχέσεις ότι οι κάτοικοι θα μετακινούνται γρήγορα μέσα από καταπράσινα πάρκα αντί για την αποπνικτική κυκλοφοριακή συμφόρηση που βιώνουν σήμερα. Η πόλη αποτελεί μέρος, λένε οι αξιωματούχοι, ενός «σχεδίου χιλίων ετών» οικοδόμησης πολιτισμού. Ένα βιβλίο για την Ξιονγκάν από κρατικό εκδοτικό οίκο συγκρίνει τη δημιουργία της με τα έργα μυθικών αυτοκρατόρων που εικάζεται ότι έζησαν πριν από 5.000 χρόνια.
Οι επικριτές του εγχειρήματος επισημαίνουν ότι αντί να προβάλλει την τεχνολογία των έξυπνων πόλεων και την οικολογική φιλικότητα της Κίνας, όπως είναι η πρόθεση, η Ξιονγκάν μοιάζει περισσότερο με τη μεγαλύτερη πόλη-φάντασμα της χώρας. Το 2023 εκθέσεις, συμπεριλαμβανομένης μιας του Economist, σημείωναν ότι ήταν ένα μεγάλο εργοτάξιο με ελάχιστα σημάδια κατοίκησης.
Τώρα, ωστόσο, η περιοχή αλλάζει γρήγορα. Το κέντρο της πόλης είναι πλέον ευδιάκριτο. Ένα πρόσφατο υγρό καλοκαιρινό βράδυ, μια χούφτα άνθρωποι έκαναν βόλτα ανάμεσα σε εντυπωσιακά κτίρια που στεγάζουν την τοπική κυβέρνηση και ένα μαγευτικό κέντρο δεδομένων που μοιάζει με γιγαντιαίο βολβό ματιού. Οι επιχειρηματικές συνοικίες της Ξιονγκάν αρχίζουν να υποδέχονται εταιρείες. Στα τέλη του περασμένου έτους η China Satellite Network Group έγινε η πρώτη κρατική εταιρεία που μετακόμισε επίσημα από το Πεκίνο. Η China Huaneng, ο κρατικός ενεργειακός γίγαντας, ακολούθησε το παράδειγμά της, ενώ μια χούφτα άλλες κρατικές εταιρείες πρόκειται να μετακομίσουν σύντομα.
Αυτό που μέχρι πρόσφατα έμοιαζε με πόλη-φάντασμα γεμίζει επομένως με κατοίκους, οι οποίοι προσελκύουν υπηρεσίες. Κάμποσα από τα κορυφαία νοσοκομεία της Κίνας έχουν ανοίξει υποκαταστήματα. Το ίδιο και γνωστά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Τα τοπικά πανεπιστήμια συνεχίζουν να αυξάνουν τον αριθμό των φοιτητών τους. Μέχρι τις αρχές του 2024, πάνω από 100.000 φοιτητές είχαν ήδη μετεγκατασταθεί από πανεπιστημιουπόλεις του Πεκίνου, στο πλαίσιο μιας μακρόπνοης διαδικασίας. Για φέτος, αναμένεται η άφιξη περίπου 15.000 νέων φοιτητών. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, στο τέλος του περασμένου έτους ο πληθυσμός της πόλης είχε φτάσει περίπου τα 1,4 εκατομμύρια.
