Ευρωπαίοι και Αμερικανοί συμφωνούν: υπάρχει κάτι ύποπτο στις καλοκαιρινές διακοπές δύο εβδομάδων. Η ερμηνεία τους, όμως, διαφέρει. Στη Wall Street και στη Silicon Valley, το να λείψει κανείς δεκαπέντε μέρες μοιάζει με παράδοση άνευ όρων∙ σε δύο εβδομάδες μπορεί να χαθούν ανεπανάληπτες ευκαιρίες προαγωγής. Στην Ευρώπη, από την άλλη, για έναν υπάλληλο γραφείου στη Στοκχόλμη, τη Ρώμη ή το Παρίσι, δύο εβδομάδες διακοπών φαίνονται εξίσου προβληματικές. Μόνο δύο; Οι δυο βδομάδες θα μπορούσαν απλώς να είναι το προοίμιο ενός κανονικού καλοκαιρινού διαλείμματος. Γιατί, στην ιδανική εκδοχή, η απομάκρυνση από την αγγαρεία της δουλειάς πρέπει να διαρκεί έναν ολόκληρο μήνα. Πώς αλλιώς να ανακάμψει κανείς από την υπαρξιακή αγγαρεία της εργασίας; Τα αμερικανικά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου εκτός γραφείου παρακαλούν τον αποστολέα να περιμένει λίγες ώρες μέχρι ο παραλήπτης που βρίσκεται σε διακοπές να βγει από τη ραστώνη και να απαντήσει στο μήνυμά του (συγγνώμη!). Τα ευρωπαϊκά μηνύματα εκτός γραφείου καλούν ευγενικά τον αποστολέα να περιμένει μέχρι τον Σεπτέμβριο (χωρίς συγγνώμη).
Η Ευρώπη απολαμβάνει σιωπηλά το γεγονός ότι είναι η υπερδύναμη του τρόπου ζωής, με καλύτερο φαγητό και μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής από την Αμερική. Όμως, τον τελευταίο καιρό, είναι κι ένα ανήσυχο μέρος. Οι δύο μήνες από την 21η Ιουνίου -την παραδοσιακή έναρξη της σκανδιναβικής περιόδου διακοπών- θα μείνουν στην ιστορία ως ένα καλοκαίρι γεωπολιτικής υποταγής. Στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες «υποτάχτηκαν» στον Donald Trump. Ο (Ολλανδός) επικεφαλής της συμμαχίας προκάλεσε ανατριχίλες επαινώντας τον ως «μπαμπά» της ομάδας. Η σύνοδος κορυφής για την 50ή επέτειο των διπλωματικών δεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Κίνα τον Ιούλιο μεταφέρθηκε στο Πεκίνο, αφού ο πρόεδρος Xi Jinping κατέστησε σαφές ότι δεν είχε πρόθεση να ταξιδέψει στις Βρυξέλλες. Οι δολοφονίες στη Γάζα συνεχίζονται, παρά τις διαμαρτυρίες των Ευρωπαίων ηγετών, οι οποίοι έπρεπε επιπλέον να κάνουν γαργάρα τα διατάγματα του προέδρου Trump για το εμπόριο, συμφωνώντας αδιαμαρτύρητα να μην ανταποδώσουν, τη στιγμή που οι εξαγωγές τους προς την Αμερική πλήττονται με δασμούς. Στις 15 Αυγούστου ο κ. Trump φιλοξένησε τον Ρώσο ομόλογό του, Vladimir Putin,, στην Αλάσκα για να συζητήσουν για την Ουκρανία. Για τη Γαλλία, τη Γερμανία και άλλους Ευρωπαίους, ο πόλεμος αποτελεί την απόλυτη απειλή για την ασφάλεια της ηπείρου τους, χωρίς παρόλα αυτά να έχουν μια θέση στο τραπέζι.
Η Σύνοδος της Αλάσκας είναι μια έντονη υπενθύμιση στους Ευρωπαίους ότι ζουν σε έναν κόσμο όπου οι άλλοι αποφασίζουν όλο και περισσότερο. Η ιδέα ότι η ήπειρος πρέπει να ανακτήσει κάποιο μέτρο «στρατηγικής αυτονομίας» ήταν κάποτε γαλλική εμμονή. Τώρα είναι ευρέως διαδεδομένη, αλλά η διαμόρφωση του μέλλοντος του καθενός – να δαπανά περισσότερα για την άμυνα, να παράγει περισσότερα πράγματα αντί να τα εισάγει, και ούτω καθεξής – μοιάζει με σκληρή δουλειά. Οι συντομότερες καλοκαιρινές διακοπές από μόνες τους δεν θα απαλλάξουν την Ευρώπη από τις εξαρτήσεις της από την Κίνα και την Αμερική, διότι, η γεωπολιτική ασημαντότητα της Ευρώπης οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην εν υπνώσει οικονομίας της. Εκεί, οι εργασιακές συνήθειες έχουν σημασία. Ενώ η αύξηση της παραγωγικότητας στην Αμερική και την Κίνα μεταφράστηκε τις τελευταίες δεκαετίες σε υψηλότερο ΑΕΠ και, στη συνέχεια, σε γεωπολιτικό βάρος, στην Ευρώπη οι εξελίξεις αυτές χρησιμοποιήθηκαν για να κοπιάζει λιγότερο.