Καθώς οι άνθρωποι μετακομίζουν, τα πραγματικά πειράματα πολιτικής μπαίνουν σε λειτουργία. Οι σχεδιαστές της Ξιονγκάν στοχεύουν πράγματι σε μερικά από τα πιο δύσκολα προβλήματα της Κίνας. Μια δοκιμή αφορά το hukou, το σύστημα κατοικίας της Κίνας που διαχειρίζεται την αύξηση του πληθυσμού (και αποκλείει τους μετανάστες της υπαίθρου από τα δημόσια σχολεία των πόλεων και άλλα οφέλη). Στόχος της Ξιονγκάν δεν είναι η ταχεία αύξηση του πληθυσμού. Αυτό που θέλουν οι αξιωματούχοι της πόλης είναι να διατηρήσουν τον πληθυσμό κάτω από 5 εκατομμύρια το 2035, για να αποφύγουν την εξάπλωση. Για τον σκοπό αυτόν δημιούργησαν ένα αξιοκρατικό σύστημα κατοικίας, το οποίο λαμβάνει υπόψη το μορφωτικό επίπεδο, τις δεξιότητες, την εργασιακή εμπειρία και τις φορολογικές εισφορές των αιτούντων. Οι περισσότερες άδειες θα διατεθούν στο προσωπικό των μεγαλύτερων κρατικών επιχειρήσεων, στους φοιτητές των καλύτερων πανεπιστημίων και σε εργαζόμενους υψηλής ειδίκευσης σε κλάδους, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη, η βιοτεχνολογία και οι fintech. Για όσους δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για το τοπικό hukou, η πόλη θα εφαρμόσει επίσης ένα παράλληλο σύστημα, που θα μοιάζει με τη λοταρία πράσινης κάρτας της Αμερικής. Οι κάτοχοι της κάρτας θα εξασφαλίζουν ορισμένα από τα τοπικά επιδόματα και δωρεάν δημόσιες συγκοινωνίες, αλλά τα δικαιώματα αυτά θα λήγουν έπειτα από πέντε χρόνια.
Όσοι τα καταφέρουν στην Ξιονγκάν θα επωφεληθούν από ένα νέο συνταξιοδοτικό σύστημα. Η Κίνα δεν διαθέτει κάποιο ισχυρό δίχτυ ασφαλείας. Το συνταξιοδοτικό της σύστημα σε μεγάλο μέρος της χώρας αντιμετωπίζει ελλείψεις. Τον Φεβρουάριο η τοπική κυβέρνηση της πόλης ανακοίνωσε ότι θα απαιτήσει από τις εταιρείες να εγγράψουν όλους τους εργαζομένους σε κρατικές συντάξεις και «επιχειρηματικές προσόδους», στις οποίες συνεισφέρουν τόσο οι εταιρείες, όσο και οι εργαζόμενοι. Είναι η πρώτη περιφερειακή κυβέρνηση στην Κίνα που πιέζει τους εργοδότες να καταβάλλουν εισφορές στα συνταξιοδοτικά ταμεία των εργαζομένων τους. Πρόκειται για σημαντικό κίνητρο για όποιον σκέφτεται να εργαστεί στην πόλη. Το προσωπικό που μετακινείται από το Πεκίνο θα μπορεί να διατηρήσει τις συνταξιοδοτικές παροχές που είχε στην πρωτεύουσα – ένα ακόμα προνόμιο σε μια χώρα όπου η διατήρηση των συντάξεων όταν κάποιος μετακινείται από περιοχή σε περιοχή είναι δύσκολη.
Οι κάτοικοι της πόλης μπορούν επίσης να αποφύγουν τα σκαμπανεβάσματα της κινεζικής αγοράς ακινήτων, η οποία βρίσκεται σε κρίση. Δεν μπορούν όλοι να αγοράσουν σπίτι στην περιοχή. Οι υποψήφιοι αγοραστές πρέπει να ανήκουν σε μια ομάδα ταλαντούχων εργαζομένων που κατέχουν είτε ένα hukou του Πεκίνου ή της Ξιονγκάν, είτε πράσινη κάρτα. Όσοι πληρώνουν στο τοπικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης για τουλάχιστον πέντε χρόνια μπορούν επίσης να αγοράσουν. Κανείς όμως δεν μπορεί να κατέχει ακίνητο αλλού στη χώρα – ένα σαφές αντικίνητρο για τους κερδοσκόπους που συσσωρεύουν διαμερίσματα. Τα σπίτια διανέμονται μέσω ενός συστήματος κλήρωσης, στο οποίο οι εργαζόμενοι για να μπουν πρέπει να λάβουν άδεια από τα αφεντικά τους. Τα μέτρα αυτά θα συγκρατήσουν τη ζήτηση για σπίτια και θα καταστείλουν τις τιμές. Όλα αυτά συμβαδίζουν σε μεγάλο βαθμό με μία από τις ρήσεις του κ. Xi: «Τα σπίτια είναι για να ζεις», όχι για κερδοσκοπία.