Αν και δεν είναι ακριβώς μια νωχελική ήπειρος, η Ευρώπη υπερηφανεύεται για την απόλαυση της dolce vita. Δεν αισθάνεστε καλά καθώς πηγαίνετε στην παραλία; Μην ανησυχείτε: σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, οι εργαζόμενοι μπορούν να αναστείλουν τις διακοπές τους αν δεν είναι καλά, διασφαλίζοντας ότι οι ημέρες ασθένειας θα μεταφραστούν σε περισσότερες διακοπές αργότερα. Στο σύνολό τους, οι Ευρωπαίοι εργάζονται λιγότερες ώρες την εβδομάδα από ό,τι οι περισσότεροι άλλοι παγκοσμίως, είτε λόγω νομικών περιορισμών είτε χάρη στην προτίμηση στη μερική απασχόληση (σχεδόν το ένα τρίτο των Ευρωπαίων εργάζεται λιγότερες από 35 ώρες την εβδομάδα, αριθμός που αποτελεί παγκόσμιο ρεκόρ). Στη συνέχεια, εργάζονται λιγότερες εβδομάδες το χρόνο, όχι μόνο χάρη στις μεγάλες διακοπές αλλά και στις γονικές άδειες – 480 ημέρες για τις μητέρες και τους μπαμπάδες στη Σουηδία. Ο μέσος Γερμανός παίρνει πλέον 15 ημέρες αναρρωτική άδεια κάθε χρόνο. Και σαν επιστέγασμα, οι Ευρωπαίοι εργάζονται λιγότερα χρόνια στην καριέρα τους, παρά το μεγάλο προσδόκιμο ζωής. Ο μέσος Γάλλος περνάει 23 χρόνια στη σύνταξη, πάνω από μισή δεκαετία περισσότερο από τους Ιάπωνες ή τους Αμερικανούς συναδέλφους του.
E allora; θα μπορούσαν να πουν κάποιοι. Εγκαταλείποντας το γραφείο ή το εργοστάσιο, οι Ευρωπαίοι αγοράζουν στην πραγματικότητα ελεύθερο χρόνο, αντί να εργάζονται επιπλέον ώρες για να αγοράσουν ακόμα περισσότερα πράγματα. Ποιος μπορεί να πει ότι ένας υπέρογκος μισθός αξίζει περισσότερο από τον χρόνο που περνάει κανείς τρώγοντας και διασκεδάζοντας; Ωστόσο, γίνεται ολοένα πιο φανερό ότι τα επιπλέον χρήματα θα ήταν πολύτιμα. Τα δημόσια οικονομικά της Ευρώπης κινούνται όλο και περισσότερο σε τεντωμένο σχοινί. Οι βαριές αμυντικές δεσμεύσεις που συμφωνήθηκαν τον Ιούνιο παρουσιάζονται ως δίλημμα «πόλεμος ή πρόνοια», λες και οι κυβερνήσεις μπορούν να χρηματοδοτήσουν την άμυνα μόνο κόβοντας συντάξεις. Κι όμως, ίσως η Ευρώπη να μη χρειάζεται να διαλέξει ανάμεσα στα όπλα και την ποιότητα ζωής∙ με περισσότερη εργασία θα μπορούσε να αντέξει και τα δύο. Τα οικονομικά υπουργεία της ηπείρου έχουν επικεντρωθεί στη βελτίωση της παραγωγικότητας. Η προώθηση της καινοτομίας και η περικοπή της γραφειοκρατίας είναι πραγματικά απαραίτητες για να δημιουργηθεί περισσότερη παραγωγή για κάθε ώρα εργασίας. Βέβαια, ενώ η καλύτερη εργασία έχει σημασία, τι γίνεται με την περισσότερη;
Ο Γερμανός καγκελάριος Friedrich Merz, προειδοποίησε ότι η «ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής» και οι τετραήμερες εβδομάδες στέκονται εμπόδιο στην εθνική ευημερία. Έχει δίκιο. Ευτυχώς για τους παραθεριστές στο Βερολίνο και όχι μόνο, ελάχιστα είναι πιθανό να αλλάξουν σύντομα. Ενώ η «στρατηγική αυτονομία» ακούγεται ωραία για εκείνους τους ψηφοφόρους που μπορούν να την κατανοήσουν, ο περισσότερος χρόνος στην παραλία ακούγεται ακόμα καλύτερος. Οι πολιτικοί που παρότρυναν τους συμπατριώτες τους να βάλουν μια επιπλέον βάρδια – ο Nicolas Sarkozy, πρώην πρόεδρος της Γαλλίας, πρότεινε στους συμπατριώτες του «να εργάζονται περισσότερο για να κερδίζουν περισσότερα» – ανταμείφθηκαν με πρόωρη συνταξιοδότηση. Ένα σχέδιο για την περικοπή δύο εθνικών αργιών στη Γαλλία προκειμένου να βοηθηθούν τα δημόσια οικονομικά έγινε δεκτό με τον ενθουσιασμό που αντιμετωπίζονται οι αυγουστιάτικες καταιγίδες.
Δεν υπάρχει τίποτα μεμπτό στο να θέλει κανείς να εργάζεται για να ζει, αντί να ζει για να εργάζεται. Ωστόσο, οι νόμοι της γεωπολιτικής -σε αντίθεση με τους περισσότερους ευρωπαϊκούς κώδικες εργασίας- δεν προβλέπουν πέντε εβδομάδες διακοπών. Με απλά λόγια: περισσότερη εργασία σημαίνει περισσότερα έσοδα, και περισσότερα έσοδα μεταφράζονται σε μεγαλύτερη επιρροή στις διεθνείς υποθέσεις. Μέχρι τη δεκαετία του 1960, οι Ευρωπαίοι δούλευαν περισσότερες ώρες από τους Αμερικανούς και απολάμβαναν κάπως μεγαλύτερο βάρος στη διεθνή σκηνή. Δεν είναι σύμπτωση. Αν οι Ευρωπαίοι επιθυμούν μια ουσιαστική θέση στο παγκόσμιο γεωπολιτικό τραπέζι, θα πρέπει να μοχθήσουν για αυτήν.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