Ακόμα και η προσφορά γης υπόκειται σε πειράματα. Για δεκαετίες, οι τοπικές κυβερνήσεις στηρίζονται στην εκμίσθωση γης για έσοδα, συχνά υπογράφοντας συμβάσεις με εργολάβους που διαρκούν δεκαετίες. Αυτό τους δίνει κίνητρο να ανεβάζουν τις τιμές περιορίζοντας την προσφορά. Οι εργολάβοι, επίσης, μερικές φορές συσσωρεύουν γη προκειμένου να αυξήσουν την τιμή άλλων ακινήτων. Για να αποφύγει κάτι τέτοιο, η Ξιονγκάν πειραματίζεται με μισθώσεις διάρκειας πέντε ετών ή λιγότερο, ακόμα και αν μια τέτοια προσέγγιση μειώνει την αξία τους. Οι εργολάβοι που συσσωρεύουν γη ενδέχεται να μην ανανεώσουν τα συμβόλαιά τους.
Πρόκειται για μια μεγάλη προσπάθεια, η οποία αποτελεί πιθανότατα ένα σχέδιο για την οικοδόμηση παρόμοιων πόλεων. Ένα εκθεσιακό κέντρο στην Ξιονγκάν λέγεται ότι περιέχει τα σχέδια μιας παρόμοιας προγραμματισμένης ανάπτυξης που δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί επίσημα. (Το κέντρο είναι κλειστό για το κοινό – και ο υπογράφων το άρθρο «έφαγε» πόρτα).
Αλλά παρ’ όλο που η πόλη δεν είναι πλέον μια πόλη-φάντασμα, δεν είναι χωρίς ελαττώματα. Το μοντέλο Ξιονγκάν είναι αναμφισβήτητα κρατικιστικό. Οι αξιωματούχοι επιδιώκουν πολύ μεγαλύτερο έλεγχο στη ζωή των κατοίκων, κάτι που θα προσελκύσει τα στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος, αλλά μπορεί να δυσχεράνει την προσέλκυση των πιο ταλαντούχων ατόμων της Κίνας. Επιπλέον, παρά τα χρήματα που έχουν δαπανηθεί για την Ξιονγκάν, οι αξιωματούχοι φαίνεται να κάνουν ένα λάθος που είναι πολύ συνηθισμένο στα μεγάλα σχέδια του κόμματος για το μέλλον. Οι ντόπιοι που γεννήθηκαν στην περιοχή λένε ότι επωφελήθηκαν ελάχιστα από την ανάπτυξη της πόλης. Μόλις πριν από μια δεκαετία η περιοχή ήταν παρόμοια με τις περισσότερες άλλες αγροτικές περιοχές της βόρειας Κίνας – οι κάτοικοι την περιγράφουν ως ένα φτωχό μέρος, διάσπαρτο με μικρές φάρμες και εργοστάσια. Τώρα όλα έχουν ανατραπεί. Προκειμένου να τηρηθούν τα αυστηρά οικολογικά πρότυπα, σχεδόν όλα τα εργοστάσια της περιοχής έκλεισαν, με μια πενιχρή αποζημίωση για όσους έχασαν.
Ένας κάτοικος της περιοχής αναφέρει ότι αποταμίευε επί χρόνια, με την ελπίδα να αγοράσει διαμερίσματα για τους γιους του, αλλά οι νέοι κανονισμοί και το αυξημένο κόστος τον απέκλεισαν από την αγορά. Η πόλη, όπως φαίνεται, εξελίσσεται σε έναν θύλακα για την ελίτ, όπου εγκαθίστανται κυρίως οι πιο προνομιούχοι εργαζόμενοι της κυβέρνησης. Αν εξακολουθεί να υπάρχει έπειτα από χίλια χρόνια, κάπως έτσι θα τη θυμούνται οι επόμενες γενιές: ως την Ξιονγκάν των λίγων και εκλεκτών.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
